Αξιολόγηση χωρίς αξιοκρατία είναι λαφυραγώγηση

Υπάρχει όμως και μια άλλη μερίδα που δεν έχει απογοητευτεί, γιατί απλούστατα δεν είχε πιστέψει ότι μπορεί αυτή η κυβέρνηση και αυτός ο πρωθυπουργός να κάνουν αυτή τη θετική αλλαγή στο κράτος. Εγώ ήμουν ένας από αυτούς. Και ήμουν ένας από αυτούς όχι διότι ανήκω σε ένα κόμμα αντίπαλο της Ν.Δ. σήμερα ή χθες. Αλλά, διότι γνώριζα τι επρόκειτο να συμβεί, με βάση το αλάνθαστο αρχαίο γνωμικό ότι «ἀρχή ἄνδρα δείκνυσι», καθώς ήμουν προκάτοχος του κ. Μητσοτάκη στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Δηλαδή, είχα κάποια χρόνια πριν αναλάβει ο σημερινός πρωθυπουργός την πολιτική ευθύνη για το συγκεκριμένο υπουργείο.

Ανάμεσα στις μεταρρυθμίσεις που τότε πραγματοποιήθηκαν και είχα την ευθύνη να τις εισηγηθώ και να τις υλοποιήσουμε ως πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών -και οι οποίες δεν είχαν καμία σχέση με την τρόικα, ούτε καν ήξερε η τρόικα ή ασχολείτο η τρόικα με αυτά, διότι δεν αφορούσαν δημοσιονομικά θέματα- ήτανε και ένας νόμος πολύ λίγο ευρύτερα γνωστός, αλλά πασίγνωστος εντός των δημόσιων υπαλλήλων. Ηταν ο νόμος 3839 του 2010 με βάση τον οποίο για πρώτη φορά το σύνολο των προϊσταμένων στο ελληνικό Δημόσιο επελέγησαν με απολύτως αντικειμενικά κριτήρια.

Για πρώτη φορά ούτε στις μεταβατικές ούτε στις πάγιες διατάξεις δεν προβλεπόταν από τον νόμο -και στην υλοποίηση του νόμου αυτού δεν παρενέβη- κανένα «χέρι» υπουργικό ή κομματικό στην επιλογή των διευθυντών και των προϊσταμένων. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που στο ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε μια αντικειμενικά και αξιοκρατικά επιλεγμένη στρατιά επιτελικών στελεχών. Αυτοί παύθηκαν το 2014 με τον νόμο 4275 που φέρει την υπογραφή του τότε υπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Κι αυτό αποφασίστηκε για να αντικατασταθούν με διευθυντές και προϊσταμένους που επέλεξαν ξανά οι υπουργοί χωρίς ουσιαστικά καμία αντικειμενική ή αξιοκρατική κρίση. Επρόκειτο για ένα συγκλονιστικό γεγονός, διότι μας γύριζε χρόνια πίσω.

Μιλώντας για τα διευθυντικά στελέχη του Δημοσίου, μιλούμε για περίπου 19.000 στελέχη που έχουν την υπογραφή και κρατούν τη στρογγυλή σφραγίδα του κράτους και που ουσιαστικά είναι η κινητήριος δύναμη του ελληνικού Δημοσίου. Μιλάμε για περίπου 120 γενικούς διευθυντές, για περίπου 2.750 διευθυντές, περίπου 800 υποδιευθυντές και 16.000 προϊσταμένους τμημάτων. Περιττεύει φαντάζομαι να εξηγήσω πως όταν δεν υπάρχει αξιοκρατία, δεν υπάρχει και παραγωγικότητα, γιατί ποιος θα προσπαθήσει να γίνει καλύτερος σε μια οποιαδήποτε ιδιωτική επιχείρηση ή σε έναν κρατικό φορέα, όπου δεν λαμβάνεται υπόψη το αν είναι άξιος ή όχι. Προφανώς κανείς δεν πρόκειται να προσπαθήσει να βελτιωθεί. Επομένως αυτό που σήμερα θα συνιστούσε μια πραγματικά μεγάλη μεταρρύθμιση θα ήταν η καθιέρωση της απόλυτης αξιοκρατίας στο κράτος. Κάτι απολύτως ρεαλιστικό, δεδομένης της εμπειρίας της εφαρμογής του νόμου 3839. Αρκεί να υπάρχει βούληση.

Εν αρχή ην η πολιτική βούληση λοιπόν. Υπάρχει σήμερα πολιτική βούληση; Προφανώς όχι. Και το συμπέρασμα αυτό δεν συνάγεται μόνο σήμερα από το στρώμα των διευθυντικών στελεχών. Για παράδειγμα, μην πάμε μακριά. Στα Τέμπη δεν ζήσαμε μια τέτοια περίπτωση απόλυτης έλλειψης αξιοκρατίας με την περίφημη παράνομη και ρουσφετολογική μετάταξη του μοιραίου σταθμάρχη, για τον οποίο υπήρχε όριο ηλικίας τα 48 χρόνια που ξαφνικά με κυβερνητική απόφαση καταργήθηκε για να μπορέσει να πάρει αυτή τη θέση; Υπό αυτήν την έννοια ισχυρίζομαι ότι αξιολόγηση χωρίς αξιοκρατία δεν είναι αξιολόγηση αλλά είναι κομματική λαφυραγώγηση, είναι αναπαραγωγή και συνέχιση της θεσμικής παρακμής της χώρας.

*Μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (Το παρόν κείμενο είναι από την ομιλία του στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.)