Μαγικά κουμπιά, γυναικοκτονίες και καμπάνιες

Η γυναικοκτονία της 43χρονης στη Σαλαμίνα, έρχεται να προστεθεί σε ένα σκορ που έχουμε κουραστεί να κρατάμε. Ακόμα μία που πέθανε με βιαιότητα από το σύζυγό της, επειδή έτσι αποφάσισε εκείνος. Μετά από την Καρολάιν στα Γλυκά Νερά. Μετά από την Κωνσταντίνα στη Μακρυνίτσα. Μετά από την Ελένη στη Νίκαια. Δεν έχουμε πολύ κουράγιο πια να μετράμε. Ούτε να εξηγούμε έχουμε κουράγιο, είτε το γιατί πρέπει να αναγνωρίζεται ως γυναικοκτονία το έγκλημα, είτε το γιατί όταν λέμε πως υπάρχει τεράστιο πρόβλημα έμφυλης βίας, δεν βλέπουμε φαντάσματα.

Όσο, όμως, η υπομονή μας λιγοστεύει, η πικρή μας γνώση επί του θέματος, όλο και μεγαλώνει. Κι αυτό που γνωρίζαμε πάντα, επιβεβαιώνεται ξανά και ξανά. Το θύμα, πριν λίγες μέρες μόνο, είχε καταγγείλει το δολοφόνο του στην αστυνομία. Της είχε σπάσει μέχρι και το πόδι από το ξύλο. Οι γυναίκες “μιλάνε”, λοιπόν. “Σπάνε τη σιωπή τους”. Κι όμως, πάλι τις σκοτώνουν. Κοινός παρανομαστής στις περισσότερες από τις υποθέσεις γυναικοκτονιών και βιασμών των τελευταίων ετών, είναι ότι ή το θύμα είχε ήδη χωρίσει το σύζυγο και τον είχε καταγγείλει, ή εκκρεμούσαν κατηγορίες από πρώην συντρόφους, όπως στην περίπτωση του δολοφόνου της Δώρας στη Ρόδο, που είχε καταγγελθεί στο παρελθόν για βία κι εξύβριση.

Η λύση που προτάθηκε στην περίπτωση της 43χρονης, ήταν η εγκατάσταση της εφαρμογής Panic Button (κουμπί πανικού) στο κινητό της, μια πρωτοβουλία που είδαμε να πολυδιαφημίζεται στα κανάλια. Άλλη μια από τις δράσεις που βλέπουμε να εμφανίζονται σποραδικά, για να φανεί ότι κάτι γίνεται στον τομέα της ισότητας και της καταπολέμησης της έμφυλης βίας. Καταχωρώντας μερικά απλά στοιχεία στο smartphone (περίπου 10!) που όλες οι γυναίκες έχουν, και που κανένας κακοποιητικός σύζυγος/σύντροφος δεν ελέγχει ποτέ, το πρόβλημα λύνεται! Μόνο με το πάτημα ενός κουμπιού! Μαγικά! Α, αρκεί φυσικά να είστε εντός περιφέρειας Αττικής ή Θεσσαλονίκης.

Είναι κακό το Panic Button ως σκέψη; Καθόλου! Κανένας σχεδιασμός για τα θύματα κακοποίησης δεν είναι κακός, ούτε περιττεύει. Όσο περισσότερα εργαλεία έχουμε στα χέρια μας, τόσο το καλύτερο, αναμφίβολα. Ούτε λέει κανείς πως το να σπάμε τη σιωπή μας είναι κακό, ασήμαντο ή γυρνάει εναντίον μας, όπως συχνά προσάπτεται σε όσους προσπαθούν να δουν λίγο πιο ρεαλιστικά τα μέτρα για την εξάλειψη της έμφυλης βίας και δεν χειροκροτούν άκριτα και μηχανικά κάθε νέα κίνηση. Το αντίθετο. Που βρίσκεται άρα το πρόβλημα;

• Στο ότι φαίνεται να μένουμε σε αυτά. Σε όσα θα έπρεπε να είναι επικουρικά, όχι ο κορμός του σχεδίου. Να υπάρχει το panic button. Η γυναίκα μετά όμως που θα πάει; Στο σπίτι της μαμάς της που γνωρίζει ο θύτης; Δεν θα ήταν πολύ χρησιμότερο να υπάρχουν μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις για δομές κακοποιημένων γυναικών ώστε να διασφαλίζεται μια πιο ομαλή και ασφαλής συνέχεια της διαδικασίας; Η γυναίκα εκτός περιφέρειας της εφαρμογής τι θα κάνει; Πώς είναι δομημένο το νομικό μας σύστημα ώστε να ο θύτης να μην μπορεί να παίρνει τους δρόμους με την καραμπίνα άνετος μετά την καταγγελία;

• Στο ότι όλες οι καμπάνιες, μετατοπίζουν την ευθύνη πάντα στο θύμα. Μια γυναίκα, συνήθως διάσημη, με φτιαχτούς μόλωπες από σκιά ματιών, σε ένα ασπρόμαυρο φόντο, προτρέπει με κοφτές ατάκες τις γυναίκες να μιλήσουν. Ίσως ενδιάμεσα υπάρξει και ένα γρήγορο πλάνο κοντινό σε μια σφιγμένη αντρική μπουνιά. Που είναι οι καμπάνιες που υπογραμμίζουν την συμπεριφορά της απέναντι πλευράς; “Σήκωσες χέρι στη γυναίκα και το παιδί σου; Φύγε από το σπίτι και ζήτα βοήθεια στην τάδε δομή, και πάνε στο πλησιέστερο τμήμα να παραδοθείς”, ή κάτι τέτοιο; Καλόπιστα ή όχι, οι συνεχείς νουθεσίες και το διαρκές κούνημα δακτύλου σε ένα κακοποιημένο άτομο, το μόνο που κάνει, είναι μετατόπιση της ευθύνης. Όχι, δεν είναι αυτονόητο ότι “μα η άλλη πλευρά φταίει και για αυτό δεν μιλάμε για αυτή”. Η εντύπωση ότι όλα σταματάν και ξεκινούν από το θύμα και τη σιωπή του, διαχέεται σε όλα τα στάδια της κοινωνικής πρόνοιας. Από το “αφού κάθεται και δε μιλάει καλά να πάθει” που ακούμε γύρω μας και οδηγούν τα θύματα στο να ντρέπονται περισσότερο και να κλείνονται ακόμα περισσότερο στο καβούκι τους, μέχρι το να εστιάζουν οι θεσμικές πρωτοβουλίες πάλι μόνο στην ατομική ευθύνη του θύματος, αφήνοντας κάπως ασαφές το τι θα γίνει μετά.

Πού είναι οι χρηματοδοτήσεις για πρακτικές λύσεις; Πού είναι οι νέες δομές; Πού είναι οι νομικές αλλαγές; Πού είναι η μέριμνα για τα θύματα σε αποκεντρωμένες περιοχές; Πού είναι η αναδιάρθρωση της πρωτοβάθμιας διαδικασίας που αντιμετωπίζουν τα θύματα στην καταγγελία τους; Πού είναι η επίσημη χαρτογράφηση και καταγραφή;

Καλές οι καμπάνιες, καλά και τα μαγικά κουμπιά. Σας φαίνεται, όμως, να αρκούν;

*Πολιτική Επιστήμονας