Η Νεράιδα της Γιάλης

Περίληψη, σχόλια και σημειώσεις στο διήγημα του Αντωνίου Δ. Ρούσσου που έγραψε γύρω στο 1985

Μια Νεράιδα του Γιαλού της Ικαρίας, στη Γιάλη Αμοργου.

Αριστοτέλης: Πάντα γαρ φύσει έχει τι θείον. Σε όλα υπάρχει εκ φύσεως κάτι το θείο.

..Θεότρελος, ο δύστυχος, βουτιέμαι μες στο κύμα, 

τα μάτια της τα θεϊκά με φόβο με κοιτάζουν 

και χάνεται στη θάλασσα… Ήταν νεράιδα… Κρίμα! 

 Κώστας Καρυωτάκης, Εφηβικοί στίχοι (1913-1916)

Είσαι Νεράιδα της Αυγής, η πιο όμορφη όλης της γης

μ’ ένα χαμόγελο μπορείς τα θαύματα να πεις.

 Απόσπασμα από τραγούδι του Σωκράτη Μάλαμα. Στίχοι: Πηγή Καφετζοπούλου

Θνητός εγώ, Νερένια εσύ, και για με τρελάνεις

πήρες ανθρώπινη μορφή και τη γυναίκα κάνεις.

Μαντινάδα.

Οι νεράιδες είναι μυθικά όντα, πλάσματα της λαογραφίας πολλών ευρωπαϊκών πολιτισμών. Στην Ελληνική λαογραφία σχετίζονται με νύμφες και κυρίως Νηρηίδες.

Η νεράιδα είναι πλάσμα με γυναικεία μορφή, αιθέρια ομορφιά, υπερκόσμιες δυνάμεις και ενίοτε ροπή στην παραπλάνηση. Η λέξη νεράιδα προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη «νηριής». Οι Νεράιδες, Νηρηίδες ήταν κόρες του Νηρέα από τον οποίο πήραν το όνομα.

Μια χριστιανική παράδοση αναφέρει ότι οι νεράιδες ήταν μια τάξη αγγέλων. 

Περιληπτική αναφορά στο διήγημα του Αντωνίου Δ. Ρούσσου που μου κοινοποίησε η κόρη του κυρία Αναστασία- Ουρανία Ρούσου – Πετρονώτη. 2*.

Το πολύ ενδιαφέρον λογοτεχνικό έργο του Αντωνίου Δ. Ρούσσου γράφτηκε γύρω στο 1985 αλλά αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στην Αμοργό περί το 1735.

Γράφει ο Αντώνιος Δ. Ρούσσος:

«Ο προπάππος της γιαγιάς μου της Καουστίνας, είχε πάρει γυναίκα μια νεράιδα. Το τι και πως έγινε θα το ακούσετε από τη λεπτομερή εξιστόρηση της γιαγιάς μου όταν ήμουνα μικρό παιδί.».

Ο πρόγονος αυτός του συγγραφέα , ο Κωσταντής, χήρεψε νέος με 5 παιδιά. Μια μέρα που θέριζε στους « Πωρότοπους» αντιλήφθηκε ένα αιθέριο πλάσμα με λευκό κεφαλομάντηλο να κατευθύνεται αθόρυβα και ανάερα σ` ένα ρυάκι με τρεχούμενο νερό. Το νερό είναι συμφυές στοιχείο των Νεράιδων. Η πανέμορφη, λυγερόκορμη κοπέλα, η Νεράιδα στα μάτια του έκθαμβου Αμοργιανού Κωσταντή, του διηγήθηκε την ιστορία της.

-Εγώ είμαι από την Νικαριά ( Ικαρία) από το χωριό Μαγγανίτη πάνω στο γιαλό του νησιού. Είμαι πλάσμα του γιαλού, της θάλασσας, των νερών. Με είχαν αρραβωνιάσει οι γονείς μου μ` ένα παιδί από το Καρκινάγρι 20 χιλιόμετρα μακριά. Τη μέρα του γάμου ξεκινήσαμε δυο βάρκες για το χωριό του γαμπρού. Όμως μας έπιασε δυνατός καιρός και αναποδογύρισε τη βάρκα που ήμουν εγώ με δύο φίλες μου και δύο θείους μου. Πέρασα πολλές ώρες στο νερό κρατώντας την μικρή αναποδογυρισμένη βαρκούλα ώσπου βρέθηκα εδώ. Από το γιαλό της Ικαρίας στη Γιάλη της Αμοργού.

Ο Κωσταντής αγάπησε αμέσως την όμορφη ναυαγισμένη κοπέλα που στα μάτια του φαινόταν σαν πραγματική Νεράιδα.

«Δεν θ` σε αφήσω απροστάτευτη, της είπε. Πιστεύω ακράδαντα ότι μια θεϊκή δύναμη σε έφερε μπροστά μου. Θα σε παρουσιάσω σε όλους σαν Νεράιδα. Και στους χωριανούς και στους συγγενείς και στα παιδιά μου. Είμαι δυο χρόνια χήρος και τα πράγματα πρέπει να γίνουν σωστά. Εδώ ο κόσμος πιστεύει ότι υπάρχουν Νεράιδες. Βγάλε το άσπρο μαντήλι από το κεφάλι σου να το δέσω στο λαιμό μου .Η παράδοση λέει ότι για να σε ακολουθήσει μια νεράιδα πρέπει να πάρεις το κεφαλομάντηλο της και να δέσεις στο λαιμό σου. Δεν πρέπει να μιλήσεις γιατί οι Νεράιδες δε μιλάνε.».

Η Νεράιδα της Γιαλής συμφώνησε με προθυμία με την πρόταση του Κωσταντή αλλά τον ρώτησε τι θα γίνει αν εμφανιστούν συγγενείς της. Ο τίμιος και περήφανος Κωσταντής της είπε:

-Σου δίνω το λόγο της τιμής μου ότι θα συμφωνήσω σε όλα που θα αποφασίσεις εσύ και οι συγγενείς σου.

Ο κόσμος όλος, στο χωριό Λαγκάδα, την υποδέχθηκε σαν πραγματική Νεράιδα που την έστειλε ο Θεός να γίνει σύντροφος του Κωσταντή. Όλοι μιλούσαν για την ομορφιά και τη χάρη της καθώς και για την νοικοκυροσύνη της. Της πήγαιναν σκουτελικό και εκείνη με χαμόγελο και νοήματα ανταπέδιδε πάντα.

Σ` ένα χρόνο απέκτησαν ένα αγοράκι που μεγάλωνε με τα πέντε αδέλφια του. Όλοι θαύμαζαν το τέκνο της Νεράιδας.

Σε τέσσερα χρόνια εμφανίστηκε ένα ικαριώτικο σφουγγαράδικο. Ο σφουγγαράς που πήγε στο σπίτι της Νεράιδας για να πουλήσει σφουγγάρια δεν ήταν άλλος από τον αρραβωνιαστικό της Ικαρίας. Ο Κωσταντής τηρώντας το λόγο του άφησε τη Νεράιδα να αποφασίσει τι θα κάνει. Εκείνη έπραξε αυτό που πίστευε. Πήρε το παιδί της και με τον αρραβωνιαστικό ξαναγύρισε στην Ικαρία για να γίνει ο γάμος που δεν έγινε πριν τέσσερα χρόνια.

-Το διήγημα του Αντωνίου Δ. Ρούσσου παρουσιάστηκε από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Ηρακλείου στην εκπομπή « Περί Λόγου, ουδείς Λόγος»

-Η Ελφρίντε Γαζή το παρουσίασε σε Διεθνές Συνέδριο και θεωρήθηκε αριστουργηματικό αληθινό παραμύθι.

1*. Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.

2*. Το άρθρο αφιερώνεται στην κυρία Αναστασία – Ουρανία Ρούσσου – Πετρονώτη κόρη του Αντωνίου Δ. Ρούσσου και σύζυγο του αλησμόνητου Διδασκάλου μου στην Αρχιτεκτονική, Αργύρη Πετρονώτη (1924 – 2023).