Το μελάνι φωνάζει... Πολυτεχνείο!

Οσο διάβαζα το βιβλίο, όσο το περιεργαζόμουν και το σκεφτόμουν, τόσο εντυπωσιαζόμουν από τον κόπο και τη μεθοδικότητα του ποιητή Ηλία Γκρη. Από συζητήσεις που είχα κάνει μαζί του ήξερα πόσο τον έχει απασχολήσει και πόση ενέργεια έχει αναλώσει στη μελέτη τόσο της εξέγερσης, στην οποία και ο ίδιος πήρε ενεργό μέρος, όσο και των λογοτεχνικών κειμένων που αναφέρονται σε αυτήν και νομίζω ότι το αποτέλεσμα τον δικαιώνει. Πρόκειται για ένα βιβλίο-πανόραμα του πώς προσέλαβε η λογοτεχνική σκέψη και ευαισθησία το γεγονός της εξέγερσης και της αυτοθυσίας. Επιπλέον τα τρία επιμέρους κείμενα της Εισαγωγής του Ηλία Γκρη είναι απολύτως κατατοπιστικά και τολμηρά θα έλεγα.

Ξέρουμε πως ο ορθολογισμός των δοκιμίων και της επιστήμης δεν αρκεί για να φωτίσει ολόπλευρα ένα πολυδιάστατο γεγονός. Η ευαισθησία όμως των ποιητών και πεζογράφων που ανθολογούνται, εισχωρεί με τον δικό της τρόπο σε σημεία που είναι απροσπέλαστα σε άλλες διανοητικές λειτουργίες. Γι’ αυτό και θεωρώ σημαντική αυτή την ανθολογία.

Η εξέγερση δεν είχε μόνο μία διάσταση. Πέρα από αυτό καθαυτό το γεγονός, που ρηγμάτωσε το σιδερόφρακτο καθεστώς και το απομόνωσε από την κοινωνία των πολιτών, είχε και την εσωτερική της οργάνωση και λειτουργία (Συντονιστική Επιτροπή, ιατρείο, εστιατόριο, ραδιοφωνικός σταθμός, φρουρές, μεγάφωνα, υπνωτήρια κ.ά.). Ολα βασιζόμενα στην πρωτοβουλία, στο ομαδικό πνεύμα, στον αλληλοσεβασμό, στη συνεργασία και στην αυτοοργάνωση. Δεν υπήρχαν καθοδηγητές και καθοδηγούμενοι. Ολα λειτουργούσαν με δημοκρατικές διαδικασίες στο πλαίσιο μιας εξελισσόμενης αυτοοργάνωσης και με όρους ισοτιμίας ανάμεσα στους εμπλεκόμενους.

Η εξέγερση ήταν η κορύφωση και ταυτόχρονα το τέλος του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος (α.φ.κ.) που άρχισε τον Ιανουάριο του 1972. Κράτησε δηλαδή 22 μήνες, κάτω από συνθήκες δικτατορίας.

Το α.φ.κ. έπεται της δράσης των παράνομων αντιστασιακών οργανώσεων και διαμορφώνει μια εντελώς διαφορετική αντιστασιακή φυσιογνωμία. Οι συγκεντρώσεις, οι συνελεύσεις, οι καταλήψεις, οι διαδηλώσεις, τα συνθήματα, οι έγγραφες διαμαρτυρίες ήταν τα ειρηνικά του «όπλα». Και όλα αυτά ορατά, κάτω από τα απειλητικά βλέμματα των ασφαλιτών του καθεστώτος. Ακόμη και τα χουντικά δικαστήρια χρησιμοποίησε στην προσπάθειά του να αναπτυχθεί. Ετσι πορεύτηκε ώς το τέλος βασιζόμενο στην πολιτική του αυτονομία, στην αυτοοργάνωσή του και στην άμεση δημοκρατία.

Από το ξεκίνημά του το α.φ.κ. συνιστούσε μια εξεγερμένη συλλογικότητα.

Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές εξεγέρθηκαν, που πάει να πει:

1. Δεν σκέφτηκαν τον εαυτό τους ούτε διεκδίκησαν κάτι για τον εαυτό τους. Εξεγέρθηκαν για το κοινό καλό, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Δεν συμβιβάστηκαν με την απάνθρωπη πραγματικότητα της χούντας. 2. Εναντιώθηκαν στη βία και την αυθαιρεσία του παράνομου καθεστώτος. 3. Είχαν όραμα για την κοινωνία. 4. Ανέλαβαν την ευθύνη των πράξεών τους και της ζωής τους. 5. Ταυτίστηκαν με τους συνανθρώπους τους που υπέφεραν κάτω από τον ζυγό της χούντας. 6. Απαίτησαν σεβασμό στους εαυτούς τους και συνολικά στην κοινωνία των πολιτών. 7. Παραμέλησαν τον εαυτό τους υπέρ ανώτερων ιδανικών και αξιών.

8. Ηταν αυτόφωτοι και αυτοκαθοδηγούμενοι. 9. Εβλεπαν πολύ πέρα από τον εαυτό τους. Είχαν πάψει να είναι ρεαλιστές, κομφορμιστές και υποταγμένοι. 10. Δεν επιζήτησαν την εξουσία. Την αψήφησαν. Συνιστούσαν εξέγερση, όχι επανάσταση.

Ωραίες εποχές βαθέος νοήματος, ιδεαλισμού και αυταπάρνησης!

Παρ’ όλα αυτά τόσο η εξέγερση όσο και η γενιά δέχτηκαν ανοίκειες και ανιστόρητες επιθέσεις ιδίως μετά την πτώχευση της χώρας. Οι κυρίαρχοι φαίνεται πως φοβήθηκαν ότι το Πολυτεχνείο μπορεί να εμπνεύσει νέες εξεγέρσεις εναντίον των άθλιων ξενόφερτων μνημονίων. Φόρτωσαν στη γενιά την κατάντια της χώρας, έστω και αν ελάχιστοι από τους τότε φοιτητές αναμείχθηκαν στην ενεργό πολιτική και οι οποίοι καμιά σχέση δεν είχαν με την πτώχευση. Επιπλέον ποτέ δεν οργανώθηκε, ούτε καν προσπάθεια έγινε να οργανωθεί, πολιτική συλλογικότητα με βάση την εμπειρία, την πολιτική δράση και την πολιτική λογική του α.φ.κ. Με αυτόν τον τρόπο προσπάθησε η πολιτική και η οικονομική ελίτ να αποσείσει τις ευθύνες της.

Δεν έφτανε όμως αυτό. Χρέωσαν στην εξέγερση ότι προκάλεσε την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη, ο οποίος ευθύνεται για την τραγωδία της Κύπρου. Αθλια συκοφαντία γιατί, όπως κατέθεσαν οι ίδιοι οι χουντικοί στη Δικαιοσύνη (Ιωαννίδης, Γκιζίκης, Παλαΐνης), είχαν αποφασίσει την ανατροπή του Παπαδόπουλου πολύ πριν από την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Θεωρώ ότι με έμπνευση από το Πολυτεχνείο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα βαμπίρ του ναζισμού και του φασισμού που σηκώνουν και πάλι κεφάλι. Και το βιβλίο του Γκρη βοηθά πολύ προς αυτή την κατεύθυνση.