Προκάλεσαν εύλογη ανησυχία σε όλο τον πλανήτη οι πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις των τζιχαντιστών στο Παρίσι και στο Μάλι της Αφρικής. Παντού και κυρίως στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις πήραν έκτακτα αστυνομικά μέτρα, σε συνδυασμό με την αντιμετώπιση του προβλήματος των προσφύγων και των μεταναστών από τις μουσουλμανικές χώρες που κινούνται προς τα κράτη της Δύσης.
Με τις τρομοκρατικές επιθέσεις έχουν τεθεί πλήθος ερωτήματα για τα αίτια που τις προκάλεσαν, για την παραπέρα εξέλιξη και τη δυνατότητα αντιμετώπισης της απειλής. Πολλοί αναρωτιούνται αν βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός νέου παγκόσμιου πολέμου και ειδικά σε μια «σύγκρουση των πολιτισμών και ανασχηματισμό της παγκόσμιας τάξης», όπως την προέβλεψε από το 1993 με ένα άρθρο του ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Σάμιουελ Χάντινγκτον, και στη συνέχεια το 1996 ανέλυσε με ένα ογκώδες βιβλίο του, προκαλώντας πολλές συζητήσεις και σχολιασμούς.
Δεν είναι εύκολο να απαντηθούν τα ερωτήματα που γεννήθηκαν από τα τελευταία γεγονότα ούτε και να γίνουν προβλέψεις χωρίς έστω μια γενική γνώση του μουσουλμανικού κόσμου, της θρησκείας του και της πορείας του από την εμφάνισή του, την εξάπλωση και τις κατακτήσεις του ώς τις μέρες μας. Ενας εκπληκτικός οδηγός, μοναδικός στην ελληνική βιβλιογραφία, είναι το βιβλίο «Ισλάμ. Θρησκειολογική Επισκόπησις» (Αθήνα 1990) του αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου Γιαννουλάτου, ομότιμου καθηγητή της Ιστορίας των Θρησκευμάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Το Ισλάμ από την εμφάνισή του συγκρούστηκε με τις άλλες θρησκείες, αλλά και συμβίωσε μαζί τους επί πολλούς αιώνες. Ο αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος σημειώνει: «Το Ισλάμ, αξιοποιήσαν την πολιτιστικήν παράδοσιν, την οποία εύρεν εις τα κατακτηθέντα εδάφη, ένθα είχον από αιώνων ανθήσει έξοχοι πολιτισμοί (ελληνικός, περσικός, βυζαντινός), καθώς και την ζωτικότητα και δημιουργικότητα των λαών, τους οποίους προσηλύτισεν, εγέννησε μεγαλοπρεπή πολιτισμόν με υψηλής στάθμης επιτεύγματα τόσον εις τον τομέα της τέχνης, όσον και της επιστήμης και διανοήσεως εν γένει, όστις εκορυφώθη κατά τον ΙΑ' αι. μ.Χ. εν Περσία και τον ΙΒ' αι. μ.Χ. εν Ισπανία.
»Η μονολιθικότης όμως και η αυστηρότης των δογμάτων του, η προσκόλλησις εις το γράμμα του νόμου, το κάτωθι της ευφόρου επιφανείας βραχώδες πέτρωμά του, ημπόδισαν την ανάπτυξιν ελευθερίας σκέψεως και την αναπροσαρμογήν των κοινωνικών θεσμών και ωδήγησεν εις την στατικότητα των μεταγενέστερων αιώνων» (σελ. 287-288).
Ο ιερός πόλεμος (τζιχάντ) είναι ακριβώς η προσκόλληση στο γράμμα του νόμου, που καλλιεργεί τον θρησκευτικό φανατισμό. Οπως σημειώνει ο αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος στο βιβλίο του (σελ. 208-209), «οι παροτρύνσεις του Κορανίου προς δυναμικήν, μαχητικήν αντιμετώπισιν των “άπιστων” είναι πολλαί και άμεσοι». Ενα δείγμα παρότρυνσης: «Οταν παρέλθωσιν οι ιεροί μήνες, τότε φονεύετε τους πολυθεϊστάς, όπου αν συναντήσητε, ζωγρείτε δε πολιορκούντες και ενεδρεύοντες αυτούς.
»Εάν όμως μετανοήσωσιν, εάν τηρήσωσι την προσευχήν, εάν ελεήσωσιν, άφετε αυτούς ελευθέρους, καθότι ο Θεός είναι μακρόθυμος και ελεήμων. Οπόταν συναντάτε τους απίστους φονεύετε και κατασφάζετε, συγκρατούντες στερεώς τα δεσμά του αιχμαλώτου».
Πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για τη σημερινή κατάσταση και την εξέλιξη του ισλαμισμού και των ισλαμιστών, που τη χαρακτηρίζει «Ισλαμική Αναβίωση», δίνει στο βιβλίο του ο Σάμιουελ Χάντινγκτον, ο οποίος σημειώνει: «Οπως με όλα τα επαναστατικά κινήματα, ο πυρήνας της Ισλαμικής Αναβίωσης αποτελείται από φοιτητές και διανοούμενους.
Στις περισσότερες χώρες, η πρώτη φάση της πορείας προς τον πολιτικό εξισλαμισμό ήταν ο έλεγχος από τους φονταμενταλιστές των φοιτητικών συλλόγων και παρομοίων οργανώσεων» (σελ. 126). Και παρατηρεί: «Ο αυξανόμενος μουσουλμανικός αντιδυτικισμός βάδιζε παράλληλα με την αυξανόμενη ανησυχία της Δύσης για την “ισλαμική απειλή” που συνιστούν ειδικότερα οι μουσουλμάνοι εξτρεμιστές. Το Ισλάμ θεωρείται πηγή της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, της τρομοκρατίας και, ειδικότερα στην Ευρώπη, πηγή των ανεπιθύμητων μεταναστών» (σελ. 246).
Θεωρεί ο Χάντινγκτον έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο απίθανο, αλλά όχι και αδύνατο. Και σημειώνει ότι ένας τέτοιος πόλεμος θα μπορούσε να προκύψει από την κλιμάκωση ενός πολέμου ανάμεσα σε ομάδες από διαφορετικούς πολιτισμούς «πολύ πιθανό μουσουλμάνους από τη μια μεριά και μη μουσουλμάνους από την άλλη» (σελ. 368 στο βιβλίο «Σύγκρουση των πολιτισμών», εκδόσεις Terzo Books, Αθήνα 1998).
Το ίδιο απαισιόδοξος είναι και ο κορυφαίος ιστορικός Ερικ Χομπσμπάουμ, ο οποίος γράφει: «Ο κόσμος μας κινδυνεύει είτε να εκραγεί, είτε να καταρρεύσει εκ των έσω, γι' αυτό πρέπει να αλλάξει» (σελ. 739 στο βιβλίο του «Η εποχή των άκρων», εκδόσεις «Θεμέλιο», 1999).
Μπορεί όμως να αλλάξει ο κόσμος για να συμβιώσουν ειρηνικά οι πολιτισμοί; Σε κάθε περίπτωση πάντως, δικαιώνεται ο μέγας Θουκυδίδης που δογμάτισε ότι, κατά την ανθρώπινη φύση, όσα θα συμβούν στο μέλλον θα είναι όμοια ή παραπλήσια με όσα γεγονότα συνέβησαν στο παρελθόν.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας