Κατά τον προηγούμενο αιώνα, ένας μεγάλος και σπουδαίος φιλόσοφος, ο Καρλ Πόπερ, μιλούσε για την «ανοιχτή κοινωνία». Μ’ αυτόν τον όρο εννοούσε την ανθρώπινη κοινότητα που μετά τη λαίλαπα του φασισμού και του ναζισμού θα μπορούσε να διαμορφώσει τις συνθήκες αυτοπροσδιορισμού του ανθρώπου ακόμη και υπό τις αντίξοες πραγματολογικές προϋποθέσεις της ταξικής κοινωνίας και των θανάσιμων ανταγωνισμών της.
Σήμερα, στην εποχή μας, η περιώνυμη «ανοικτή κοινωνία» του Καρλ Πόπερ είναι μια μακρινή ανθρωπολογική ανάμνηση. Αυτοί που επικρατούν είναι οι εχθροί της! Αυτοί έχουν και ονόματα και ιδεολογία και εφαρμόζουν όλα όσα πιστεύουν χωρίς ταλαντεύσεις σε κάθε πεδίο και σε κάθε θεσμό της κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσής μας. Δεν χρειάζεται να κάνει κανείς μακροσκελείς θεωρητικο-πολιτικές αναλύσεις για να αντιληφθούμε ότι ζούμε σε μια εποχή που κυριαρχεί ο φόβος σε όλες τις βαθμίδες του. Ο φόβος μάς έχει τυλίξει ως πέπλο, ως σεντόνι, ως μανδύας. Και όλοι μας δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε και πολύ περισσότερο να κατανοήσουμε ότι ο φόβος είναι η ψυχοπολιτική εκείνη συνθήκη που μιλάει εξ ονόματος όλων μας.
Στις επικείμενες κοινοβουλευτικές διαδικασίες εκλογής των αντιπροσώπων, δεν προσέρχονται οι αντιπροσωπευόμενοι ως ελεύθεροι πολίτες, αλλά ως όντα που τα έχει κυριεύσει ο φόβος ο οποίος εισβάλλει από παντού. Οταν όμως συναντηθούν τα φοβισμένα πλάσματα, το ένα δίπλα στο άλλο, τότε δημιουργείται μια εκρηκτική ανθρώπινη μάζα χωρίς βούληση και ελευθερία. Αυτό σημαίνει ότι η κοινοβουλευτική αντιπροσωπευτική δημοκρατία, ως πολιτική μορφή ζωής, αυτομάτως και χωρίς διαμεσολαβήσεις, μετατρέπεται σε μια φονταμενταλιστική συνθήκη λαϊκής συνείδησης, η οποία είναι εντελώς ξένη προς το πνεύμα του κοινοβουλευτισμού και της αντιπροσώπευσης.
Ολοι, λοιπόν, καταλαβαίνουμε πως σ’ αυτή την προεκλογική περίοδο, όλα τα εμπλεκόμενα πολιτικά υποκείμενα (δηλ. κόμματα, πολίτες, πολιτικοί κ.λπ.) βιώνουν την πραγματολογική συνθήκη του πολιτικού αυτοπροσδιορισμού τους ως κατάσταση εγκλεισμού. Και η ίδια η ελληνική πολιτική κοινωνία μετατρέπεται σε φυλακή συνειδήσεων. Καθίσταται «έγκλειστη κοινωνία» σε αντιδιαστολή προς την «ανοικτή κοινωνία»!
Το ερώτημα που θέτουμε όλοι μας διατυπώνεται ως εξής: πώς και γιατί η μεταπολιτευτική πολιτική κοινωνία μας (1974-2008) οδηγήθηκε στην τελευταία βαθμίδα του πολιτικού αυτοπροσδιορισμού της; Δηλαδή, πώς και γιατί ονομάζεται «έγκλειστη κοινωνία»; Και εννοείται πως σε μια τέτοιου τύπου πραγματολογική συνθήκη ούτε οι πολίτες είναι ελεύθεροι να αποφασίσουν, αλλά ούτε και οι πολιτικοί είναι ελεύθεροι να πράττουν. Για να χρησιμοποιήσω μια γλωσσική έκφραση που αρέσει στη νέα γενιά, η Ελλάδα πια ως «έγκλειστη κοινωνία» είναι ένα πολιτικό υβρίδιο.
Στις επικείμενες εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 δεν κρίνεται εάν ο Μητσοτάκης θα έχει την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Κρίνεται κάτι πιο σημαντικό: άραγε η δημοκρατική παράδοση της Ελλάδας (η οποία δεν συγκρίνεται με την αντίστοιχη γερμανική, την οποία γνωρίζω πολύ καλά) θα αντέξει στις επιθέσεις που δέχεται; Και πρώτα απ’ όλα οι επιθέσεις εναντίον της ελληνικής δημοκρατικής πολιτικής κοινωνίας προέρχονται από τον προηγούμενο πρωθυπουργό (βλ. υποκλοπές, δήθεν επιτελικό κράτος κ.λπ.). Δυστυχώς, για κάθε κοινωνία η οποία η ίδια αυτοπροσδιορίζεται ως «έγκλειστη», δεν είναι αυτός ο χαρακτηρισμός δική της υπόθεση. Είναι τελικά η ελληνική πολιτική κοινωνία ως «έγκλειστη κοινωνία» η προϋπόθεση για να ξανακυβερνήσει η Δεξιά υπό την εκδοχή του Μητσοτάκη;
*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας