Ηταν κιτς; Ισως και να ήταν. Ηταν ασύνδετη ως τελετή; Ισως και να ήταν. Αλλά η έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι ήταν και πολλά άλλα πράγματα. Οσο για τα σχόλια των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα, μέσων που προωθούν την κυρίαρχη ιδεολογία με τον πιο άκομψο τρόπο, αποκαλύπτουν περισσότερα για τον ρόλο του εθνικισμού στην Ελλάδα και την έλλειψη ουσιώδους παιδείας, παρά για τη Γαλλία και την τελετή.
Πέρα από τα αρνητικά σχόλια για την αισθητική της τελετής, πολλά ελληνικά κανάλια στάθηκαν σε μια άνευ λόγου σύγκριση με την ανάλογη ελληνική τελετή του 2004. Εκτός του ότι αυτό ήταν είκοσι χρόνια πριν, που και το αισθητικό αλλά κυρίως το σοσιο-πολιτικό πλαίσιο έχουν αλλάξει, και χωρίς να λάβουμε υπόψη μας τι στοίχισαν στην Ελλάδα οι Ολυμπιακοί του 2004 (δίνοντας στη χώρα πολύ λιγότερες υποδομές απ’ ό,τι θα μπορούσαν), κάποιος κακόβουλος θα μπορούσε να πει ότι η μορφή του ανταγωνισμού που προωθεί αυτή η κριτική δεν είναι καν μέσα στο πνεύμα συν-αγωνισμού των Ολυμπιακών Αγώνων. Αντί λοιπόν να προωθούν την ευγενή άμιλλα, τη διαφορετικότητα κάθε χώρας αλλά και το κοινό μας πεπρωμένο πάνω σε αυτόν τον πλανήτη, πεπρωμένο που αμαυρώνεται από τον καπιταλισμό, την οικολογική καταστροφή και τους πολέμους, τα ελληνικά κανάλια (όπως και άλλα μέσα) προωθούν την άγνοια, τον εθνικισμό και την υπερφίαλη στάση απέναντι σε κάθε τι διαφορετικό και «ξένο».
Ετσι κάπως η «ελληνικότητά» μας γίνεται η «κόλλα» που μας ενώνει σε λάθος βάση: νομιμοποιεί το υπάρχον πολιτικό σύστημα και τις κυβερνήσεις που το υπηρετούν, ενώ συνάμα κρύβει την αλήθεια: ότι δεν είμαστε όλοι ένα. Δεν είμαστε ένα όταν κάποιοι θα πεθάνουν σε ένα κρεβάτι δημόσιου νοσοκομείου χωρίς να τους κρατά το χέρι καμία νοσοκόμα, γιατί είναι και αυτές αποκαμωμένες εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού και το δημόσιο νοσοκομείο απαξιωμένο, ενώ κάποιος άλλος θα πεθάνει σ’ ένα πολυτελές κρεβάτι ιδιωτικού νοσοκομείου. Ούτε στη ζωή είμαστε «εμείς, όλοι μαζί, οι Ελληνες, ενωμένοι», ούτε και στον θάνατο. Χρησιμοποιώ το ΕΣΥ σαν παράδειγμα γιατί αντίστοιχα αρνητικά σχόλια έκαναν τα ΜΜΕ και ως προς το κομμάτι της τελετής των Ολυμπιακών του 2012 στο Ηνωμένο Βασίλειο, με θέμα το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS). Αυτή η κριτική, όμως, συγκαλύπτει τον κοινό εχθρό που καταστρέφει τη δημόσια υγεία και στις δύο χώρες: τις δεξιές κυβερνήσεις που είναι πολύ διεθνιστικές όταν πρόκειται για τα συμφέροντά τους και αντιγράφουν η μία την άλλη χωρίς κανένα πρόβλημα.
Να επιστρέψω όμως στην τελετή έναρξης στο Παρίσι. Πολύ μου άρεσε που περιλάμβανε όλη την πόλη, που ήταν ένα λαϊκό πανηγύρι, με τα καλά του και τα κακά του, αλλά ένα πανηγύρι που γιόρταζε την πολυπολιτισμικότητα της πρωτεύουσας. Επίσης μου άρεσε το «κάδρο» με το κομμένο κεφάλι της Μαρίας Αντουανέτας, ειδικά επειδή στους επισήμους υπήρχαν αντιπρόσωποι ευρωπαϊκών κρατών που ακόμα έχουν βασιλευομένη δημοκρατία. Με χέβι μέταλ μουσική ακόμα καλύτερα, γιατί προσωπικά δεν δύναμαι να φανταστώ καμία επανάσταση με υπόκρουση σανσόν. Ασε δηλαδή που το εύρος των μουσικών επιλογών ήταν μεγάλο και ας μη μου αρέσει ούτε η Λέιντι Γκάγκα ούτε η Σελίν Ντιόν - σημασία έχει ότι αρέσουν σε εκατομμύρια άλλους που το γλεντάγανε στο Παρίσι.
Μπράβο και σε όποιον συμπεριέλαβε στο πρόγραμμα τη γεννημένη στο Μάλι τραγουδοποιό Αγιά Νακαμουρά, που όπως αναφέρει η Guardian, οι φήμες θέλουν έξαλλους τους Γάλλους ακροδεξιούς! Οσο για την αναφορά στον πίνακα «Το Δείπνο των Θεών» του Jan Hermansz van Bijlert (ή μήπως ήταν αναφορά στον Μυστικό Δείπνο, κάτι που εξόργισε την Καθολική Εκκλησία;) επικροτώ και χαμογελάω με την αναπροσαρμογή του που υμνεί τη συμπερίληψη και την κουλτούρα της αφύπνισης (woke) που οι στρατιές των Ευρωπαίων ακροδεξιών έχουν κάνει ανάθεμα. Αν τώρα είναι κιτς, δεν με ενοχλεί καθόλου. Με πειράζει όμως η αλαζονεία, που δυστυχώς δεν περιορίζεται στη Δεξιά, που κοιτάει αφ’ υψηλού, κατακρίνει και κουνάει το δάχτυλο.
Τόσο ο εθνικισμός όσο και ο πολιτισμικός πόλεμος στη διαφορετικότητα, μπανάλ ή όχι, μόνο την κυρίαρχη ιδεολογία συμφέρουν (από καπιταλισμό μέχρι πατριαρχία) και τη νομιμοποίησή της. Τόσο τα ΜΜΕ όσο και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας σήμερα αυτά προωθούν και εμείς επιβάλλεται να αντιστεκόμαστε τόσο στο προσωπικό όσο και στο πολιτικό. Λίγο μετά τους ελληνικούς Ολυμπιακούς μια καλλιτέχνις (με πτυχίο από το ανάλογο ελληνικό Πανεπιστήμιο αλλά και με τεράστια άγνοια) «εξηγούσε» σε μια παρέα κάτι του τύπου «τι να μας πουν εμάς [Ελληνες] οι Ευρωπαίοι, που τον πλούτο των ελληνικών τοπικών ενδυμασιών δεν τον έχει κανένας;» και ένιωσα ότι οφείλω να θυμίσω πως οι Σκοτσέζοι έχουν ακόμα και διαφορετικά υφάσματα για κάθε οικογένεια. Θα μπορούσα να έχω πει και για άλλες βαλκανικές χώρες, για ιθαγενείς της Νότιας Αμερικής και άλλους, αλλά δεν βαριέσαι. Ικανοποιήθηκα που έμεινε με το στόμα ανοιχτό, το βλέμμα απλανές και μπήκε ένα τέλος στο εθνικιστικό ντελίριο.
* Ομότιμη καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Επικοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Ανατολικής Αγγλίας, Ηνωμένο Βασίλειο
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας