Η συνείδηση του δικαστή

Η συνείδηση του δικαστή

Τόσο για την υπόθεση των Τεμπών όσο και των υπόλοιπων καταστροφών και θανάτων από φωτιές και άλλες μείζονος σημασίας υποθέσεις, ένας μόνο οδηγός υπάρχει: η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, αυτή που επικαλούνται επί αιώνες οι Γάλλοι δικαστές και την τηρούν, ώστε να δημιουργήσουν σεβαστή παράδοση

Του ΧΑΡΗ Φ. ΒΕΡΓΟΥΛΗ*

Το αίμα της κοινωνίας που κυκλοφορεί στις φλέβες της είναι η πίστη στη Δικαιοσύνη –μάλιστα εκδηλώθηκε μετά το τραγικό και επαχθές αδίκημα των Τεμπών σε πρωτοφανείς ογκώδεις συγκεντρώσεις στις μεγάλες πόλεις όλης της χώρας για εκζήτηση και απαίτηση να υπάρξει καταλογισμός στους υπευθύνους όσο ψηλά και αν βρίσκονται. Κι αν αυτή η πίστη νοθευτεί, αυτοστιγμεί η κοινωνία αλλάζει όψη, γίνεται οργανισμός νοσηρός με τη σφραγίδα της διάλυσης και του ηθικού θανάτου.

Στο σώμα των ευγενών ανθρώπων που ασκούν το λειτούργημα του δικαστή σπάνια θα βρούμε επίορκους που φονεύουν τη Δικαιοσύνη και καταδικάζουν αθώους για να σώσουν τη θέση τους ή άλλα προνόμια, καθώς έπραξε ο Πιλάτος με την ιδιότητα του δικαστή. Στην ήδη βαλτωμένη υπόθεση των Τεμπών κρίνονται η ζωή και ο θάνατος (ανθρώπων και Δικαιοσύνης).

Η ζωή είναι αγαθό φυσικό, πρωτόγονο, γι’ αυτό και ακαταμάχητα επιβλητικό. Αφαιρείς ζωή σημαίνει σκοτώνεις τη φύση, όπως έγινε στα Τέμπη με την «εξαφάνιση» νέων ανθρώπων. Είναι κάτι ζωντανό, τρομακτικό, να σωριάζεις άψυχο κάτω έναν ζωντανό άνθρωπο.

Ο δικαστής είναι άνθρωπος, είναι κοντά στα πράγματα, τα νιώθει ζεστά, ζωντανά και παλλόμενα. Εάν ο δικαστής παρακάμψει τις ανθρώπινες ζωές ή υποκύψει σε σκοπιμότητες, θα αισθάνεται το ζεστό αίμα να βάφει τα χέρια του, θα τα πλένει, του κάκου, όπως ο σεξπιρικός ήρωας, θα βλέπει οράματα εφιαλτικά, ενώ τέτοια πάθη δεν απειλούν το αφηρημένο κράτος και κατά κάποια συνεκδοχή ούτε τα άτομα που κυβερνούν. Μέσα από τον κυβερνητικό μηχανισμό, που είναι άψυχος και συμβολικός, διαλύεται και ατονεί το ανθρώπινο, το ατομικό στοιχείο και κατά ένα μέρος και οι τύψεις.

Τόσο για την υπόθεση των Τεμπών όσο και των υπόλοιπων καταστροφών και θανάτων από φωτιές και άλλες μείζονος σημασίας υποθέσεις, ένας μόνο οδηγός υπάρχει: η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, αυτή που επικαλούνται επί αιώνες οι Γάλλοι δικαστές και την τηρούν, ώστε να δημιουργήσουν σεβαστή παράδοση (ένας πρώην υπουργός Εξωτερικών και πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ο Ρ. Ντιμά, υποβλήθηκε σε ποινή κάθειρξης επτά ετών και ο πρώην πρόεδρος Ν. Σαρκοζί κυκλοφορεί με βραχιολάκι κ.λπ.).

Παραθέτω για τους δικαστές ένα χρήσιμο απόσπασμα από βιβλίο του συναδέλφου τους (F. Marché): «Ιδιότητες απαραίτητες στον δικαστή»: «Επί Λουδοβίκου Α’, ο πρώτος Πρόεδρος του Δικαστηρίου του Παρισιού Jan de la Vacquerie, μία από τις διασημότερες προσωπικότητες της Γαλλικής Δικαιοσύνης, είπε στον Βασιλιά την στιγμή της ορκωμοσίας του: Μεγαλειότατε, επιτρέψτε μου να δηλώσω ότι υπάρχει κάτι, στο οποίο, εάν τύχει ανάγκη, θα υπακούσω περισσότερο παρά σε ΕΣΑΣ. - Ποιο; ρώτησε ο Βασιλιάς. - Η συνείδησή μου, απάντησε ο Πρόεδρος και εκράτησε τον λόγο του. Την εποχή εκείνη, της απόλυτης μοναρχίας, τα Δικαστήρια είχαν μεταξύ άλλων, την αρμοδιότητα να κρίνουν την “καταχώριση” των βασιλικών διαταγμάτων. Χωρίς την καταχώριση αυτή τα διατάγματα δεν αποκτούσαν ισχύ και ούτε μπορούσαν να εκτελεσθούν. Μερικά από τα Διατάγματα αυτά το Δικαστήριο του Παρισιού τα έκρινε ως άδικα, επειδή ιδίως παραβίαζαν την αρχή της ισότητας και των πολιτών και αρνήθηκε να τα καταχωρίσει. Φυσικά ο Βασιλιάς ενοχλήθηκε και κάλεσε τον Πρόεδρο του Δικαστηρίου να παρουσιασθεί ενώπιόν του. Ο Πρόεδρος πιθανολόγησε τον σκοπό της πρόσκλησης. Και τότε είπε στους συναδέλφους του δικαστές να ενδυθούν τις τηβέννους τους (σε χρώμα πορφύρας), δηλωτικό ότι η Δικαιοσύνη λειτουργούσε “εν ονόματι του Βασιλέως”, τους πήρε μαζί του και έτσι ολόκληρο το Δικαστήριο (Ολομέλεια) παρουσιάστηκε στο παλάτι. Τι θέλει εδώ αυτή η “κοκκινοφορούσα συνοδεία”; ρώτησε. Και ο Πρόεδρος La Vacquerie απάντησε: “Ηρθαμε εδώ να αποθέσουμε τα λειτουργήματά μας στα χέρια Σας. Προτιμούμε αυτό παρά να πληγώσουμε και πλήξουμε τη συνείδησή μας, εγκρίνοντας τα διατάγματά Σας που κρίνουμε ότι δεν είναι σύμφωνα με το δίκαιο”». Ο συγγραφέας και δικαστής του ανωτέρω πονήματος γράφει ότι ο βασιλιάς υποχώρησε, ακύρωσε τα εκκρεμή διατάγματα και δεσμεύτηκε ότι στο μέλλον δεν θα ξαναστείλει άλλα όμοια.

Ο έγκριτος και μετριοπαθής καθηγητής Ν. Αλιβιζάτος σε κυριακάτικη εφημερίδα (7-1-2024) σε σχετικό άρθρο του επισημαίνει ότι για τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα είναι αδιανόητη εισαγγελική έρευνα στο μέγαρο Μαξίμου π.χ. για τις υποκλοπές, κάτι που έγινε στην Πορτογαλία, και γράφει μια σοβαρή παρατήρηση για τους Κώδικες του υπουργού Δικαιοσύνης που πρέπει να αφυπνίσει αυτούς που προσποιούνται τον αδιάφορο ή υποκριτικά σιωπούν.

Επισημαίνω ότι δεν γνωρίζω κανέναν από τα τραγικά θύματα και τους συγγενείς του εγκλήματος των Τεμπών. Από σύμπτωση ένα από τα τρία παιδιά μου που ήταν στην Αθήνα δεν ταξίδεψε με αυτό το τρένο την ημέρα εκείνη. Οι σκέψεις μου είναι μια έκκληση προς τη Δικαιοσύνη και μια ελάχιστη συμπαράσταση στους πάσχοντες ζώντες συγγενείς και φίλους των θυμάτων και μια εκτίμηση: η «υπόθεση» αυτή δεν είναι όπως η Νοβάρτις με τη γνωστή «απόληξη». Τυχόν συγκάλυψη θα έχει καταλυτικές παρενέργειες και απρόβλεπτες αντιδράσεις!

*Δικηγόρος, τ. γεν. γρ. ΔΣΘ