Ενα σήμα κατατεθέν του δογματισμού στο κομμουνιστικό κίνημα, τυποποιημένο από τον σταλινισμό, είναι η πεισματική άρνηση της ύπαρξης αντιθέσεων μέσα στην αστική τάξη. Οι μαρξιστές κλασικοί αντίθετα αναγνώριζαν ρητά αυτές τις αντιθέσεις, τονίζοντας την ανάγκη της σωστής εκτίμησης και αξιοποίησής τους. Μια τέτοια αντίθεση, πρόδηλη επί των ημερών μας και με μακρύ παρελθόν, είναι η αντίθεση ανάμεσα στον φιλελευθερισμό και την Ακροδεξιά, η αντίθεση σήμερα ανάμεσα στην πτέρυγα των Μακρόν-Μπάιντεν αφ' ενός και των Τραμπ-Πούτιν-Λεπέν αφ' ετέρου.
Οι θεμελιωτές του μαρξισμού, ο Μαρξ και ο Λένιν, συζήτησαν αυτή την αντίθεση ως μια αντίθεση στο εσωτερικό της αντιδραστικής αστικής τάξης. Σε αυτό το πλαίσιο διέκριναν ισχυρά τον φιλελευθερισμό και την Ακροδεξιά από την προοδευτική αστική τάξη, όπως οι ναρόντνικοι στη Ρωσία ή ο Τσάβες πρόσφατα, που αγωνιζόταν για πραγματικά προοδευτικές-δημοκρατικές αλλαγές. Ο φιλελευθερισμός και η Ακροδεξιά αντίθετα, εκτιμούσαν, συνέπιπταν στο βασικό, την υπεράσπιση του καπιταλισμού απέναντι στο ανερχόμενο εργατικό κίνημα, διαφέροντας στη μέθοδο: ο φιλελευθερισμός, ως μετριοπαθής αντίδραση, την επεδίωκε κυρίως μέσω ελιγμών και παραχωρήσεων, εξαντλώντας τα σχετικά περιθώρια του καπιταλισμού, ενώ η Ακροδεξιά, ως επιθετική αντίδραση, προέκρινε την ωμή, γυμνή βία.
Οι αναλύσεις του Μαρξ θα βρεθούν κυρίως σε κείμενά του για τη γερμανική επανάσταση του 1848, όπου επέκρινε έντονα τη φιλελεύθερη πτέρυγα του Καμπχάουζεν για τις ταλαντεύσεις και τον συμβιβασμό της με τη δεξιά αντίδραση, που καθόρισαν την ήττα της επανάστασης. Ο Λένιν επανέλαβε την ίδια κριτική ενάντια στο κόμμα των Καντέτων, των Ρώσων φιλελεύθερων, για τον συμβιβασμό τους με τον τσαρισμό κατά την επανάσταση του 1905. Εδωσε όμως πολύ μεγαλύτερο βάρος στο ζήτημα, αφιερώνοντάς του ένα σημαντικό μέρος της πολιτικής αρθρογραφίας του ώς το 1914.
Στις αναλύσεις του ο Λένιν τόνισε ότι επρόκειτο για μια δευτερεύουσα αντίθεση στις λεπτομέρειες μεταξύ δυνάμεων που συμφωνούσαν στα ουσιώδη, ώστε δεν μπορούσε γενικά να υποστηρίζουν οι κομμουνιστές τους φιλελεύθερους απέναντι στην Ακροδεξιά. Ταυτόχρονα, δεν παρέβλεπε ότι υπήρχε ανάμεσά τους μια διαφορά βαθμού στον αντιδραστισμό. Γι’ αυτό, θεωρούσε, ήταν βαθιά λαθεμένο να εξισώνονται πλήρως οι δύο πτέρυγες σαν μια «ομοιογενής αντιδραστική μάζα». Οι κομμουνιστές, αντίθετα, έπρεπε να παίρνουν υπόψη τη διαφορά τους, συνάπτοντας στιγμιαία συμμαχίες με τους φιλελεύθερους για να φράζουν τον δρόμο στην τσαρική, πογκρομιστική αντίδραση. Η δε κριτική του φιλελευθερισμού, όντας διδακτική στο να ξεσκεπάζονται οι κοινοβουλευτικές πλάνες, δεν έπρεπε να χάνει από το οπτικό της πεδίο τον ακροδεξιό κίνδυνο.
Αργότερα, στα χρόνια την ανόδου των ναζί στη Γερμανία, ο Τρότσκι επέκρινε επίσης την τραγικά λαθεμένη θέση του Κ.Κ. Γερμανίας ότι ο Μπρίνινγκ, ο ηγέτης του κόμματος του Κέντρου, ήταν «το ίδιο πράγμα» με τον Χίτλερ. Αυτή η θέση, έδειξε, εξίσωνε την κατάσταση πριν από τη μάχη, όταν οι εργατικές οργανώσεις υπήρχαν ακόμη, με την κατάσταση μετά την ήττα, όταν ο Χίτλερ θα τις διέλυε. Πίσω από τον φραστικό ριζοσπαστισμό της συγκάλυπτε έτσι τη γραφειοκρατική ηττοπάθεια του σταλινισμού.
Οι αναλύσεις των κλασικών είναι εξαιρετικά επίκαιρες, τόσο απέναντι σε σύγχρονους δογματιστές, όπως η νεοσταλινική ηγεσία του ΚΚΕ, που εξισώνουν τον φιλελευθερισμό και την Ακροδεξιά, τον Μακρόν και τον Τραμπ, όσο και απέναντι σε πρώην αριστερούς, ψευδοριζοσπάστες εθνικιστές κ.ά., που επιχειρούν να εμφανίσουν τον τραμπισμό ως καλύτερο από τον φιλελευθερισμό. Και οι δύο θέσεις είναι ριζικά λαθεμένες και επικίνδυνες. Η δεύτερη ιδιαίτερα επιχειρεί να εκτρέψει αντιδραστικά την αγανάκτηση του κόσμου για τις αντιλαϊκές πολιτικές της φιλελεύθερης πτέρυγας, κυρίαρχης ακόμη στην Ε.Ε., εμφανίζοντας τον βιασμό της αστικής δημοκρατίας α λα Τραμπ και Πούτιν ως «προτιμότερο» από τη φιλελεύθερη νόθευσή της.
Η ιστορική εμπειρία έχει δείξει ότι η Ακροδεξιά, και ο φασισμός ως μέρος της, κερδίζει την υποστήριξη του κεφαλαίου σε εποχές βαθιάς κρίσης, όταν η αστική τάξη δεν έχει περιθώρια παραχωρήσεων και καταφεύγει στην ωμή βία για να υπερασπίσει το καπιταλιστικό σύστημα. Σε τέτοιες εποχές, όπως η τωρινή, η μαρξιστική κριτική πρέπει να εστιάζει στην ευθύνη του φιλελευθερισμού για το στρώσιμο του δρόμου στην Ακροδεξιά, κρατώντας ταυτόχρονα ενεργό μέτωπο ενάντια στην τελευταία ως τον κύριο αντίπαλο.
*Συγγραφέας και μέλος της συντακτικής επιτροπής της «Μαρξιστικής Σκέψης»
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας