Οι Αρχές του Βελιγραδίου πρόσφατα ακύρωσαν το φεστιβάλ «Mirëdita, Dobar Dan!», ένα πολιτιστικό γεγονός που προάγει την ανταλλαγή μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, επικαλούμενες ανησυχία για την ασφάλεια έπειτα από έντονες διαμαρτυρίες εθνικιστών. Παρά την παρουσία της αστυνομίας, εθνικιστές βάνδαλοι κατέστρεψαν τον χώρο και εκφόβισαν τους συμμετέχοντες, οδηγώντας στην αιφνίδια ακύρωση του φεστιβάλ, το οποίο υπήρξε σύμβολο πολιτιστικής ανταλλαγής και συμφιλίωσης από την ίδρυσή του το 2014.
Οι διοργανωτές κατηγόρησαν το υπουργείο Εσωτερικών της Σερβίας ότι απέτυχε να τους προστατεύσει από τους εθνικιστές που βανδάλισαν τον χώρο και εκφόβισαν τους συμμετέχοντες. Παρά την παρουσία της αστυνομίας, οι βάνδαλοι κλείδωσαν την είσοδο, δημιουργώντας ουσιαστικά μια κατάσταση ομηρίας. Το εχθρικό περιβάλλον επιδεινώθηκε από γκραφίτι όπως «Φύγετε!» που εμφανίστηκαν στον χώρο μέρες πριν από την προγραμματισμένη έναρξη της διοργάνωσης.
Αυτή η ακύρωση σηματοδοτεί ένα σημαντικό πλήγμα για τις δημοκρατικές αρχές στην περιοχή. Η αδυναμία –ή απροθυμία– του κράτους να προστατεύσει τα συνταγματικά δικαιώματα των συμμετεχόντων του φεστιβάλ για ελευθερία έκφρασης και συνάθροισης είναι εξαιρετικά ανησυχητική. Αναδεικνύει ένα ευρύτερο μοτίβο κρατικής καταπίεσης των φιλελεύθερων και προοδευτικών φωνών που υποστηρίζουν την ειρήνη και την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου.
Οι πρόσφατες γεωπολιτικές εντάσεις έχουν επιδεινώσει αυτή την κατάσταση. Η απόφαση να απαγορευτεί το φεστιβάλ έρχεται έπειτα από ψήφισμα του ΟΗΕ να καθιερωθεί η 11η Ιουλίου ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα το 1995. Οι Σέρβοι ηγέτες είδαν αυτό το ψήφισμα ως επίθεση κατά της Σερβίας, κάτι που τροφοδότησε την εθνικιστική ρητορική και πόλωσε περαιτέρω την περιοχή. Αυτό έδωσε στους εθνικιστικούς κύκλους το πλεονέκτημα να αντιτίθενται σε πρωτοβουλίες όπως το φεστιβάλ «Mirëdita, Dobar Dan!» που προωθούν τη συμφιλίωση και τον διάλογο.
Ανώτατοι Σέρβοι αξιωματούχοι, όπως ο υπουργός Εσωτερικών Ιβιτσα Ντάτσιτς και ο δήμαρχος του Βελιγραδίου Αλεξάνταρ Σάπιτς, έχουν ανοιχτά επικρίνει το φεστιβάλ, κατηγορώντας το ότι διαστρεβλώνει ιστορικά γεγονότα και υπονομεύει την κληρονομιά της Σερβίας. Τέτοιες δηλώσεις όχι μόνο ενθαρρύνουν τις εθνικιστικές διαμαρτυρίες αλλά και καταπνίγουν τις προσπάθειες προώθησης πολιτιστικής συνεργασίας και ειρήνης. Το γεγονός ότι το φεστιβάλ ήταν προγραμματισμένο να συμπέσει με τη Βιντοβντάν, μια σημαντική εθνική και θρησκευτική εορτή της Σερβίας, χρησιμοποιήθηκε ως επιπλέον πρόσχημα για να δικαιολογήσει την απαγόρευση, παρά τις προσπάθειες των διοργανωτών να σεβαστούν τη γιορτή μη προγραμματίζοντας δημόσιες εκδηλώσεις εκείνη την ημέρα.
Η χλιαρή αντίδραση της διεθνούς κοινότητας σε αυτές τις εξελίξεις είναι εξίσου ανησυχητική. Η έλλειψη ρητής υποστήριξης του φεστιβάλ από οργανώσεις που συνήθως υποστηρίζουν τη συμφιλίωση, τη δημοκρατία και την ελευθερία του λόγου στα Βαλκάνια είναι απογοητευτική. Αυτή η σιωπή αφήνει τους διοργανωτές και τους συμμετέχοντες του φεστιβάλ χωρίς ουσιαστική στήριξη στον αγώνα τους κατά της εθνικιστικής καταστολής.
Η ακύρωση του «Mirëdita, Dobar Dan!» είναι κάτι περισσότερο από την απώλεια ενός πολιτιστικού γεγονότος. Είναι ένα σοβαρό πλήγμα στις αρχές της δημοκρατίας, της συμφιλίωσης και της ειρήνης στα Βαλκάνια. Παράλληλα, υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη η διεθνής κοινότητα να σταθεί αποφασιστικά κατά της αυξανόμενης εθνικιστικής τάσης και να υποστηρίξει πρωτοβουλίες που προάγουν τον διάλογο και την κατανόηση. Μόνο μέσα από συλλογικές και διαρκείς προσπάθειες αντιμετωπίζονται οι διχαστικές δυνάμεις και τίθενται οι βάσεις δημιουργίας ενός ενωμένου και αρμονικού μέλλοντος στην περιοχή.
*Επιστημονική συνεργάτιδα του Κέντρου Πολιτικών Ερευνών του Παντείου Πανεπιστημίου
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας