Οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, η οικονομική πίεση σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά και η γεωπολιτική αστάθεια επιβεβαιώνουν πως διαβιούμε στην εποχή των πολυκρίσεων. Οι ραγδαίες και πολυδιάστατες αλλαγές, η βαθιά αβεβαιότητα και οι αλλεπάλληλες κρίσεις συνθέτουν μια νέα πραγματικότητα που απαιτεί ριζικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης και στις μεθόδους σχεδιασμού πολιτικής και λήψης αποφάσεων.
Παράλληλα η κουλτούρα των βραχυπρόθεσμων επιλογών ανάγκης έναντι των μακροχρόνιων οραματικών σχεδιασμών, υπονομεύει τις αναπτυξιακές δυνατότητες και υποθηκεύει τις προοπτικές των μελλοντικών γενεών. Τα ζητήματα της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας που μονοπωλούν τον δημόσιο διάλογο προϋποθέτουν την υιοθέτηση περισσότερο «προνοητικών» εργαλείων χάραξης στρατηγικής. Γενικότερα οι παρούσες συνθήκες επιτάσσουν να απορρίψουμε τις μυωπικές αντιλήψεις λήψης αποφάσεων και να στρέψουμε το βλέμμα μας πέρα από τις τρέχουσες προσδοκίες. Να συνειδητοποιήσουμε το εύρος των πιθανών μελλοντικών εξελίξεων και να εντοπίσουμε τις συνέπειες των σημερινών αποφάσεων.
Οπως αναφέρεται σε έκθεση του ΟΟΣΑ από το 2020 για την περιφερειακή πολιτική στη χώρα μας, υπάρχει ανάγκη στήριξης περισσότερο τοποκεντρικών προσεγγίσεων περιφερειακής ανάπτυξης στη βάση μακροπρόθεσμων, τεκμηριωμένων και ολιστικών στρατηγικών παρεμβάσεων. Η ενθάρρυνση ανοιχτών δημόσιων διαβουλεύσεων στο πλαίσιο σχεδιασμού των επιχειρησιακών προγραμμάτων των περιφερειών μπορεί να συμβάλει στη νομιμοποίηση και αποδοχή των ασκούμενων πολιτικών.
Η αποκέντρωση και η ενδυνάμωση της περιφερειακής αυτοδιοίκησης έχουν ως προαπαιτούμενο την υιοθέτηση καινοτόμων προσεγγίσεων αναπτυξιακού σχεδιασμού με σκοπό την αποτελεσματική διαχείριση των ευκαιριών και των προκλήσεων του μέλλοντος. Η Προοπτική Διερεύνηση (Foresight) αποτελεί έναν οργανωμένο και συστηματικό τρόπο για να στοχαστούμε πέρα από τις αναμενόμενες εξελίξεις και να βελτιώσουμε συνολικά τη διοικητική ικανότητα των περιφερειών.
Ειδικότερα, η Προοπτική Διερεύνηση δεν αναφέρεται σε μια ενιαία μεθοδολογία, αλλά σε ένα φάσμα μεθόδων (Horizon Scanning, Scenario Development etc.) που εστιάζουν στην αλληλεπίδραση κοινωνίας, επιστήμης και αυτοδιοίκησης. Ενισχύει την κριτική σκέψη στο πλαίσιο του αναπτυξιακού σχεδιασμού και εξετάζει τον αντίκτυπο των αβεβαιοτήτων στη λήψη αποφάσεων. Συμβάλλει στη διάγνωση των αναγκών και των ιδιαίτερων ικανοτήτων μιας περιφέρειας, στην καθοδήγηση της ανάπτυξης, στην επίτευξη συναίνεσης και συμβαδίζει με τη λογική της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης, αποτελώντας μια δραστηριότητα υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Η δομημένη προνοητικότητα, οι συμμετοχικές μέθοδοι διαλόγου που απευθύνονται σε ένα ευρύ φάσμα φορέων και θεσμών, η σφυρηλάτηση κοινωνικών δικτύων, η κατάρτιση στρατηγικών οραμάτων γύρω από τα οποία μπορεί να υπάρξει μια συλλογική αίσθηση δέσμευσης και η ανάληψη κοινών δράσεων συνθέτουν το περιεχόμενο των ενεργειών για την προσαρμογή του περιφερειακού αναπτυξιακού σχεδιασμού στις ανάγκες του μέλλοντος.
Η Προοπτική Διερεύνηση μπορεί να συμβάλει στον συνολικό εκσυγχρονισμό της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, στον παραγωγικό μετασχηματισμό με όρους οικονομίας της γνώσης και στην προετοιμασία έναντι των πολύπλευρων προκλήσεων της εποχής μας. Απέναντι στα εξωτερικά σοκ και στις μακροοικονομικές ανισορροπίες οι περιφέρειες καλούνται να διεκδικήσουν τη διαρκή πρόοδό τους και την κοινωνική συνοχή. Στόχοι που προϋποθέτουν τη δημιουργία οραμάτων τα οποία θα στηρίζονται στη φιλοσοφία της συλλογικής διαμόρφωσης του κοινού μέλλοντός μας.
*Υπ. διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας