Η ουσιαστική συμμετοχή των Κρητικών στον Τρωϊκό πόλεμο

Κατανοούμε την συμπεριφορά των ανθρώπων αν γνωρίζουμε τα κίνητρα, τους σκοπούς και τις ανάγκες τους. Τόμας Μαν. Nobel λογοτεχνίας 1929.

Ιλιάς. Ραψωδία Ν`, 221- 420.

Ν`, 221.Των Κρητικών ο αρχηγός είπε στον Ποσειδώνα που είχε πάρει τη μορφή του Θόαντα του μέγα: Θόαντα υπερήφανε των Αιτωλών μπροστάρη δεν φταίνε οι πολεμιστές για όλα που συμβαίνουν. Για όλα φταίει πόλεμος με τους σκληρούς κανόνες. Αυτός και μοναχά αυτός ευθύνεται για όλα. Όλοι καλά γνωρίζομε τα έργα του πολέμου και δε λιγοψυχά κανείς στις φονικές συγκρούσεις. Ο φόβος που κυριαρχεί είναι για τον Κρονίδη, τον Δία τον ανίκητο που όλα τα ορίζει, να μη θελήσει όλοι εμείς στη μάχη να χαθούμε και να στηρίζει συνεχώς τους Τρώες τους εχθρούς μας. Θόαντα σήκωσε φωνή όλους να εμψυχώσεις στη μάχη να ορμήσουνε σαν άγρια θηρία».

Ο κοσμοσείστης Ποσειδών απάντησε αμέσως: « Ιδομενέα ξακουστέ των Κρητικών αφέντη καλύτερα να πολεμάς και να χαθείς στη μάχη κι οι σκύλοι να σε σέρνουνε στης Τροίας τα σοκάκια παρά να φύγεις έντρομος και να λιποτακτήσεις. Πήγαινε πάρε τ` άρματα κι όλοι να ξεχυθούμε τους Τρώες να πατάξουμε να σηκωθούν να φύγουν».

Σχόλιο: Ο Ποσειδών υπολογίζει στην ορμητικότητα, τη γενναιότητα και τον παρορμητισμό των Κρητικών. Αυτές οι ιδιότητες είναι διαχρονικές για το λαό της Κρήτης.

Ο θεϊκός Ιδομενεύς έφτασε στη σκηνή του και ζώστηκε τα όπλα του πήρε και δυο κοντάρια και όρμησε ακράτητος σαν κεραυνός του Δία που απ` τον Όλυμπο ψηλά, στη γη εξακοντίζει να μάθουν όλοι οι θνητοί ποιος είναι ο κυβερνήτης.

Ο αρχηγός των Κρητικών σαν άγριο θηρίο χύθηκε μες στον πόλεμο άλλους να εμψυχώσει κι άλλους να τρέψει σε φυγή στην Τροία να γυρίσουν. Τα όπλα του αστράφτανε κι έλαμπαν σαν χρυσάφι την ώρα αυτή που όρμαγε σαν κεραυνός του Δία. Τον είδε ο υπαρχηγός ο ήρωας Μηριόνης κι αμέσως ζώστηκε κι αυτός τ` ανίκητα του όπλα και έτρεξε σαν αστραπή δίπλα στον αρχηγό του.

Ο αρχηγός Ιδομενεύς μίλησε στον Μηριόνη:

Ν`, 250.« Μηριόνη φίλε γκαρδιακέ πως άφησες τη μάχη; Μήπως λαβώθηκες βαριά εκεί που πολεμούσες κι ήλθες να γιατροπορευτείς και την πληγή να γιάνεις; Μήπως μου φέρνεις μήνυμα για τη στρατηγική μας;».

« Ιδομενέα αρχηγέ μ` έφερε η ανάγκη να ρθω εδώ να οπλιστώ να πάρω και κοντάρι γιατί το έσπασα στα δυο κτυπώντας την ασπίδα του Δηιφόβου του λαμπρού πάνω στη συμπλοκή μας.

«Μηριόνη σύντροφε καλέ στις μάχες δοξασμένε θα βρεις κοντάρια είκοσι μέσα εις τη σκηνή μου λάφυρα αιματοστάλαχτα από εχθρούς γενναίους που σκότωσα στις συμπλοκές που `χαμε με τους Τρώες. Εκεί θα βρεις κι άλλα πολλά λάφυρα τιμημένα από εχθρούς που σκότωσα σε μάχες σώμα σώμα. Χάλκινους θώρακες λαμπρούς και περικεφαλαίες σπαθιά, ασπίδες κι ότι θες σύνεργο του πόλεμου».

«Ιδομενέα αρχηγέ θα πάρω όσα θέλω γιατί η δική μου η σκηνή είναι απομακρυσμένη και δε μου είναι εύκολο να φτάσω και να πάρω τα όπλα που χρειάζομαι. Έχω και εγώ εκεί πολλά λάφυρα του πολέμου παρμένα από πολλούς εχθρούς που σκότωσα στις μάχες. Να είσαι σίγουρος πολύ πως πρώτος θα ορμήσω στους Τρώες τους ακράτητους που οδηγεί ο Έκτωρ».

« Το ξέρω ω! Μηριόνη μου, σύντροφε δοξασμένε. Στιγμή δεν αμφισβήτησα την τόση σου αντρεία. Στις δύσκολες αποστολές πάντα είσαι μπροστάρης, εκεί που φαίνεται καλά ο ήρωας που λάμπει και ο δειλός που στη σκιά κοιτάζει να γλυτώσει, βλέπει τις μοίρες και δειλιά και τρίζουν του τα δόντια. Αντίθετα με το δειλό ο ήρως ο γενναίος τίποτα αυτός δε σκιάζεται, τίποτα δε φοβάται και με χαρά και δύναμη τη μάχη περιμένει. Ξέρω Μηριόνη μου καλέ πως πάντα πρώτος είσαι σε όλες μας τις συμπλοκές με τους γενναίους Τρώες και αν ποτέ σου λαβωθείς μπροστά θα σε κτυπήσουν στο στήθος σου ή στην κοιλιά και όχι εις την πλάτη αφού τα νώτα σου ποτέ στη μάχη δε γυρίζεις. Σύρε και πάρε απ` τη σκηνή το χάλκινο κοντάρι».

Σαν σίφουνας ξεχύθηκε και πήρε το κοντάρι ο κρητικός πολεμιστής ο άφοβος Μηριόνη ισάξιος του Άρεως στου πόλεμου την τέχνη. Με όλα του τα άρματα έτοιμος για τη μάχη, αμέσως παρατάχθηκε δίπλα στον αρχηγό του. Θύμισε πάλι τον θεό, τον Άρη του πολέμου, όταν στη μάχη εφορμά με τον γενναίο γιο του τον Φόβο τον ανίκητο, το μέγα μονομάχο

Ν`, 300.που όλοι οι πολεμιστές τον σκιάζονται περίσσια.

Ωσάν τον Άρη τον θεό και τον υγιό του Φόβο όμοια κι απαράλλακτα στον πόλεμο ορμάνε οι κρητικοί οι αρχηγοί Ιδομενεύς, Μηριόνης τον τρόμο να σκορπίσουνε στο σύνταγμα των Τρώων. Ο Μηριόνης ρώτησε τον μέγα αρχηγό του αν θα ορμήσουν δεξιά, αριστερά ή κέντρο.

«Βλέπω πως στα αριστερά χρειάζονται βοήθεια».

Των Κρητικών ο αρχηγός είπε ο Ιδομενέας:

«Στο κέντρο κι άλλοι πολεμούν να σώσουν τα καράβια,

και μάχονται κι οι Αίαντες και ο Τεύκρος ο τοξότης που μάχεται κι από κοντά σαν τίγρης σαν λιοντάρι. Ο Έκτορας δεν ημπορεί αυτούς να τους νικήσει να καταφέρει εύκολα στα πλοία μας να φτάσει εκτός αν ρίξει κεραυνό ο Δίας να τα κάψει.

Σχόλιο: Ν`, 328. ἀτάλαντος Ἄρηϊ = ισοδύναμος με τον Άρη.

ἀ-τάλαντος, (α αθροιστικό + τάλαντον), ίσος στο βάρος, ισοδύναμος ή όμοιος με κάποιον.

«Ο Αίας κανένα θνητό δεν φοβάται. Δεν υποχωρεί μπροστά σε κανένα που τρέφεται με τα προϊόντα της Δήμητρας, τα δημητριακά, ούτε οπισθοχωρεί σαν κάποιον που μπορεί να λαβωθεί από χάλκινα όπλα. Κανένα θνητό δεν σκιάζεται ούτε τον Αχιλλέα που όμως είναι στα πόδια γρηγορότερος. Ο Αίας ο Τελαμώνιος δεν χαρίζει σπιθαμή γης σε θνητό άνθρωπο. Το ίδιο θα πράξει και τώρα με τον ασυγκράτητο Έκτορα. Μηριόνη κίνησε μπροστά στης μάχης την αντάρα άλλους για να δοξάσουμε ή εμείς να δοξαστούμε».

Σχόλιο: Ή άλλους θα δοξάσουμε ή εμείς θα δοξαστούμε. Παραίνεση για να ορμήσουν οι πολεμιστές στη μάχη. Ή θα δοξαστούμε πεθαίνοντας για την πατρίδα ή θα δοξάσουμε τους εχθρούς που θα σκοτώσουμε Θέμα δόξας. Πάντα δοξασμένοι. Αν όμως λιγοψυχήσουμε και λιποτακτήσουμε θα μας συνοδεύει για πάντα η ντροπή..

Ο Μηριόνης όρμησε, εκεί που του υπέδειξε ο Ιδομενέας και όταν οι Τρώες αντίκρισαν την πύρινη φλόγα που εξέπεμπε η ορμητικότητα του αντιστάθηκαν με όλες τους τις δυνάμεις εκεί δίπλα στις πρύμνες των ελληνικών πλοίων. Όπως σηκώνει τη σκόνη των δρόμων ισχυρή ανεμοζάλη έτσι σηκώθηκε ψηλά ο φονικός και ολέθριος δρεπανοφόρος κονιορτός του πολέμου που θερίζει ζωές.

Μεγάλα δόρατα βαριά που κόβουν σαν ξυράφια κι ασπίδες που `ναι ατρύπητες και λάμπουν σαν χρυσάφι και θώρακες γυαλιστεροί που τις ζωές γλυτώνουν καθώς και κράνη όμορφα με χαίτες αλογίσιες. Αυτά και άλλα σήκωναν κονιορτό πολέμου μαζί με πόνων οιμωγές και σπαραγμούς θανάτου. Άνθρωπος, ίσως και θεός, αν βρίσκονταν στο μέρος, πόνο θα ένιωθε πολύ για τις ζωές που φεύγουν.

Οι δυο γιοι του Κρόνου είχαν πάρει το μέρος των αντιπάλων παρατάξεων. Ο Δίας, προκειμένου να ικανοποιήσει την απαίτηση του Αχιλλέα και της μητέρας του Θέτιδας, είχε συμπαραταχθεί με τους Τρώες ώστε οι Αχαιοί και κυρίως ο αναιδής Αγαμέμνων, να καταλάβουν την αξία

Ν`, 350, του γιου του Πηλέα και πόσο οδυνηρή γι` αυτούς είναι η απουσία του από τις συμπλοκές. Από την άλλη ο Ποσειδών στήριζε τους Αχαιούς.

Ο Δίας ήταν αρχηγός σ` όλους τους αθανάτους και στους ανθρώπους τους θνητούς κι όλοι τον λογαριάζαν και απ` αυτόν αρχίζανε την κάθε εργασία, ειρηνική, πολεμική, χαρούμενη ή όχι.

Σχόλιο: Από Διός αρξόμεθα. Όπως λέμε σήμερα ξεκινώντας οτιδήποτε: Στ` όνομα σου Θέ μου.

Ο Ποσειδών σεβόταν την θεϊκή ιεραρχία και δεχόταν κατά κανόνα, την παντοδυναμία του αδελφού του Δία. Υπήρχαν όμως και πολλές εξαιρέσεις σ` αυτόν τον κανόνα. Όπως τώρα που κρυφά εμφανίστηκε στους Αχαιούς με την θωριά και τη μιλιά ενός θνητού. Στον πόλεμο τον τρομερό οι δυο πρώτοι θεοί, γιοι του Κρόνου είχαν λάβει θέση: Ο Δίας με τους Τρώες και ο Ποσειδών με τους Έλληνες.

Ο Ιδομενέας αν και ασπρομάλλης όρμησε ακάθεκτος στη μάχη και σκόρπισε τρόμο στο τρωϊκό στράτευμα. Σκότωσε στη στιγμή τον Οθρυονέα από τα Καβήσια μέρη. Ο άτυχος νέος δεν πρόλαβε να παντρευτεί την κόρη του Πριάμου την πανέμορφη Κασσάνδρα. Είχε υποσχεθεί να συμβάλλει στην ήττα των Αχαιών. Ο βασιλιάς Πρίαμος ήθελε αυτόν τον γάμο. Όλα αυτά τα πρόλαβε το φονικό κοντάρι του κρητικού Ιδομενέα που έστειλε στον Άδη τον άτυχο νέο Οθρυονέα. Την ώρα που `πεφτε νεκρός είπε ο Ιδομενέας:

« Θα κάνεις νέε άρχοντα όσα του υπεσχέθης ότι θα διώξεις πάραυτα όλους μας απ` την Τροία κι αυτός θα στέρξει άμεσα την κόρη να σου δώσει. Τη μαγική και όμορφη αρχοντική Κασσάνδρα; Κι εμείς νύφη θα δίναμε μια κόρη του Ατρείδη, του μέγα Αγαμέμνονα, αν ήσουν σύμμαχος μας και βοηθούσες και εσύ στην άλωση της Τροίας».

Ο Ιδομενεύς έσερνε από τα πόδια το σώμα του νεκρού Οθρυονέα όταν φάνηκε με ορμή ο Άσιος για να επιτεθεί στον Ιδομένέα, να τον σκοτώσει και να πάρει το άψυχο σώμα του συντρόφου του. Πρόλαβε όμως ο Ιδομενεύς και τον κτύπησε θανάσιμα στο λαιμό. Έπεσε όπως πέφτει η δρυς, η φουντωτή λεύκα ή ένα πανύψηλο ωραίο πεύκο που ρίχνουν στη γη ξυλοκόποι με τσεκούρια καλοτροχισμένα για να ναυπηγήσουν ένα πλοίο με τα ξύλα των δέντρων αυτών.

Ιλιάς, ραψωδία Ν`, 389 – 391.

ἤριπε δ' ὡς ὅτε τις δρῦς ἤριπεν ἢ ἀχερωῒς

ἠὲ πίτυς βλωθρή, τήν τ' οὔρεσι τέκτονες ἄνδρες

ἐξέταμον πελέκεσσι νεήκεσι νήϊον εἶναι·

Ο ηνίοχος του Άσιου συγκλονίστηκε από τον φόνο αυτό και δεν ήξερε πώς να ξεφύγει αφού ήταν αδύνατο να στρέψει το άρμα πίσω. Την ώρα αυτή τον σκότωσε ο Αντίλοχος ο γιος του Νέστορα, καρφώνοντας το κοντάρι στη μέση του άτυχου άνδρα.

Ν`, 400. Ο Αντίλοχος πήρε το άρμα και τα άλογα την ίδια ώρα που ο Δηίφοβος σημάδεψε τον Ιδομενέα με το δόρυ του. Η ασπίδα έσωσε τον κρητικό αρχηγό αφού κράτησε τη λόγχη μακριά από το σώμα του. Η βαριά κι ασήκωτη αυτή ασπίδα είχε πολλά προστατευτικά στρώματα από χαλκό και δέρματα βοδιού. Το κοντάρι γλίστρησε από την ασπίδα και βρήκε τον Υψήνορα τον Ιππασίδη και τον άφησε νεκρό. Ο Διήφοβος είπε τότε πολύ δυνατά « Πήραμε εκδίκηση για τον γενναίο Άσιο που θα χαίρεται τώρα καθώς κατεβαίνει στον ανήλιαγο Άδη με συνοδό τον Υψήνορα Ιππασίδη που σκότωσα».

Οι καυχησιές του πλήγωσαν τους Αχαιούς π` ακούσαν μα πιο πολύ πειράχτηκε ο θείος Νεστορίδης ο φοβερός Αντίλοχος που έχασε τον φίλο συμπολεμιστή Υψήνορα Ιππασίδη. Έσπευσε μες στο χαλασμό και σκέπασε τον φίλο με την ασπίδα τη πλατιά το σώμα του να σώσει απ` τους εχθρούς που βιάζονταν τα όπλα του να πάρουν.

1*. Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.