Παρίσι 2024: le Grand Guignol

Το κατάφεραν κι αυτό οι αθεόφοβοι οι Γάλλοι. Να μεταφέρουν το θέατρο του Γκραν Γκινιόλ από την εκκλησούλα της Πιγκάλ στις όχθες του Σηκουάνα, με επίκεντρο το πιο αντιπροσωπευτικό μνημείο του αισθητικού τρόμου: τον Πύργο του Αϊφελ. Τι σύλληψη ήταν αυτή! Από πού ν’ αρχίσει και πού να τελειώσει κανείς;

Από τις εμφανιζόμενες στα παράθυρα ενός παλατιού Αντουανέτες που κρατούσαν το άδον, κομμένο από τη γαλλικής έμπνευσης γκιλοτίνα, κεφάλι τους; Από τον θίασο του παράδοξου που παρήλαυνε σε μια πασαρέλα φορώντας ό,τι πιο κακόγουστο υπήρχε; Από τον νίντζα με τα ενδυματολογικά στοιχεία του βαλέ κάποιου μαρκήσιου, που κρατούσε τη δάδα της ολυμπιακής φλόγας και χοροπηδούσε σαν μαϊμού στις στέγες και στα μουσεία του Παρισιού για να βγει στο τέλος ως σουρεάλ Γιάννης Αγιάννης από κάποιον υπόνομο για να παραδώσει τη φλόγα στον «Ζιζού»; Από τη χωροφυλακίνα την τυλιγμένη με αλουμινόχαρτο καβάλα στο μηχανικό άλογο που διέτρεχε καλπάζοντας τον Σηκουάνα σε μια ιστιοσανίδα ως ιππότης της «Αποκάλυψης» του Ιωάννη; Από το φλεγόμενο πιάνο που συνόδευε το «Ιmagine» του Τζον Λένον και θύμιζε ψησταριά για παϊδάκια στα Κιούρκα που φούντωσε ανεξήγητα; Το πιο εφιαλτικό για μένα όμως ήταν τα χαρούμενα πρόσωπα των Παλαιστίνιων αθλητών έμπλεων ενθουσιασμού και συγκίνησης, στο καραβάκι που τους μετέφερε. Τι γιόρταζαν άραγε;

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης (ο διασημότερος –σύμφωνα με τους πεφωτισμένους αθανάτους της Académie française– Γάλλος) είχε πει: «Du sublime au ridicule il n’y a qu’un pas». Δηλαδή η μεγαλοπρέπεια από τη γελοιότητα δεν απέχει παρά ένα βήμα. Οι φλεγματικοί Αγγλοι βέβαια είχαν πει ότι το βήμα –pas στα γαλλικά– που χωρίζει το μεγαλειώδες από το γελοίο δεν είναι άλλο από το Pas-de-Calais, το στενό της Μάγχης. Και νομίζω ότι είχαν δίκιο. Διότι πώς να χαρακτηρίσει κανείς την έμπνευση του τρομερού παιδιού της Γαλλίας Thomas Jolly να βγάζει τη Μόνα Λίζα από το Λούβρο και να τη βάζει να ταξιδεύει μέσω των διάσημων υπονόμων του Παρισιού για να εμφανισθεί ως επιπλέον σκουπίδι στα βρόμικα νερά του Σηκουάνα; Μεγαλοφυές ή γελοίο; Πώς να χαρακτηρίσει κανείς έναν πλαδαρό θεό Διόνυσο βαμμένο με την «αριστοκρατική» γαλάζια μπογιά να επισημαίνει τη διαβόητη γαλλική τρυφηλότητα; Μεγαλοφυές ή γελοίο; Δεν αναφέρομαι σε πολλές άλλες μοντέρνες και πρωτοποριακές (αλλά αφόρητα κακόγουστες) συλλήψεις, για να μην κατηγορηθώ ότι επιδίδομαι σε ρητορική μίσους. Θέλω όμως να πιστεύω ότι επ’ αυτού ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Γιώργος Τσαρούχης ή ο Κώστας Ταχτσής θα συμφωνούσαν μαζί μου.

Και όλα αυτά με επίκεντρο τον σιδερένιο βαίτυλο-φαλλό, το σύμβολο του Παρισιού, για τον οποίο ο Γκι ντε Μοπασάν, όταν τον ρώτησαν γιατί γευματίζει καθημερινά στο εστιατόριο του Πύργου του Αϊφελ είχε απαντήσει «Γιατί είναι το μόνο μέρος από το οποίο δεν είμαι αναγκασμένος να τον βλέπω».

Τι να κάνουμε όμως; Σε αυτόν τον κόσμο ζούμε. Στον κόσμο της αποδομημένης τέχνης, του αποδομημένου φαγητού, του αποδομημένου έρωτα, της συμπόρευσης του αστικού μεγαλείου με το γελοίο, του πλούτου που εγκιβωτίζει το αλλοτινό γέρας των αθλητών, τον ταπεινό στέφανο από αγριλιά, σε Λουί Βιτόν μπαούλα, με τη φτώχεια που ονειρεύεται ότι συμμετέχει κι αυτή με τα κουρελάκια της σε γιορτές και πανηγύρια. Στον κόσμο που πολυεκατομμυριούχοι τενίστες, μπασκετμπολίστες, ποδοσφαιριστές καρπούνται τις προσπάθειες των ξυπόλητων και πεινασμένων ολυμπιονικών άλλων εποχών.

Κάποιοι είπαν ότι η τελετή ήταν εξόχως πολιτική, επισημαίνοντας τα στοιχεία που περιλάμβανε σχετικά με τη διαφορετικότητα, την ισότητα, κ.ο.κ. Δεν ξέρω αν μπορούν να χαρακτηριστούν πολιτικά στοιχεία το «Μουλέν Ρουζ», οι σκαλωσιές της Νοτρ Νταμ, οι αιωρούμενες υπό βροχή κοπέλες σε πανύψηλα εκκρεμή σαν τα γλυπτά του Takis, τα πονηρά φιλιά ενός τρίο ανδρών ή ο γενειοφόρος με τις ζαρτιέρες, ίσως έχω μείνει πίσω σε ό,τι έχει να κάνει με την έννοια του πολιτικού συμβολισμού. Υπήρξε όμως ένα γεγονός που μου απέδειξε ότι πολιτικά δεν έχει αλλάξει τίποτα από την εποχή των Λουδοβίκων. Και δεν ήταν άλλο από την εικόνα δύο ταλαίπωρων εθελοντών aka βαστάζων που κράταγαν τις ομπρέλες για να μη βρέχονται όση ώρα φλυαρούσαν, με βαρετές κοινοτοπίες, ο πρόεδρος της Oργανωτικής Eπιτροπής και ο πρόεδρος της Oλυμπιακής Eπιτροπής. Εκτός και αν το πολιτικό μήνυμα ήταν το γεγονός ότι ο ένας βαστάζος ήταν γυναίκα. Ισότητα γαρ. Δεν ξέρω τι άλλο να πω, γι’ αυτό καταστρέφω τον λόγο.

* Νομικός, συγγραφέας