Στη ζωή και στο έργο ενός από τους σπουδαιότερους ποινικολόγους της χώρας, του πολιτικού και αγωνιστή της Δημοκρατίας, Γεώργιου-Αλέξανδρου Μαγκάκη, ήταν αφιερωμένη η εκδήλωση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη στο μέγαρο της Βουλής.
Η εκδήλωση έγινε στο πλαίσιο του κύκλου «Ειδικά αφιερώματα» και στο επίκεντρο τέθηκαν ο πλούσιος βίος του, το έργο του στα χρόνια της Αντίστασης, ο αντιδικτατορικός αγώνας του, αλλά και η συμβολή του στη νομική επιστήμη και ειδικότερα στο ποινικό δίκαιο. Στην εκδήλωση ήταν παρόντες ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Απ. Κακλαμάνης, βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ, ο αντιπρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Γιάννης Ιωαννίδης, αλλά και ο δικηγόρος και πρώην γενικός γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής, Ευτύχης Φυτράκης, ο οποίος γράφει στην «Εφ.Συν.» για την εκδήλωση, την προσωπικότητα και τη δράση του κορυφαίου ποινικολόγου.
Ελευθερία - Δικαιοσύνη - Επιστήμη
Του Ευτύχη Φυτράκη*
Ο Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης υπήρξε μια εξέχουσα προσωπικότητα, τόσο στους δημοκρατικούς αγώνες όσο και στην επιστήμη του ποινικού δικαίου. Δέκα και πλέον χρόνια από τον θάνατό του, το παράδειγμα της ζωής, της δράσης και της εν γένει παρουσίας του αποτελεί έως σήμερα πηγή έμπνευσης και σκέψης.
Την Τετάρτη, 6 Μαρτίου 2024, το Ιδρυμα της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία διοργάνωσε μια εξαιρετική εκδήλωση τιμής και μνήμης στον επιστήμονα, αγωνιστή της Δημοκρατίας και πολιτικό Γεώργιο-Αλέξανδρο Μαγκάκη. Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος αναφέρθηκε στη συμμετοχή του Μαγκάκη στην πατριωτική αντίσταση κατά τη διάρκεια της Κατοχής (ΠΕΑΝ), ενώ ο Νίκος Παπαναστασίου στη δράση του κατά της χούντας των συνταγματαρχών. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η εξιστόρηση της μυθιστορηματικής αποφυλάκισης και μεταφοράς του στη Γερμανία. Τον επιστήμονα-ποινικολόγο, καθηγητή στις Νομικές Σχολές Αθηνών και Χαϊδελβέργης, σκιαγράφησε ο Ιωάννης Γιαννίδης.
Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην πλούσια εργογραφία του Μαγκάκη τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γερμανία, ενώ σημείωσε την υπέρβαση που έκανε ως μαθητής του «αμφιλεγόμενου» αλλά σπουδαίου νομικού καθηγητή Ed. Mezger. Τέλος, ο Πάνος Μπιτσαξής παρουσίασε τις κρίσιμες μεταρρυθμίσεις που προώθησε ο Γ.-Α. Μαγκάκης ως υπουργός Δικαιοσύνης (1982-84) στο οικογενειακό (ισότητα των φύλων) αλλά και το ποινικό δίκαιο (ποινικοποίηση βασανιστηρίων), ιδίως δε στα σεξουαλικά εγκλήματα (αντικατάσταση των ηθών από τη γενετήσια ελευθερία).
Ο Γ.-Α. Μαγκάκης υπήρξε η διαλεκτική αλλά και η σύνθεση των αντιθέσεων. Από την αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών, βρέθηκε -λίγα μόλις χρόνια μετά- στη Γερμανία για διδακτορικές σπουδές. Η απελευθέρωσή του από τη χούντα έγινε με έντονη γερμανική παρέμβαση, ενώ το διάσημο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης τον εξέλεξε (το 1972) καθηγητή της Νομικής του, αυτόν, έναν ξένο, καταδικασμένο και φυλακισμένο.
Αργότερα ο ίδιος δεν δίστασε να συμμετάσχει στην προσπάθεια για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων. Θα πρέπει εξάλλου να είναι ο μοναδικός καθηγητής ποινικού δικαίου που υπήρξε καταδικασμένος για ποινικά αδικήματα και κρατούμενος στη φυλακή! Παράλληλα, αυτός ο τόσο πολιτικά ενεργός άνθρωπος ολοκλήρωσε (προδικτατορικά) τον κύκλο των επιστημονικών του διατριβών με ένα έργο για τα γενετήσια εγκλήματα που ακόμα και σήμερα διατηρεί την αξία του και παραπέμπεται.
Εμελλε κάποια χρόνια αργότερα (1984) να συμβάλει ενεργά στη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση του σεξουαλικού ποινικού δικαίου που γνώρισε η χώρα μας. Σηματοδότησε έτσι τις οπτικές της ελευθερίας και του μέτρου στο πεδίο των γενετήσιων εγκλημάτων όπου συχνά κυριαρχούν οι φωνασκίες και οι υπερβολές.
Αν κανείς αναζητήσει το στίγμα του Γ.-Α. Μαγκάκη, θα μπορούσε να καταλήξει σε τούτο: Είναι ο πρώτος που συνέδεσε με μοναδική επιτυχία τον πολιτικό ακτιβισμό (για δημοκρατία) και το αγωνιστικό πνεύμα (για ελευθερία) με τον στιβαρό (και ιδιαίτερα αυστηρό) επιστημονικό λόγο του ποινικού δικαίου. Στα δικηγορικά έδρανα, στους αγώνες του δρόμου και -την ίδια στιγμή- στις λεπτές έννοιες της ποινικής επιστήμης, στις βιβλιοθήκες του Μονάχου και στα αμφιθέατρα της Χαϊδελβέργης. Δυστυχώς, οι συζητήσεις κατά τις πρόσφατες (2024) νομοθετικές παρεμβάσεις στο οικογενειακό και το ποινικό δίκαιο της χώρας μας έδειξαν την απόσταση ανάμεσα στον ορθό λόγο της επιστήμης και την πολιτική ρητορεία. Γι’ αυτό, το παράδειγμα ζωής του Γ.-Α. Μαγκάκη αποδεικνύεται σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, όχι μόνο εξαιρετικά σημαντικό αλλά και πολλαπλά επίκαιρο.
*Δ.Ν. δικηγόρος
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας