Εξομολογήσεις της κάλπης

Το ερώτημα πολιτικής τάξεως που απασχολεί τους αναλυτές μετά τα αποτελέσματα της 21ης Μαΐου και συνεχίζει να απασχολεί, εν όψει των εκλογών της 25ης Ιουνίου, είναι το εάν οι εκλογείς είναι ικανοί ή όχι να εκφέρουν λογικές κρίσεις γύρω από τα πολιτικά ζητήματα. Εάν τα ιεραρχούν ή όχι. Εάν είναι πράγματι θύματα της μιντιακής υπεροπλίας που διαθέτει η Ν.Δ. υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη και της ασυλίας που απολαμβάνει ή όχι. Προσέτι, όλοι ευεργετούνται από την ελευθερία της έκφρασης και του λόγου. Ολοι, εκτός από τους πολιτικούς αντιπάλους του κ. Μητσοτάκη.

Η κατάσταση έχει να κάνει κυρίως με εγχώριες χρόνιες έξεις. Τα χαρακτηριστικά είναι η καθιέρωση ενός περίεργου και κλειστού ανταγωνιστικού κομματικού συστήματος, ο αποκλίνων ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας με έμμονες αδυναμίες πραγματικής σύγκλισης, η ικανότητα της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας να ασκεί βαθιά επιρροή στη δικαστική εξουσία και να καθορίζει την πολιτική ατζέντα και η ηγεμονία των ελίτ στην εθνική πολιτική, σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο. Το βύθισμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν απότοκο μόνο των λαθών και των αδυναμιών του δικού του συστημισμού. Ηταν απότοκο της αποτυχίας του συστήματος των κομμάτων να θέτουν στόχους με κοινωνικό περιεχόμενο – στόχους πέραν της δικής τους ηγεμονίας. Η μιντιακή ένδεια ήρθε απλώς να επιβραβεύσει την κατάσταση αυτή, με κραυγές, δολοφονίες χαρακτήρων, αποσιωπήσεις, επίσης χωρίς στόχους για καλύτερη κοινωνία και άνοδο της ευημερίας, χωρίς καμία πολιτική ηθική και ευγένεια, αλλά και με περισσή υποτέλεια. Το γεγονός της πανεύκολης αποδόμησης των στόχων ή των προγραμμάτων κοινωνικού περιεχομένου των πολιτικών αντιπάλων της Ν.Δ. δεν αποδεικνύει από μόνο του ότι δεν υπάρχουν στόχοι για τα κόμματα που θέλουν να κυβερνήσουν, ούτε ότι οι στόχοι των κομμάτων της αντιπολίτευσης είναι αδύνατον να επιτευχθούν. Αντίθετα αποδεικνύει την αντίθεση σε οποιαδήποτε αλλαγή και σε κάθε προσπάθεια άρσης των στρεβλώσεων στο κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο. Ποιος θα ήθελε να σκοτώσει την κότα που του κάνει το χρυσό αυγό;

Θεωρητικά, κυρίως στη φιλελεύθερη παράδοση, από τα τέλη του 16ου αιώνα στην Ευρώπη η ιδέα του ενεργού πολιτικά «ατόμου» που μπορεί να επηρεάζει και όχι να υπακούει τυφλά στην εξουσία κάποιου άλλου, είχε περιορισμένη επαλήθευση στην πράξη. Στην Ελλάδα είχε μηδενική επαλήθευση. Τα «άτομα» που καλούνται «να κάνουν καλά τη δουλειά τους», το κάνουν χωρίς να εμπλέκονται με ενεργό τρόπο στη διεκδίκηση πολιτικών αξιωμάτων. Τα «άτομα» μπορεί να είναι ενεργά στην κατανάλωση αγαθών και στην ιδιωτική σφαίρα, μπορεί να είναι ελεύθερα στην επιλογή τηλεοπτικών καναλιών και εκπομπών αλλά με περιορισμένες ικανότητες στη σφαίρα της πολιτικής.

Αλλά σε ένα πολιτικό περιβάλλον ερμητικά κλειστό, οδηγούμαστε σε αναλυτικούς πολιτικούς παραλογισμούς, στο πλαίσιο των προεκλογικών αναμετρήσεων. Και μάλλον ζητάμε έναν λαό (καλύτερα, αξιώνουμε ένα σώμα ορθολογικών εκλογέων) τελείως διαφορετικό και με τελείως διαφορετικό φρόνημα ή προτιμήσεις. Δυστυχώς όμως, τηρουμένων των αναλογιών, πρόκειται για τον ίδιο «λαό». Είναι ο λαός που μπορεί να σφάλει και που, ομοίως, μπορεί να κρίνει σωστά. Λόγου χάρη, σύμφωνα με τη Ν.Δ., ο λαός επέλεξε λάθος κόμμα το 2015, αλλά επέλεξε τη «σωστή πλευρά της Ιστορίας» το 2019 και, ανέλπιστα, το 2023. Αντίθετα, σύμφωνα με τον ΣΥΡΙΖΑ, ο λαός ανέδειξε το σωστό κόμμα το 2015, αλλά επέλεξε την «αυτοκαταστροφή του» το 2019 και, ανέλπιστα, το 2023.

Οπως καταλαβαίνετε, δεν μπορούν να είναι αληθείς και οι δύο προτάσεις. Η κάλπη λέει ότι ο αντιπροσωπευτικός, ο «ανεκτά φυσιολογικός» ψηφοφόρος είναι μέλος διαφορετικών ομάδων που εκφράζουν ποικίλα και αντικρουόμενα συμφέροντα, με διακριτά χαρακτηριστικά, όπου η κάθε ομάδα συμφερόντων παραμένει σχετικά αδύναμη και ανίκανη να εξασφαλίσει ένα μερίδιο εξουσίας που είναι δυσανάλογο με το μέγεθος και τους στόχους της. Σε αυτό το θεωρητικό σχήμα χρειάζεται λίγη προσοχή. Η κάλπη δεν λέει ότι υπάρχουν ομάδες συντονισμένων συμφερόντων, με μικρό μέγεθος και δυνατότητες να ασκούν ισχυρή επιρροή στην εκάστοτε κυβέρνηση, όπως λ.χ., είναι τα ολιγοπώλια των διαφόρων κλάδων (τραπεζικού, ενεργειακού, επιχειρηματικού, τουριστικού, μιντιακού κ.ο.κ.). Αλλά αυτό δεν ενδιαφέρει τους πολλούς, παρότι τους επηρεάζει άμεσα.

Η αποκάλυψη, κατά συνέπεια, της κοινωνικής αστάθειας και αδικίας που γεννά το σχήμα της «σταθερότητας και ανόδου» που υπόσχεται ο Κυρ. Μητσοτάκης, μπορεί να αντιμετωπίζεται με προσωρινή καχυποψία. Το καλό νέο είναι ότι οι περισσότεροι έχουν πάψει να θεωρούν τον «λαό» σαν κάτι που μεταβαίνει εύκολα από την απόλυτη υπευθυνότητα στην πλήρη ανοησία - ακόμα κι αν δεν το ομολογούν δημόσια. Η κάλπη πάντα λέει κάτι. Και αυτό που λέει έχει κόστος και όφελος. Ποιοι επωφελούνται και ποιοι αναλαμβάνουν το κόστος; Σ’ αυτό υπάρχει ένα μοτίβο. Μαντέψτε, και ανατρέψτε το ελεύθερα!