Νέα τείχη, νέα αγάλματα…

«Ποτέ και πουθενά δεν υπήρξε ούτε τάξη ούτε λευτεριά, και ποτέ δεν έπαψε ο κόσμος να τα επιθυμεί και τα δύο»

Αλφρέντ Ντε Βινί

Κάθε επέτειος κινδυνεύει να αφεθεί για πάντα σαν στεφάνι σε ένα μνήμα προερχόμενο από το ένδοξο πάλαι ποτέ παρελθόν της κάθε συγκυρίας. Για να αποφύγει αυτή την όψιμη διολίσθηση, δεν χρειάζεται απλά να την κρατάνε σε περίοπτη θέση στα αποθηκευτήρια του νου τους μονάχα οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Απαιτείται από την ίδια την ιστορική εξέλιξη να διατηρείται «ζωντανό» το περιεχόμενο της, η φαιά ουσία των γεγονότων. Που θα ακολουθούν το δικό τους δρόμο προς το μέλλον, είτε με παράλληλες πορείες με το επιβεβλημένα καθιερωμένο, είτε με αρκετά σημεία τομής (και των ανάλογων προσκρούσεων...).

Τέτοιες μέρες, στο μακρινό πια 1989, «έπεσε» το τείχος του Βερολίνου, παίρνοντας μαζί του τη σημειολογία του λεγόμενου Ψυχρού Πολέμου. Αυτού, που για πολλούς αναλυτές αλλά και για σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες των καιρών μας -με περίοπτη θέση στην παγκόσμια ιεραρχία-, επιχειρείται να αναβιωθεί σε μια σύγχρονη version ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία του πουτινικού (νεο)κρατισμού. Ήδη ξεκίνησαν τα αφιερώματα και οι αρθρογραφίες και στον ελληνικό τύπο για τα γεγονότα του τότε... Μα, ήταν απλά το γκρέμισμα του συγκεκριμένου τείχους το πέρασμα από τον ανταγωνισμό του δυτικού καπιταλιστικού μπλοκ εξουσίας με αυτό του υπαρκτού σοσιαλισμού στην εποχή της παγκοσμιοποίησης; Σηματοδότησε μονάχα τη μετατροπή σύσσωμου σχεδόν του πλανήτη σε μια ενιαία αγορά, εξέλιξη που θα οδηγούσε σε έναν πολυπολικό ενδοεξουσιαστικό ανταγωνισμό; 

Ένα τείχος, που χώριζε μια ολόκληρη πόλη σε δύο τομείς (το δυτικό Βερολίνο της καπιταλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας υπό την εποπτεία των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Μ. Βρετανίας, και το ανατολικό της κομμουνιστικής Γερμανικής Λαϊκής Δημοκρατίας υπό τον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης), τι άλλο θα μπορούσε άραγε να είναι εκτός από το προφανές; Δηλαδή, η επιτομή του παγκόσμιου σκηνικού που προκάλεσε το τέλος της Β΄Παγκόσμιας Ανθρωποσφαγής του 20ου αιώνα. Κι όμως, είναι!

Σα να παρέδωσε το τείχος του Βερολίνου (που είχε απτή υλική ύπαρξη) τη σκυτάλη σε ένα αόρατο τείχος (με ποικίλες διανοητικές και υλικές προεκτάσεις). Σε αυτό που μας θυμίζει κάπως άκομψα, πως όσο ο ορθολογισμός του κυρίαρχου φιλελεύθερου μοντέλου πασχίζει να βρει το δικό του δρόμο μέσα στο σκληρό ζυμωτήρι της «παγκόσμιας ζούγκλας», οι άνθρωποι εξακολουθούμε να (δια)χωριζόμαστε.

Που είναι άραγε οι μετεμψυχώσεις του πλήθους που πανηγύριζε προς την έλευση του 1990 για το τέλος της «δικτατορίας επί του προλεταριάτου»; Ποιο είναι το μέλλον του παγκόσμιου προλεταριάτου στο σύγχρονο κόσμο που μας δείχνει τα δόντια του; Ξεσκονίζονται τα «κόκκινα» βιβλία που για δεκαετίες κρατούσαν ψηλά το όραμα της ελπίδας ή παραδινόμαστε στο λευκό ενός άσχημου μπερντέ που κρύβει το μαύρο και το γκρίζο των κοινωνικών ανισοτήτων;

Στη θέση των αγαλμάτων του Λένιν και του Μαρξ, που γκρέμιζαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης πραγματικά εξεγερμένοι άνθρωποι, σηκώθηκαν αμέσως άλλα αγάλματα. Της χρηματοπιστωτικής απληστίας, της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου και των προκυπτουσών μη γραμμικών αντι-εξελικτισμών, των πολύπλευρων κρίσεων, των πολεμικών συρράξεων και της αλλαγής συνόρων, της ανεργίας και της φτώχειας, της αμφισβήτησης του οράματος της Ενωμένης Ευρώπης, του ευρωσκεπτικισμού, της ακροδεξιάς ανόδου, των πολιτικών αλχημειών, της κοινωνικής παγωμάρας, της διάψευσης του Φουκουγιάμα και των  θιασωτών των παροπλισμένων προφητειών του. Έτσι ώστε, να παραμένει επίκαιρος και στο ζοφερό παρόν, και στο αβέβαιο μέλλον, ο Μενέλαος Λουντέμης που έλεγε «Χαμηλώστε τ΄αγάλματα! Στην ανάγκη γκρεμίστε τα! Τα μεγάλα αγάλματα μικραίνουν τους ανθρώπους»!