Η Αθήνα είναι η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με το λιγότερο πράσινο. Το έλλειμμα πρασίνου στην πόλη και ευρύτερα στο Λεκανοπέδιο δεν είναι διαπιστωμένο μόνο από τους ειδικούς επιστήμονες. Το διαπιστώνουν οι ίδιοι οι κάτοικοι που συνθλίβονται καθημερινά από τόνους τσιμέντου που έχουν συσσωρευτεί αλόγιστα στον χώρο όπου ζουν και εργάζονται.
Η πολιτεία, με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας, το 2014, παρά την πίεση των μνημονίων και της βαθιάς οικονομικής κρίσης, νομοθέτησε μέτρα και κατευθύνσεις για την προστασία και την αύξηση των δημόσιων χώρων πρασίνου. Τι γίνεται όμως για την υλοποίηση των επιταγών του Ρυθμιστικού Σχεδίου; Η απάντηση είναι: ΤΙΠΟΤΑ.
Στην πραγματικότητα, όχι απλά δεν γίνεται τίποτα αλλά, αντίθετα, γίνονται πολλά που περιορίζουν το πράσινο και υπονομεύουν τον στόχο του Ρυθμιστικού Σχεδίου για αύξηση του πρασίνου. Αν ρωτήσετε γιατί, δεν θα πάρετε απάντηση· στην καλύτερη περίπτωση, θα σας πουν ότι δεν υπάρχουν χρήματα για πράσινο. Υπάρχουν όμως χρήματα για άλλες αντιπεριβαλλοντικές «αναπτύξεις».
Ο αποχαρακτηρισμός και η απώλεια χώρων που έχουν θεσμοθετηθεί για δημιουργία κοινόχρηστου πρασίνου προωθείται τελευταία από δήμους με αιτιολογικό ότι δεν υπάρχουν χρήματα για την αποζημίωση των ιδιοκτητών. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις στα όρια του Δήμου Αθηναίων είναι:
● Το οικοδομικό τετράγωνο μεταξύ των οδών Εμπράρ, Καμπούρογλου και Ξενόπουλου στην περιοχή Ελληνορώσων, ιδιοκτησίας της Τραπέζης της Ελλάδος.
● Η ιδιοκτησία της ΔΕΗ πίσω από το Γηροκομείο.
● Τα 18,5 στρέμματα της πρώην Ελληνικής Εριουργίας Α.Ε. στα Ανω Πατήσια, που πρόσφατα κάηκε, ιδιοκτησίας της Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα Α.Ε...
Συχνά, πίσω από τους αποχαρακτηρισμούς κρύβονται κερδοσκοπικά συμφέροντα που πιέζουν για «αναπτύξεις» τύπου real estate. Μερικές φορές σε θεσμοθετημένους χώρους κοινόχρηστου πρασίνου, που ανήκουν στο Δημόσιο ή σε δήμο, δεν γίνονται μελέτες ή έργα ώστε να αποδοθούν σε κοινή χρήση. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι δεκάδες στρέμματα δημόσιας γης στο Αττικό Αλσος και ευρύτερα στο Μητροπολιτικό Πάρκο Τουρκοβουνίων και στο Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή, που δεν έχουν οργανωθεί σε πάρκο και δεν έχουν αποδοθεί σε κοινή χρήση. Παρόμοια είναι η περίπτωση μεγάλων εκτάσεων, κάτω από τον Λυκαβηττό, που ανήκουν στον δήμο και περιλαμβάνονται στην οριοθετημένη περιοχή ανάπλασης των Κουντουριώτικων, που ποτέ δεν έχει οργανωθεί.
Τα σχεδιαστικά εργαλεία που μπορούν να εξασφαλίσουν αύξηση του κοινόχρηστου πρασίνου είναι τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) και τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ):
● Τα ισχύοντα ΓΠΣ των δήμων έχουν προτείνει χώρους να μετατραπούν σε κοινόχρηστους χώρους πρασίνου. Με τροποποίηση ή επέκταση των σχεδίων πόλης αυτοί οι χώροι θα κατοχυρωθούν ως χώροι κοινόχρηστου πρασίνου και θα υλοποιηθούν.
● Τα υπό εκπόνηση ΤΠΣ, εξειδικεύοντας τις κατευθύνσεις του Ρυθμιστικού Σχεδίου, οφείλουν να προτείνουν νέους χώρους κοινόχρηστου πρασίνου.
● Η εφαρμογή στις πολεοδομικές μελέτες του εδαφίου στ’ της παραγράφου 4 του άρθρου 8 του Ν. 1337/1983 όπως ισχύει, που επιβάλλει αυξημένη εισφορά σε γη, συμβάλλει επίσης στην εξασφάλιση των αναγκαίων χώρων πρασίνου.
Ποιοι χώροι μπορούν να μετατραπούν σε κοινόχρηστους χώρους πρασίνου;
● Εκτάσεις που ανήκουν στο Δημόσιο ή σε δήμους, οι οποίες πρέπει να αποδοθούν κατά προτεραιότητα για τη δημιουργία χώρων πρασίνου.
● Εκτάσεις που ανήκουν σε διάφορους φορείς του λεγόμενου ευρύτερου δημόσιου τομέα, σε ταμεία, σε οργανισμούς κοινής ωφέλειας, στην Εκκλησία, σε μοναστήρια κ.λπ.
Συνεχώς όμως διαπιστώνουμε ότι η πολιτεία και οι δήμοι, αντί να προστατεύσουν αυτούς τους χώρους και να τους αποδώσουν για να αυξηθεί το πράσινο στο Λεκανοπέδιο, τους παραδίδουν στην κερδοσκοπική ανοικοδόμηση ή συμβάλλουν με κάθε τρόπο προς αυτή την κατεύθυνση.
Πολλοί από αυτούς τους χώρους έχουν απαλλοτριωθεί ή έχουν αγοραστεί παλαιότερα για δημόσια ωφέλεια για τις ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων, της δημόσιας ΔΕΗ ή άλλων δημόσιων φορέων, με χρήματα του ελληνικού Δημοσίου, δηλαδή του ελληνικού λαού. Επομένως αυτοί οι χώροι πρέπει να διατίθενται για τις σημερινές κοινωνικές ανάγκες και όχι για προγράμματα real estate διαφόρων εταιρειών.
Η περίπτωση του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού αποτελεί κάκιστο παράδειγμα, προς αποφυγή. Χαρακτηριστική είναι επίσης η περίπτωση της παραχώρησης από το Ταμείο Εθνικής Αμυνας του πρώην στρατοπέδου Πλέσσα, έκτασης 18,5 στρεμμάτων επί της λεωφόρου Μεσογείων, για την κατασκευή ενός τεράστιου συγκροτήματος γραφείων της ΔΕΗ, ελεγχόμενης νομιμότητας, σε περιοχή κατοικίας.
Η αύξηση του πρασίνου στο Λεκανοπέδιο δεν αποτελεί τυπικά οφειλόμενη προσαρμογή στις επιταγές του Ρυθμιστικού Σχεδίου. Η ευκαιριακή και δυσλειτουργική διάρθρωση του αστικού συγκροτήματος του Λεκανοπεδίου της Αθήνας, η υπερδόμηση, η έλλειψη πρασίνου, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η συνακόλουθη δημιουργία εκτεταμένων θερμικών νησίδων υποβαθμίζουν τις συνθήκες ζωής και εργασίας και απειλούν την υγεία των κατοίκων. Οι συνθήκες έχουν γίνει ακόμα χειρότερες μετά την εκτεταμένη καταστροφή από πυρκαγιές των περιαστικών δασών κατά τα τελευταία χρόνια. Η αύξηση του πρασίνου αποτελεί, επομένως, σημαντικό και αναντικατάστατο μέτρο για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και για την προστασία της υγείας των κατοίκων του Λεκανοπεδίου.
Παράλληλα οι χώροι πρασίνου:
● Συμβάλλουν στον περιορισμό των πλημμυρικών φαινομένων και πρέπει να αξιοποιηθούν γι’ αυτόν τον σκοπό σύμφωνα με το άρθρο 20 του Ρυθμιστικού Σχεδίου.
● Αποτελούν χώρους καταφυγής σε περιπτώσεις σεισμών ή άλλων φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών.
Η επιχειρηματολογία ότι το κοινόχρηστο πράσινο και η πολυδιάστατη λειτουργία του μπορούν να υποκατασταθούν από «πράσινα» δώματα κτιρίων είναι τουλάχιστον αφελής. Ας φροντίσουμε πρώτα να διασφαλίσουμε ότι οι πρασιές και οι ακάλυπτοι χώροι των κτιρίων φυτεύονται και παραμένουν φυτεμένοι, όπως επιβάλλουν οι κανονισμοί δόμησης, και δεν μετατρέπονται αυθαίρετα σε τσιμενταρισμένους χώρους στάθμευσης και σε κλειστές αίθουσες, και μετά συζητάμε για τα «πράσινα» δώματα.
Η Αθήνα είναι μια ευάλωτη, ανοχύρωτη πόλη. Οσα οπλικά συστήματα και αν εξασφαλιστούν για την άμυνα της Χώρας δεν μπορούν να προστατεύσουν μια τόσο ευάλωτη και ανοχύρωτη πόλη. Η ουσιαστική αύξηση του πρασίνου οφείλει να είναι πρώτιστο μέτρο πολιτικής προστασίας και ασφάλειας. Ως τέτοιο, πρέπει να αποτελεί άμεση προτεραιότητα στον προγραμματισμό-σχεδιασμό και στα έργα τόσο της κυβέρνησης όσο και της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης και απαιτείται συνεννόηση και συνέργεια όλων. Κάτι τέτοιο όμως, όπως όλοι έχουμε καταλάβει, δεν αποτελεί επιλογή της σημερινής κυβέρνησης.
* Πολεοδόμος-χωροτάκτης και πολιτικός μηχανικός
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας