Εντροπία είναι μια επιστημονική έννοια που μετρά την αταξία: όσο υψηλότερη είναι η εντροπία, τόσο μεγαλύτερη είναι η αταξία. Και η αταξία είναι ακριβώς αυτό που θα χαρακτηρίζει το μέλλον.
Σήμερα η συμπεριφορά πολλών ανθρώπων, αντί να στηρίζεται σε πληροφορίες, κρίσεις, αξιολογήσεις και προβλέψεις που βασίζονται στην πραγματικότητα και σε σχετικά σταθερές, καθορίζεται από ένα σύστημα ασταθές, αλλοπρόσαλλο και στερούμενο συμπεριφορικής κανονικότητας.
Ο τεράστιος όγκος πληροφοριών στις οποίες έχει πρόσβαση ο άνθρωπος, αντί να οδηγήσει στη σοφία, έχει προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη αταξία. Οι άνθρωποι, αντιμέτωποι με τα αντιφατικά «γεγονότα», τις παραποιημένες «αλήθειες» και τις ενημερωμένες «απόψεις» που καθημερινά εκσφενδονίζονται κατά χιλιάδες, αδυνατούν να τις αξιολογήσουν με αποτέλεσμα πολλοί να επιλέγουν να ερμηνεύουν τα γεγονότα με τρόπους που συμφωνούν με τις δικές τους προσωπικές, ιδιοσυγκρασιακές και συχνά τελείως λανθασμένες ιδέες για τον κόσμο. Συμβαίνει δηλαδή αυτό που είχε περιγράψει ο οικονομολόγος Herbert A. Simon γράφοντας: «Ενας πλούτος πληροφοριών δημιουργεί φτώχεια στην προσοχή».
Τον Μεσαίωνα, όταν το χαρτί ήταν ένα σημάδι πλούτου και τα βιβλία ήταν κλειδωμένα στα μοναστήρια, η γνώση ήταν πολύτιμη και η δημιουργία της δαπανηρή. Τώρα η δημιουργία περιεχομένου είναι τόσο φτηνή, ώστε σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις ο όγκος των δεδομένων που αποθηκεύονται στη Γη διπλασιάζεται κάθε δύο χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι η ανθρωπότητα θα παράγει τόσα στοιχεία τους επόμενους 24 μήνες, όσα έχει παραγάγει σε όλη την Ιστορία της μέχρι σήμερα.
Το γεγονός ότι μέρα με τη μέρα οι πληροφορίες τρέχουν γρηγορότερα και περισσότερο συμβάλλει στο να επικρατεί μια γενική αίσθηση κοινοτοπίας και απώλειας νοήματος και έτσι, αντί της ευαισθητοποίησης, η υπερφόρτωση πληροφοριών καταλήγει να ενισχύει την πλήξη και την αποξένωση. Η γνώση για πολλούς «παραλήπτες» δεν στηρίζεται πλέον σε πραγματικά στοιχεία αλλά σε «αληθινά» γεγονότα, με αποτέλεσμα το «ΕΙΝΑΙ» να υποχωρεί συνεχώς στη συνεχώς κλιμακούμενη ισχύ του «ΦΑΙΝΕΤΑΙ». Υπό το πρίσμα αυτό η πραγματικότητα προσαρμόζεται από πολλούς, ώστε να ανταποκρίνεται σε αυτό που θέλουν να πιστεύουν ότι είναι το σωστό.
Υπό αυτή τη σκοπιά ζούμε σε μια εποχή ανήσυχης αταξίας, η οποία περιγράφεται με τα απορριπτικά προθήματα που περιέχουν τις προθέσεις «αντί» και «μετά». Αλήθεια έχετε αναρωτηθεί γιατί όλο και πιο συχνά εμφανίζονται λέξεις όπως: αντι-ρωσική, αντι-δυτική, μετα-πολιτική, μετα-μοντέρνα, μετα-πολιτισμός; Μήπως η αδιαμφησβήτητη θολότητά τους και η έλλειψη διαύγειας συμβάλλουν στο να γίνει ο ήδη πολύπλοκος σύγχρονος κόσμος ακόμα πιο μπερδεμένος και πιο δύσκολος;
H παραπληροφόρηση έχει πάψει προ πολλού να είναι απειλή, καθώς έχει μετατραπεί σε παθογένεια. Οι αλγόριθμοι, όχι οι άνθρωποι, καθορίζουν τώρα πολλά από αυτά που βλέπουμε και διαβάζουμε. Οι εκστρατείες παραπληροφόρησης επηρεάζουν εκλογές, υπονομεύουν την εμπιστοσύνη και διαμορφώνουν «αλήθειες» που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα και τη γνώση. Και η πλάστιγγα στην αντιπαράθεση μεταξύ του «ΕΙΝΑΙ» και του «ΦΑΙΝΕΤΑΙ» κάθε μέρα που περνά γέρνει προς την πλευρά του... ψεύδους. Και όλα δείχνουν ότι είμαστε ακόμα στην αρχή.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να επινοήσει εικόνες και γεγονότα που δεν συνέβησαν στην πραγματικότητα. Τα «γλωσσικά μοντέλα» που επιτρέπουν στους χρήστες να παράγουν μια σχεδόν απεριόριστη ποσότητα πρωτότυπου κειμένου, όχι μόνο θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις πεποιθήσεις, αλλά και να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη στις πληροφορίες στις οποίες βασίζονται οι άνθρωποι για να σχηματίσουν κρίσεις και να λάβουν αποφάσεις.
Σε έναν κόσμο αταξίας που οι άνθρωποι είτε θα αγνοούν είτε θα αδιαφορούν για την αλήθεια, οι εξουσίες θα έχουν τεράστιες δυνατότητες να διαμορφώνουν πεποιθήσεις, απόψεις, κρίσεις και ενέργειες του ακροατηρίου τους. Σε αυτόν τον κόσμο που το ψέμα (σ.σ. συνειδητή πράξη εξαπάτησης στην οποία ο ψευδόμενος παραποιεί σκόπιμα την αλήθεια, επειδή γνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα στα ψέματα και τις αλήθειες και στο επινοημένο από το πραγματικό) θα είναι άχρηστο επειδή οι άνθρωποι δεν θα ενδιαφέρονται για τη σημασία της αλήθειας, η επιμονή στην αλήθεια και την πραγματικότητα αναδεικνύεται σε προτεραιότητα.
Δεν θα πρέπει να είναι κανείς σοφός για να αντιληφθεί ότι αυτοί που σήμερα επιτίθενται στην αλήθεια για να πετύχουν τους στόχους τους, αύριο θα διαστρεβλώσουν την πραγματικότητα για να δικαιολογήσουν και να αιτιολογήσουν τον ευνουχισμό των ελευθεριών και των δικαιωμάτων. Με δεδομένο ότι δεν μπορούμε να αντιστρέψουμε τη διαδικασία της υπερφόρτωσης με «πληροφορίες», αυτό που απομένει είναι να σκεφτούμε τον καλύτερο τρόπο για να μετατρέψουμε την πλημμύρα των πληροφοριών σε χρήσιμες και αξιόπιστες γνώσεις.
Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας