Μου είπε μια φίλη κάποια στιγμή που της μιλούσα για το τι έκανα στο διδακτορικό ότι είναι φοβερά ενδιαφέρον, αλλά μήπως η κοινωνία μας δεν είναι έτοιμη για κάποιες τέτοιες πολυτέλειες όταν δεν έχουμε λύσει βασικά ζητήματα φτώχειας, πείνας, ασθενειών, αξιοπρεπών μισθών και διαβίωσης;
Απάντησα αυθόρμητα «όχι». Δεν είναι πολυτέλεια· είναι ανάγκη που δεν την ξέρουμε και επειδή δεν την ξέρουμε, δεν την αναζητάμε. Ισως να βιάστηκα να απαντήσω υπερασπιζόμενη τα «πιστεύω» μου.
Είναι πολύπλοκη η δημοκρατία, δεν είναι ένα πράγμα, δεν είναι ένα γεγονός, μια κατάσταση· και κυρίως δεν είναι κάτι που το ορίζεις μέσα από αρνήσεις τού τι δεν είναι.
Είναι κρίμα που έπρεπε να κάνω διδακτορικό για να μάθω και να προσπαθώ να συγκροτήσω το τι είναι δημοκρατία. Είναι ευθύνη και σεβασμός στην ελευθερία του άλλου, μέσα από μια ισορροπία αντίληψης του σημείου στο οποίο αυτή η ευθύνη μπορεί να γίνει επικίνδυνη δέσμευση και στοιχείο εκμετάλλευσης. Είναι, επίσης, αποτέλεσμα –στοιχείο– παιδείας και εκπαίδευσης, μέσα από μια κοινωνικο–ψυχολογική προσέγγιση, αέναης αγωνίας για ήθος, εμπιστοσύνη, εξέλιξη, αγάπη, αλληλεγγύη, σεβασμό, αυτοεκτίμηση και αυτονομία. Είναι ελευθερία και καλλιέργεια της ικανότητας να ακούμε τους άλλους. Είναι χιούμορ, αυτοσαρκασμός και αποδόμηση εννοιών. Είναι ικανότητα για σκέψη και προβληματισμό, για συνύπαρξη με το διαφορετικό – μιας άλλης κουλτούρας, ενός άλλου ανθρώπου. Είναι κοινωνική συνύπαρξη, αξιοπρέπεια και οικονομική αυτονομία στηρίζοντας την προσωπική αξιοπρέπεια, τον αυτοσεβασμό και το κοινό καλό. Είναι στόχος για το μέλλον και προστασία του περιβάλλοντος.
Η Ελλάδα, ως χώρα και ως κομμάτι μιας ευρύτερης κοινωνίας που ξεπερνά τα στενά γεωγραφικά όρια ενός κράτους, διανύει μια περίοδο ή μια κατάσταση όπου γίνεται αντιληπτό, ξεκάθαρα πια, ότι έχει συντελεστεί μια βαθιά κοινωνική και πολιτική αλλαγή. Μπορεί η αφορμή για τη συνειδητοποίηση αυτής της αλλαγής να ήταν οι εκλογές και ειδικά το αποτέλεσμα αυτών. Ομως το κοινωνικό γεγονός έχει ήδη συντελεστεί. Μια βαθιά συντηρητική κοινωνία, που βιώνει την έννοια του «κατακερματισμού» των αξιών, ιδεών και θεσμών και αντιδρά με το να αγκιστρώνεται σε «σταθερές» και στρεβλώσεις που κάθε άλλο παρά στηρίζουν τη δημοκρατία. Η δημοκρατία δεν είναι ουτοπία, είναι πράξη - πρακτική, έχει μορφές και είναι μετρήσιμη οντότητα. Ισως να υποστήριζε κανείς ότι θα μπορούσε ένα κοινωνικό σοκ να προκαλέσει την αρχή μιας μετάβασης σε καταστάσεις περισσότερο δημοκρατικές. Η μέχρι σήμερα εμπειρία δείχνει ότι η ελληνική κοινωνία έχει βιώσει πολλά τέτοια σοκ –κοινωνικά και οικονομικά–, που όμως ενίσχυσαν το συντηρητικό πνεύμα και την «ανάγκη» για ηρεμία. Η τέχνη θα μπορούσε να βοηθήσει, όμως πολλοί προσπάθησαν να οικειοποιηθούν τον «επαναστατικό» εκ γενετής της ρόλο.
Πολιτικά η Ελλάδα έχει μπει σε μια πορεία όπου άνθρωποι, δίχως καμιά δημοκρατική παιδεία, κουλτούρα και αγωνία, θα εφαρμόσουν σκληρές πολιτικές διαχείρισης, έχοντας τη στήριξη των μέσων μαζικής επικοινωνίας και μιας κοινωνίας που νιώθει απλά πως κουράστηκε, δίχως καν να έχει προσπαθήσει.
* διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας