Η αξιολόγηση των συγκλονιστικών αλλαγών που συμβαίνουν τόσο στην εξωτερική πολιτική όσο και στο εσωτερικό των ΗΠΑ μετά την ανάδειξη του Ντόναλντ Τραμπ στο προεδρικό αξίωμα έχει επικεντρωθεί στις λεγόμενες «συστημικές επιδράσεις», δηλαδή στη διεθνή ισορροπία δυνάμεων. Εύλογα, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη δραματικές και πολύνεκρες συγκρούσεις στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Ωστόσο δεν πρέπει να υποτιμηθεί ο αντίκτυπος του άκρατου συγκεντρωτισμού και της υπονόμευσης του κράτους δικαίου τόσο με την έκδοση αλλεπάλληλων Προεδρικών Διαταγμάτων όσο και με τις πρακτικές ηλεκτρονικού φακελώματος και ελέγχου που εξασφαλίζουν οι περιώνυμοι συνεργάτες του νέου προέδρου.
Υπάρχει όμως και η απευθείας ενθάρρυνση του αυταρχισμού από τον Ντόναλντ Τραμπ που έγινε ευρύτερα κατανοητή μετά τη σύλληψη και κράτηση του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, αντιπάλου του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές όποτε (και εάν) αυτές γίνουν. Είναι γνωστή η τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Ερντογάν, η πρόσκληση του τελευταίου να επισκεφτεί τις ΗΠΑ (κάτι που δεν πέτυχε επί προεδρίας Μπάιντεν) και οι ύμνοι του Αμερικανού προέδρου για τον Τούρκο ομόλογό του που καταγράφτηκαν από τα διεθνή ΜΜΕ τρεις ημέρες πριν από τη σύλληψη του Ιμάμογλου. Δεν είναι τυχαία η ηχηρή σιωπή του Ερντογάν, υποστηρικτή και συμμάχου της Χαμάς, στην επανέναρξη των βομβαρδισμών αμάχων στη Γάζα που βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη τόσο πριν όσο και μετά το τηλεφώνημα.
Ασφαλώς πέρα από την απευθείας επαφή των δύο προέδρων, ενθάρρυνση στη χωρίς ηθικούς και θεσμικούς φραγμούς αυθαιρεσία προσφέρει και η αμερικανο-ρωσική προσέγγιση που επιβραβεύει την πολιτική της Αγκυρας να διατηρεί και να ενισχύει τις οικονομικές σχέσεις της με τη Μόσχα σε όλη τη διάρκεια της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης χωρίς να διαρρήξει τις σχέσεις της με το Κίεβο. Επίσης, η αναβάθμιση της περιφερειακής επιρροής της μετά την ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία και τα «ανοίγματα» προς τους Κούρδους με την αξιοποίηση του κρατούμενου από το 1999 Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Οπως και στο παρελθόν, πολύ δε περισσότερο σήμερα, το ευρωπαϊκό θεσμικό κεκτημένο του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν θα αποτελέσει φραγμό για την κατάλυση κάθε ίχνους κράτους δικαίου στην Τουρκία εφόσον η Επιτροπή Υπουργών συστηματικά αγνοεί αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (βλ. άρθρο μου στην «Εφ.Συν.» της 4/11/2022 «Ευρώπη – Ο χειμώνας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»). Βέβαια σε μία χώρα όπου ο σημερινός πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν -διώκτης του Εκρέμ Ιμάμογλου- έχει και ο ίδιος βιώσει τη διαδρομή «Δημαρχία Κωνσταντινούπολης - φυλακές - Προεδρία της Δημοκρατίας» όλα μπορούν να συμβούν.
Ας μου επιτραπεί τώρα να επιχειρήσω μια σύντομη ανασκόπηση της αντίδρασης του Καναδά στις πολιτικές Τραμπ. Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του στοχοποιώντας την κρατική υπόσταση του Καναδά με τη γνωστή φράση «Θα ήταν καλό να γίνει η 51η Πολιτεία των ΗΠΑ!». Ταυτόχρονα, προσπαθεί να διευρύνει τη γεωγραφική εμβέλεια των ΗΠΑ προς την Αρκτική έτσι ώστε να συμπεριλάβει τη Γριλανδία και προς τον Νότο ώστε να αποσπάσει τη Διώρυγα από τον Παναμά. Η μετονομασία του Κόλπου του Μεξικού σε Κόλπο της Αμερικής που έσπευσε να υιοθετήσει και η Google -με τη μετονομασία σε παρένθεση- είναι συγκριτικά πταίσμα.
Η επιδίωξη της επέκτασης των ΗΠΑ προς Βορρά δεν είναι καινοφανής. Εχει προηγούμενα στον 19ο αι. στις προσπάθειες εισβολής και προσάρτησης εδαφών που ανήκαν στη Βρετανία (και σήμερα στον Καναδά) με σημαντικότερες εκείνες κατά την Αμερικανική Επανάσταση (1775-1783), τον πόλεμο του 1812 και στη δεκαετία του 1840 στην Ορεγκον. Ολες απέτυχαν οδηγώντας σε ειρηνικές σχέσεις μετέπειτα. Μάλιστα οδήγησαν στην υιοθέτηση του 49ου παράλληλου ως του μακρύτερου, μη φυλασσόμενου συνόρου, στον πλανήτη.
Η ομοσπονδιακή δομή του Καναδά: 10 επαρχίες και τρεις αυτόνομες περιοχές με δικές τους κυβερνήσεις δημιουργούν δυσκολίες στη διοίκησή της. Το ίδιο και η άνιση κατανομή του ενεργειακού πλούτου. Πάντως η επιβολή δασμών, τόσο στον Καναδά όσο και στο Μεξικό, ενόσω μάλιστα ισχύει η υπογραφείσα από τον ίδιο τον Τραμπ στην πρώτη του θητεία, Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου, έχει αναστατώσει και εξαγριώσει τους Καναδούς που βλέπουν τη μέχρι τώρα ευημερία της χώρας τους να απειλείται μαζί με την ίδια την κρατική υπόστασή της.
Τα θετικά αποτελέσματα στη συνοχή του Καναδά και στο αίσθημα πατριωτισμού, που άνθησε τον τελευταίο μήνα, έχουν ήδη δείξει μια εντυπωσιακή στροφή υπέρ των Φιλελευθέρων τουλάχιστον στις δημοσκοπήσεις. Η ανάδειξη του Μαρκ Κάρνι σε νέο αρχηγό του κόμματος και πρωθυπουργό (μετά την ήδη δρομολογημένη παραίτηση του Τζάστιν Τριντό), άλλαξε τα δεδομένα. Ο νέος πρωθυπουργός έκανε σαφή βήματα αναπροσανατολισμού της εξωτερικής πολιτικής του Καναδά με έμφαση στη συνέχιση της στήριξης στην Ουκρανία και την παραπέρα σύσφιγξη των δεσμών της χώρας με την Ευρώπη. Ολα δείχνουν ότι στις επερχόμενες εκλογές το εκλογικό σώμα θα στηρίξει εκείνους που θα θωρακίσουν την ανεξαρτησία του Καναδά, τη δημοκρατική λειτουργία του και την αξιοπρέπεια των πολιτών του. Ακριβώς το αντίθετο από όσα επιδιώκει ο Αμερικανός πρόεδρος και η ομάδα των ολιγαρχών που τον περιβάλλει.
*Ιδρυτικός διευθυντής του ΙΔΙΣ (1989-2005). Πρώην πρέσβης εκ προσωπικοτήτων
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας