Στην Καλλιθέα, δεκαετία του ’60, ήταν και το σπίτι μας, με τον πατέρα μου διευθυντή στις προδικαστικές φυλακές. Και μάλιστα στην οδό Λυκούργου –τι σύμπτωση!– όπου είχαν εντοπιστεί κι εκεί ασύρματοι. Οκτώ χρόνια μετά την εκτέλεση των τεσσάρων: Μπελογιάννη, Μπάτση, Καλούμενου και Αργυριάδη, ζεστά ακόμα τα ίχνη τους στα κελιά, τα ονόματά τους κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα εντός και εκτός φυλακής, ιδιαίτερα της Ελλης Παππά και του Νίκου Μπελογιάννη, επειδή οι απολογίες τους και η στάση τους απέναντι στους δικαστές είχαν εντυπωσιάσει.
Η Ελλη Παππά αντικρίζοντας με θάρρος τους δικαστές είπε όσα της υπαγόρευε η ψυχή της αλλά κυρίως η αλήθεια: «Εγώ και οι σύντροφοί μου δικαζόμαστε όχι για συγκεκριμένες πράξεις, αλλά για τις ιδέες μας. Ρητά και κατηγορηματικά μου δήλωσαν ότι θα με άφηναν ελεύθερη, αν απαρνιόμουν τις ιδέες μου. Τι άλλη απόδειξη ότι η δίκη μου δεν αφορά πράξεις αλλά ιδέες; Δικαζόμαστε, γιατί αγαπάμε την Ελλάδα μας κι αγωνιζόμαστε να βγει απ’ την υποδούλωση που έχει περιέλθει απ’ την Κατοχή κι εδώ πρώτα των Αγγλων και τώρα στον αμερικάνικο ζυγό. Αισθήματα ντροπής με συγκλόνισαν, όταν ήρθε ο Τζο Ντρίστολ στο κελί της Ασφάλειας να με ανακρίνει. Ντροπή για την ταπείνωση στην οποία με υποβάλαν οι Αμερικάνοι, ποδοπατώντας κάθε έννοια ελευθερίας και ανεξαρτησίας. Η ζωή μας εμένα και των συντρόφων μας ήταν ένας διαρκής αγώνας για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της πατρίδας μας για ένα καλύτερο αύριο του λαού μας».
Κάπως έτσι τελειώνει την απολογία του και ο Μπελογιάννης, αφού έχει καταρρίψει με αδιάσειστα επιχειρήματα μία προς μία όλες τις εναντίον του και εναντίον του Κόμματος κατηγορίες. «Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας. Το δείξαμε, όταν εκινδύνευε η ελευθερία, η ανεξαρτησία και η ακεραιότητά της και ακριβώς αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες χωρίς πείνα και πόλεμο. Για τον σκοπό αυτό αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας. Πιστεύω ότι δικάζοντάς μας σήμερα, δικάζετε τον αγώνα για την ειρήνη, δικάζετε την Ελλάδα. Δεν έχω τίποτα άλλο να προσθέσω».
Ο Ιούλιος και η Εθελ Ρόζεμπεργκ, θύματα του Μακαρθισμού τότε, στη δίκη τους είπαν: «Είμαστε αθώοι... Το μόνο μας έγκλημα είναι ότι εμείς, όπως όλος ο κόσμος καταγγέλλουμε αυτούς τους εξοπλισμούς της συμφοράς, που μαζί με τα εκατομμύρια των μεγάλων οικονομικών κολοσσών ή σκοτώνουν τους ανθρώπους στον πόλεμο ή τους πεθαίνουν στην ειρήνη». «Και προσθέτουμε εμείς», γράφει ο Στέφανος Ληναίος στην «Εφημερίδα των Συντακτών» (30/11-1/12, 2024|ΝΗΣΙΔΕΣ) «άλλοτε με κάποιους “προκάτ” μικροεμφυλίους κι άλλοτε με κάποια πανάκριβα “φάρμακα”.[...] Η “βιομηχανία” του Πολιτισμού έρχεται παγκοσμίως, από πλευράς τζίρου, στην πέμπτη θέση, ύστερα από τις βιομηχανίες των όπλων, των φαρμάκων, των ναρκωτικών και της πορνείας. Μήπως μπορεί κάποιος να μας εξηγήσει τι σημαίνει αυτό;».
Αργησα πολύ να καταλάβω γιατί η φίλη μου μού είχε ζητήσει, σ’ ένα ταξίδι μου στην Αγγλία, να της φέρω, γιατί στην Ελλάδα δεν μπόρεσε να το βρει, ένα βιβλίο, μία από τις πλέον έγκυρες βιογραφίες της Ρόζεμπεργκ. Το τελευταίο το πρόλαβα στο ράφι ενός από τα γνωστότερα βιβλιοπωλεία του Λονδίνου. Κοινός ο αγώνας των δύο ζευγαριών για τα δίκαια του λαού, οι δίκες και οι καταδίκες με την εσχάτη των ποινών. Βίοι παράλληλοι δηλαδή σ’ έναν βαθμό των Εθελ - Ιουλίου Ρόζεμπεργκ και Ελλης Παππά - Νίκου Μπελογιάννη. Στο τέλος της απολογίας της, μου είχε πει κάποτε η Ελλη, πως επιστρέφοντας στο εδώλιό της, ο Νίκος είχε σκύψει, κάνοντας πως έδενε το κορδόνι απ’ το παπούτσι του, για να μη δει τα μάτια του που είχαν δακρύσει.
Το προσωπικό της φυλακής σχολίαζε τα όσα έβλεπε να συμβαίνουν τις ώρες που βρίσκονταν στον αύλειο χώρο, ιδιαίτερα παραμονές της εκτέλεσής τους. «Επειδή η εκτέλεση δεν θα ήταν άμεση, πήρανε στο τέλος της εβδομάδας αυτούς που δεν ήταν μελλοθάνατοι. Γίνανε αλλαγές στα κελιά.[...]. Ο Μπάτσης ζήτησε να πάει στο κελί του Νίκου. Αυτό μας έκανε εντύπωση, γιατί ώς τότε μάλλον μας αγνοούσε.[...] Μείναμε οκτώ. Ανταμώναμε πολύ, δεν χρειαζόταν να γράφουμε. Το πρωί λίγη ώρα στις βρύσες και το βράδυ. Το μεσημέρι μία ώρα, καμιά φορά δύο ώρες, στο προαύλιο. Τρώγαμε στη σκάλα, καθόμασταν στον ήλιο, όταν είχε κρύο παίζαμε μπάλα. Μιλούσαμε, μιλούσαμε κι όταν ήμασταν στο κελί από τα παραθυράκια, ώσπου μας πάγωνε η μύτη από το κρύο. Κάναμε διαγωνισμούς όλοι μαζί, αινίγματα και τραγουδάκια, ο Λαζαρίδης σφύριζε Σούμπερτ και Λιστ και το γαλλικό: Plaisir d’ amour ne dure qu’ un moment/ chagrin d’amour dure toute la vie… (Οι χαρές της αγάπης είναι μόνο μια στιγμή, ο πόνος της αγάπης διαρκεί όλη τη ζωή) – είχε αγάπη για τη μουσική κι ένα αυτί θαυμάσιο, και ποτέ δεν μπόρεσε να σπουδάσει. Σ’ έναν διαγωνισμό μπήκε η παλιά ερώτηση των λευκωμάτων – “Αν δεν είσθε ό,τι είσθε, τι θα θέλατε να είσθε;”. Πήρα το βραβείο με τούτη την απάντηση που έκανε τον Νίκο να γελάσει με την ψυχή του:
Πρώτα απ’ όλα σας δηλώνω πως το άτομό μου αυτό
δεν θα τ’ άλλαζα ευχαρίστως ούτε μ’ ένα... πιο σωστό.
Μ’ αν της μοίρας το γραφτό ν’ αποφύγω δεν μπορούσα,
ε, λοιπόν θα προτιμούσα
μέσα από της φύσης όλης τα σπουδαία και τρανά
να μην ήμουν παρά μόνο μια γατούλα τόση δα.
Κι αν ρωτάτε το γιατί
η προτίμησή μου πάει σ’ ένα ασήμαντο γατί,
ανοιχτά θα σας το πω δίχως διόλου να ντραπώ:
Αντί μέσα στα κελιά τα υγρά και σκοτεινά
θα ’μουνα εγώ η ίδια
μμμ, απλώς… στα κεραμίδια!»
γράφει η Ελλη στο βιβλίο της, δίνοντας ένα δείγμα σθένους ψυχής και των υπολοίπων της παρέας, λίγες μέρες πριν το ρολόι δείξει μεσάνυχτα –γι’ αυτούς– τελευταία φορά. (Από το υπό έκδοση βιβλίο μου «Η φίλη μου, η Ελλη Παππά»)
*Συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας