Μετά το τριήμερο πολιτικών ιεροπραξιών αναβάπτισης, τι; Τι μένει από την κρίσιμη εμπειρία του μετασχηματισμού του συνήθους καθημερινού απολιτικισμού σε αυτό τον ενεργό και ισχυρό κομματικό αδιαφορισμό που πυροδότησε η πολιτική διαχείριση του εγκλήματος των Τεμπών και συμβόλισαν οι πρωτόγνωρες για το μεταπολιτευτικό πολιτικό παιχνίδι μαζικές διαδηλώσεις, τόσο διαφορετικές και αντίθετες, σε ύφος και περιεχόμενο, από τις διάφορες μορφές αντικοινοβουλευτισμού; Θα αφήσει ίχνη ικανά να οδηγήσουν σε περισσότερο πολιτικό «οξυγόνο» η συνειδητοποιημένη συλλογική κραυγή του «ώς εδώ» με την αναντιστοιχία ανάμεσα στις επιταγές της ανιδιοτέλειας που προϋποθέτει και απαιτεί η δημοκρατική εκπροσώπηση των εξουσιών και την πραγματικότητα που διαμορφώνουν οι πολιτικάντικες (όπως αξίζει να τις ονομάσουμε, καθώς δεν έχουν άλλο σκοπό και αιτία παρά την υπεράσπιση του πολιτικού σώματος) μανούβρες και συμπαιγνίες; Θα εισακουστεί αυτή τη φορά η σχεδόν καθολική απαίτηση για πολιτικό ηθικό και ηθική που διατυπώθηκε συλλογικά μέσω του αιτήματος για δικαιοσύνη, ώστε να υπάρξουν, επιτέλους, κυβερνήσεις οι οποίες θα επιλέγουν να υποτάσσονται, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το πολιτικό κόστος, στην υπηρεσία της λύσης των προβλημάτων των πολιτών, αντί να χρησιμοποιούν αυτά τα προβλήματα προκειμένου να διατηρηθούν στην εξουσία;
Ολα μας δείχνουν πως ο κόσμος έχει πλέον καταλάβει ότι υπάρχουν πολλά και υπερβολικά σοβαρά προβλήματα για να συνεχίσουμε να αφήνουμε ανενόχλητους τους πολιτικούς να ασχολούνται με όλα αυτά τα πλαστά προβλήματα που είναι αναγκαία μόνο για τη δική τους αναπαραγωγή. Και το γεγονός αυτό στην αίσθηση πως, ίσως, έχουν δημιουργηθεί πλέον οι συνθήκες ή είναι έτοιμες να πληρωθούν, για να εγκαθιδρυθούν μόνιμοι κανόνες και αντικειμενικοί μηχανισμοί ικανοί να επιβάλουν, με πρακτικό τρόπο, πειθαρχίες πολιτικής αρετής στους επαγγελματίες πολιτικούς. Ολα τείνουν να μας πείσουν πως υπάρχουν ορθολογικές ευκαιρίες για ανεξάρτητους σε σχέση με τους καταναγκασμούς του πολιτικού παιχνιδιού και τις δεσμεύσεις των κομματικών μηχανισμών πολιτικούς να αναλάβουν, μαζί με πολίτες, ένα σημαντικό και ιστορικής σημασίας έργο: αυτό της εφεύρεσης μηχανισμών που να υποχρεώνουν τους πολιτικούς να εγκαθιδρύουν μορφές πιο άμεσης δημοκρατίας, αυτό της επεξεργασίας μιας θεσμικής πολιτικής εγρήγορσης, ικανής να γεφυρώνει την απόσταση μεταξύ επαγγελματιών της πολιτικής και των αμύητων, της κανονικοποίησης της διαφάνειας του πολιτικού κόσμου, της συστηματικής και οργανωμένης τόσο κριτικής όσο και επιβράβευσης του πολιτικού έργου, με μία λέξη, της εγκαθίδρυσης ενός πολιτικού κόσμου όπου, όπως έλεγε ο Πιερ Μπουρντιέ, οι πολιτικοί θα έχουν συμφέρον στην αρετή.
Βέβαια, το έργο αυτό είναι εύκολο, καθώς στη χώρα μας το κράτος και οι φορείς του δεν αποτέλεσαν ποτέ αντικείμενο μιας πλήρους και αποτελεσματικής συμβολικής εργασίας με στόχο την παραγωγή και την επιβολή μιας επίσημης αναπαράστασής τους ως χώρων καθολικότητας και υπηρεσίας του γενικού συμφέροντος· πόσο μάλλον σήμερα που έχει αποδυναμωθεί σε μεγάλο βαθμό η όποια σχετική αυτονομία του κρατικογραφειοκρατικού πεδίου είχε αποκτηθεί εξαιτίας της γενικευμένης επικυριαρχίας του οικονομικού κόσμου επί της πολιτικής.
Ωστόσο, δεν είναι άοπλοι όσοι αναλάβουν και στηρίξουν το έργο του μετασχηματισμού του πολιτικού παιχνιδιού στην κατεύθυνση της απονομιμοποίησης τόσο των κλειστών αιθουσών μέσα στις οποίες παίζονται τα πολιτικά παιχνίδια χωρίς, συχνά, καμία άλλη επικοινωνία με τον εξωτερικό κόσμο παρά αυτή των δημοσκοπήσεων «που παράγουν απαντήσεις που έχουν επιβάλει οι ερωτήσεις τους», όσο και όσων πολιτικών καθορίζουν τις πρακτικές τους σε σχέση με το τι κάνουν «οι άλλοι», με μοναδική τους, δηλαδή, έγνοια την επιβίωσή τους και χωρίς καμία υποχρέωση απέναντι στις αρχές της ηθικής πεποίθησης και της αφοσίωσης σε έναν πολιτικό στόχο. Πράγματι, σήμερα που ο εκφυλισμός της πολιτικής λειτουργίας και η συνειδητοποίησή του έχουν φτάσει στο απόγειό τους, ο ανθρωπολογικός νόμος, σύμφωνα με τον οποίο όλες οι κοινωνίες τείνουν να προσφέρουν οφέλη καθολικότητας σε όλους όσοι ενεργούν σύμφωνα με τους κανόνες, να προσφέρουν κέρδη σε όποιους εμφανίζονται ανιδιοτελείς, είναι απόλυτα χρήσιμος και δείχνει την κατεύθυνση: πρέπει να εργασθούμε με πολιτική και νομική επινοητικότητα, ώστε να εγκαθιδρυθεί ένας πολιτικός χώρος όπου θα αμείβονται οι ανιδιοτελείς πρακτικές με τιμές και δόξα αλλά και θα τιμωρούνται με ντροπή και απαξίωση συμπεριφορές που θα εμφορούνται αποκλειστικά από εγωιστικά συμφέροντα.
Το συμφέρον στην ανιδιοτέλεια μπορεί να συγκροτήσει ένα ισχυρό θεμέλιο μιας πολιτικής τάξης πραγμάτων, η οποία θα προσανατολίζεται διαρκώς σε αυτό που θα εμφανίζεται σε κάθε στιγμή ως καθολικό· μπορεί να υποτάξει το «βαθύ κράτος» που συνεχίζει να νικά αλλά και αυτούς που υποκριτικά το αντιπαλεύουν, προκειμένου το ίδιο αυτό κράτος να τους διαιωνίζει.
Την ανάγκη για πολιτική αρετή την έθεσαν οι πολίτες. Αναζητείται το πολιτικό κεφάλαιο και το πολιτικό κουράγιο που θα την καταστήσουν υπαρκτή και βιώσιμη.
*Καθ. κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας