Ξεκινάμε αυτή την καινούργια στήλη, που θα έχει ως αντικείμενο τη γλώσσα στις διάφορες πτυχές της, με δύο ζευγάρια όρων που απασχόλησαν τη δημόσια συζήτηση τον τελευταίο καιρό, με αφορμή το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.
Πολλοί επικριτές του νομοσχεδίου διαμαρτυρήθηκαν για την επιλογή του όρου· άκουγα στη Βουλή έναν βουλευτή της Νίκης να υποστηρίζει ότι «η εθνομηδενιστική κυβέρνηση παραποίησε σκόπιμα την ελληνική γλώσσα υιοθετώντας την ορολογία ομόφυλα ζευγάρια, εννοώντας όμως πονηρά τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια». Θεώρησαν δηλαδή ότι το «ομόφυλος» είναι ευφημισμός, ίσως για λόγους πολιτικής ορθότητας ή κορεκτίλας, όπως τους αρέσει να λένε.
Ομως δεν είναι έτσι. Σύμφωνα με το λεξικό, ομόφυλος είναι (και) αυτός που ανήκει στο ίδιο φύλο με κάποιον άλλον. Ο γάμος είναι μια αστική ένωση, όπου ουδόλως ενδιαφέρει ο σεξουαλικός προσανατολισμός των δύο εταίρων. Εως τώρα, πολλά ομοφυλόφιλα άτομα παντρεύονταν, αλλά με άτομο άλλου φύλου· τώρα δίνεται η δυνατότητα και για γάμο με άτομο του ίδιου φύλου.
Στη συγκέντρωση των αντιτιθέμενων στο νομοσχέδιο είδα αφίσα του νεκραναστημένου ΛΑΟΣ με το σύνθημα «Οχι στην τεκνοθεσία, όχι στην υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια», λες και η τεκνοθεσία είναι κάτι διαφορετικό από την υιοθεσία.
Οχι όμως. Οι όροι είναι απολύτως συνώνυμοι. Ο όρος «τεκνοθεσία» εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια, επειδή θεωρείται πιο συμπεριληπτικός από την «υιοθεσία», αφού βεβαίως δεν υιοθετούμε μόνο γιους αλλά και θυγατέρες (όταν όμως γεννήθηκε η λέξη, στην αρχαία Ελλάδα, κυρίως αγόρια υιοθετούσαν). Περί το 2010, και αφού προτάθηκε και το εναλλακτικό «παιδοθεσία», άρχισε να… υιοθετείται ο όρος «τεκνοθεσία». Από τα σύγχρονα μεγάλα λεξικά μας, δίνω καλό βαθμό στο Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας, το μοναδικό που έχει λημματογραφήσει τον όρο.
Κι έτσι, η τεκνοθεσία συνυπάρχει πλάι στην υιοθεσία· αυτό δεν σημαίνει ότι θα εγκαταλείψουμε τις μεταφορικές σημασίες που έχει προσλάβει το ρήμα «υιοθετώ». Θα τεκνοθετούμε μεν παιδιά αλλά θα συνεχίσουμε να λέμε π.χ. ότι η κυβέρνηση υιοθέτησε τις προτάσεις της αντιπολίτευσης. Με την ίδια λογική, ενώ συχνά λέμε «στελέχωση του οργανισμού» αντί για «επάνδρωση», θα συνεχίσουμε να λέμε για «μη επανδρωμένα αεροσκάφη» -αυτά βέβαια μπορούμε να τα πούμε και δρόνους.
Εχω την υποψία ότι οι αντίπαλοι του νομοσχεδίου θεώρησαν πως η τεκνοθεσία είναι κάτι διαφορετικό από την υιοθεσία. Ισως νόμισαν πως ο όρος εννοεί την απόκτηση παιδιού με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας. Πρόκειται φυσικά για παρεξήγηση. Το νομοσχέδιο άλλωστε δεν αφορούσε την παρένθετη κύηση (ο επίσημος όρος του σχετικού νόμου είναι «Ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή», με ακρώνυμο ΙΥΑ) και κακώς κατά τη γνώμη μου αρκετοί συνέδεσαν τα δύο θέματα. Αλλά στα σημειώματα αυτά θα εξετάζουμε κυρίως γλωσσικά θέματα, χωρίς να παίρνουμε θέση επί της ουσίας. Ας σημειώσουμε πάντως τον χρήσιμο νεολογισμό «παρενθεσία», που είδα να τον χρησιμοποιεί και η «Εφ.Συν.» -και που ακόμα δεν υπάρχει σε κανένα λεξικό.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας