Η ιστορία της Δύσης μπορεί να ιδωθεί σαν μια διαρκής πάλη των «από κάτω» με τους «από πάνω», που στην ιστορική διάρκεια έχουν πάρει μια σειρά ονόματα, όπως οφειλέτες και πιστωτές, αυτοί που μονοπωλούν γη, αγαθά και αυτοί που υφίστανται τη μονοπώληση, ευγενείς και αρχόμενοι, εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι.
Η πάλη για την εξουσία ήταν και είναι συνεχής, ανά τους αιώνες. Η πάλη αυτή καθορίζεται από ένα ιδεολογικό περιεχόμενο, που αποτελεί το περίβλημα γύρω από το οποίο γίνεται η πάλη για την εξουσία. Στην εποχή μας, ένα τέτοιο ιδεολογικό περίβλημα είναι ο νεοφιλελευθερισμός (1).
Ιστορικά, το χρέος πάντοτε ήταν το βασικό εργαλείο υποταγής των «από πάνω» στον έλεγχο και την υποδούλωση των «από κάτω», μέσα από τη βία οποιασδήποτε φύσης (οικονομική, ψυχολογική, εκπαιδευτική, την καταστολή εξεγέρσεων κ.ά.).
Οι «από πάνω» διαμορφώνουν ολιγαρχίες για τη στήριξη των συμφερόντων τους και τις επενδύουν με την αναγκαία νομική κάλυψη, όπως οι νόμοι για τις συμβάσεις κ.ά. Κινητήρια δύναμη των ολιγαρχιών ήταν και είναι η απληστία, που εκδηλώνεται με την αρπαγή γης, τη λεηλασία χρήματος και τιμαλφών, την αρπαγή κρατών κ.ά. Ενα διαρκές αίσθημα ακόρεστου, που για παράδειγμα στην αρχαία Ρώμη εκδηλωνόταν με την ύπαρξη των εμετηρίων (vomitoriums), κατασκευές στους δρόμους της πόλης, όπου οι πλούσιοι Ρωμαίοι ξερνούσαν τα φαγητά που είχαν μόλις φάει για να μπορέσουν να φάνε και άλλα.
Η άμεση έκφραση της απληστίας. Και η απληστία αυτή χρησιμοποιεί το ψέμα, την απάτη και την ύπαρξη ενός παράλληλου σύμπαντος που δεν υπάρχει, αλλά μοιάζει πολύ ρεαλιστικό για όλους όσοι ευελπιστούν να υλοποιηθούν οι φιλοδοξίες τους, που αποτελούν και τα ανύπαρκτα «προϊόντα» αυτού του παράλληλου σύμπαντος. Στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού, η απάτη αποτελεί βασική προϋπόθεση για να εξαπατηθούν οι πλατιές μάζες, προς όφελος των «από πάνω».
Για παράδειγμα, η πλήρης διαστροφή της έννοιας του χρήματος δημιούργησε τον μύθο του Bitcoin, ξεχνώντας ασφαλώς ότι το χρήμα είναι ανύπαρκτο χωρίς το αντίστοιχό του ενέχυρο, όπως αποδεικνύεται σταδιακά στις μέρες μας ότι τα χρήματα χωρίς ενέχυρο δεν διατηρούν καμία σχέση με την έννοια της αξίας. Τα χρήματα αυτά λέγονται χρήματα αναγκαστικής αποδοχής, δηλαδή fiat money, με ιδιαίτερα αμφίβολη την παρουσία τους πέρα από λίγες δεκαετίες από σήμερα (2023).
Θα παρακαλούσα τους αναγνώστες/στριες να δουν την επισυναπτόμενη ταινία (2), που δίνει παραδειγματικά αρκετές απόψεις του φαινόμενου της απληστίας στις μέρες μας.
(1): Βλέπε This is Neoliberalism https://www.filmsforaction.org/watch/this-is-neoliberalism, που περιέχει 5 ταινίες που καταγράφουν την ιστορική του εξέλιξη.
(2): Ο Λύκος της Wall Street βλέπε Wolf of Wall Street https://fsharetv.io/watch/_uid30052023-the-wolf-of-wall-street-episode-1-tt0993846.
*Ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας