Η μεγάλη διαμάχη βρίσκεται ανάμεσα σε όσους θεωρούν τον άνθρωπο ως ένα ευγενές πλάσμα που, όπως γράφει το βιβλίο της Γένεσης (Αγία Γραφή), είναι φτιαγμένο κατ’ ομοίωση με την εικόνα του Θεού, σε ευθεία αντιπαράθεση με την άποψη της ολιγαρχίας που θεωρεί τον άνθρωπο κτήνος, σαν κάτι το αναλώσιμο. Η ανθρώπινη πρόοδος έχει προκύψει σαν αποτέλεσμα όσων στηρίζουν την πρώτη άποψη, ενώ οι ολιγαρχίες και η αυτοκρατορία έχουν προκύψει σαν αποτέλεσμα όσων στηρίζουν τη δεύτερη άποψη. Ολα περιστρέφονται γύρω από το τι σημαίνει ο άνθρωπος, το τι είναι ανθρώπινο.
Οι πυλώνες του συστήματος ήταν το Ρωμαϊκό αστικό δίκαιο, που θεωρούσε τη μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού σαν κτήνη χωρίς νου, και η κατίσχυση των θεωριών του Αριστοτέλη, απολογητή της δουλείας, σε έναν κόσμο που η δουλεία ήταν θεμελιωμένη καθημερινά, και που υποστήριζε έναν σχεδόν τέλειο κόσμο, στον οποίο δεν υπήρχε η οποιαδήποτε μεταβολή ή πρόοδος. Μάλιστα ο Αριστοτέλης σημειώνει στα «Πολιτικά» (Κεφ. Ι, ii, § 13-14) σε μετάφραση «Δούλος εν άλλοις λόγοις είναι ο έχων την ιδιότητα να ανήκει σε άλλον, διό και εις άλλον ανήκει... ενώ τα άλλα ζώα εξυπηρετούν όχι αντιλαμβανόμενα, αλλ’ εξαναγκαζόμενα».
Το 1582 μια πολιτική επανάσταση στη Βενετία έφερε στην εξουσία το κόμμα των Giovani, που συνδεόταν με τον κληρικό Paolo Sarpi1. Οι σπόροι αυτής της επανάστασης είχαν ήδη φυτευτεί αρκετά πριν από το 1582, αλλά με την άνοδο των Giovani και την επιρροή του Sarpi μέχρι τον θάνατό του το 1623, δημιουργήθηκε το πλέγμα (ή και σύμπραξη) των αγγλο-ολλανδικών συμφερόντων. Η επίσημη θέση αυτού του πλέγματος μετατοπίστηκε προς τη Βόρεια Ευρώπη, αρχικά στο Αμστερνταμ και μετά στο Λονδίνο. Ταυτόχρονα, διαμορφώθηκαν νέες θεωρίες για τα χρηματοοικονομικά, το εμπόριο, τον διεθνή νόμο και τη διακυβέρνηση, με κύριο στόχο την εξασφάλιση της ολιγαρχικής εξουσίας μακροχρόνια. Οι θεωρίες αυτές συνεχίζουν να υπάρχουν μέχρι και σήμερα.
Πάνω σε αυτό το πλέγμα πατάει το βρετανικό σύστημα του «ελεύθερου εμπορίου». Ο φιλοσοφικός εμπειρισμός του Sarpi και των επιγόνων του έχει επιφέρει τεράστιες συνέπειες σε όλους τους κλάδους της φιλοσοφίας, των επιστημών και των μαθηματικών –με βάση την άρνηση της ανθρώπινης φύσης από τον Sarpi, παράλληλα με τη βασική πεποίθηση της ολιγαρχίας ότι «οι λίγοι κυριαρχούν πάνω στους πολλούς».
Η μεσαιωνική αναγέννηση του Ρωμαϊκού αστικού δίκαιου οφειλόταν στη συμπαιγνία ανάμεσα στη Βενετία και τη φράξια των Γουέλφων2, φεουδαρχών ευγενών. Αυτό προέκυψε με την ίδρυση της Σχολής της Νομικής Επιστήμης, που αργότερα μετονομάστηκε σε Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, το 1084, από τη Ματίλντα της Τοσκάνης (1046-1114), κληρονόμο απέραντων φεουδαρχικών κτημάτων, παντρεμένη με τον δούκα Welf V της Βαυαρίας.
1. Paolo Sarpi (1552-1623). Βενετός ιστορικός, ανώτερος κληρικός, επιστήμονας, ειδικός στο κανονικό δίκαιο και πολιτικός, υποστηρικτής των συμφερόντων της Βενετίας, η δημοκρατία της οποίας του απένειμε τον τίτλο του Θεολόγου της Βενετίας.
2. Γουέλφοι (Guelf,Welf). Ιταλική μορφή του ονόματος του οίκου των Welf, της οικογένειας των δουκών της Βαυαρίας.
*Ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας