Ενα από τα βαρύνοντα προβλήματα για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας είναι η αδυναμία εξασφάλισης στους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας πτυχιούχους Πανεπιστημίου απασχόλησης ανάλογης προς την επιστημονική τους κατάρτιση. Βασική αιτία αυτής της αδυναμίας είναι η ανισορροπία που παρατηρείται μεταξύ υπερπροσφοράς πανεπιστημιακών πτυχιούχων και περιορισμένης ζήτησής τους.
Η υπερπροσφορά δημιουργείται αφενός από την αποφοίτηση πτυχιούχων με νέα για τη χώρα γνωστικά αντικείμενα, απόρροια του επιστημονικού εκσυγχρονισμού των δημόσιων Πανεπιστημίων, ιδιαίτερα μετά τον νόμο-πλαίσιο 1268/82, και αφετέρου από τον διακαή πόθο των νέων από φτωχές αγροτικές και αστικές οικογένειες να βελτιώσουν μέσω της απόκτησης πανεπιστημιακών τίτλων την οικονομική και κοινωνική τους θέση. Η περιορισμένη ζήτηση οφείλεται στην κλαδικά και τομεακά αποδιαρθρωμένη και τεχνικά εξαρτημένη δομή του παραγωγικού μας συστήματος, ιδιαίτερα των τομέων της υλικής παραγωγής, η οποία προέκυψε από το φιλελεύθερο αναπτυξιακό πρότυπο που επιβλήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Το πρόβλημα της απασχόλησης των πτυχιούχων ΑΕΙ προ της πλήρους ένταξης της χώρας στην Ε.Ε. εξασφαλιζόταν μέσω των μαζικών συνήθως διορισμών μεγάλου μέρους των πτυχιούχων σε υπηρεσίες και οργανισμούς του δημόσιου τομέα. Η εξασφάλιση σταθερής απασχόλησης στη μεγάλη μάζα πτυχιούχων από φτωχές αγροτικές και αστικές οικογένειες πρόσφερε παράλληλα και την αναγκαία για την πολιτική ομαλότητα της χώρας κοινωνική κινητικότητα. Η κατάσταση αυτή άρχισε να αναθεωρείται από τη σταδιακή επικράτηση στις δεκαετίες 1970-1980 της νέας εκδοχής του νεοφιλελευθερισμού και τη βαθμιαία συρρίκνωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων του δημόσιου τομέα.
Με την πλήρη ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε. και την ευρωζώνη εξέλιπε σχεδόν η δυνατότητα διορισμού υπεράριθμων υπαλλήλων σε υπηρεσίες και οργανισμούς του Δημοσίου λόγω συμβατικών δεσμεύσεων απέναντι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και ιδιωτικοποίησης πολλών από τους δημόσιους οργανισμούς. Στο διάστημα της κρίσης λόγω της ανεργίας που ενέσκηψε (γύρω στο 27%) και της αβέβαιης επαγγελματικής προοπτικής που επικράτησε, αναγκάστηκαν πολλοί νέοι επιστήμονες να εγκαταλείψουν μαζικά τη χώρα. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΘΑΑΕ (Εθνική Αρχή Ανώτατη Εκπαίδευση), το 40% των ανέργων το 2020 ήταν πτυχιούχοι Πανεπιστημίου. Μόνο δε στο διάστημα 2010-2017 180.000 κάτοχοι πανεπιστημιακών τίτλων εγκατέλειψαν τη χώρα.
Η συσσωρευμένη πικρία και η αβεβαιότητα των νέων ως προς τις δυσοίωνες προοπτικές της μελλοντικής επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο από την έμμονη αλλά μέχρι σήμερα ανεπιτυχή προσπάθεια των συντηρητικών κυρίως πολιτικών κομμάτων να ακυρώσουν το απαγορευτικό για την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων άρθρο 16 του Συντάγματος.
Ο πρωθυπουργός με πρόσφατη δήλωσή του επανέλαβε την πρόθεσή του, εάν επανεκλεγεί, να ακυρώσει αυτό το άρθρο. Η ίδρυση των 16 ιδιωτικών κολεγίων σηματοδότησε την απαρχή της διοικητικής παράκαμψης (διά της πλαγίας) του απαγορευτικού αυτού άρθρου και την έναρξη της εκστρατείας απαξίωσης των 23 δημόσιων ΑΕΙ. Ακολούθησε η, παρά πάσα εκπαιδευτική δεοντολογία και νομική λογική, θεσμοθέτηση επαγγελματικής ουσιαστικά εξομοίωσης των, από κάθε άποψη, επιστημονικά υποδεέστερων κολεγιακών τίτλων σπουδών προς τους αντίστοιχους τίτλους των δημόσιων ΑΕΙ.
Η κυβέρνηση αντί να επιδιώξει την, ούτως ή άλλως αναγκαία, αναδιοργάνωση του προβληματικού παραγωγικού συστήματος, που θα μπορούσε να απορροφήσει και αξιοποιήσει παραγωγικά μεγάλο μέρος του νέου επιστημονικού δυναμικού που σήμερα ετεροαπασχολείται ή καταφεύγει στο εξωτερικό, επιμένει στον δραστικό περιορισμό του αριθμού των φοιτητών, που κατά τεκμήριο πλήττει τους νέους των οικονομικά και κοινωνικά μη προνομιούχων οικογενειών. Προς τον σκοπό αυτό προέβη στην κατάργηση περίπου 100 πανεπιστημιακών τμημάτων και τη θεσμοθέτηση (N.4777/21) της ΕΒΕ (Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής).
Την περαιτέρω συρρίκνωση και ποιοτική υποβάθμιση της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης προκαλεί η περιορισμένη αντικατάσταση των συνταξιοδοτούμενων μελών ΔΕΠ καθώς και του τεχνικού και διοικητικού προσωπικού. Επισφράγιση της κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής αποτέλεσε, τέλος, η συγκρότηση ειδικής αστυνομικής δύναμης προς επιτόπια επιτήρηση της φοιτητικής ζωής και εκπαιδευτικής λειτουργίας στα 4 μεγαλύτερα ΑΕΙ της χώρας.
Είναι προφανές ότι η ασκούμενη από την κυβέρνηση αναπτυξιακή και εκπαιδευτική πολιτική προβλέπεται να παρατείνει εφ’ όρου ζωής την οικονομική καταπίεση της σημερινής νεολαίας καθότι είναι επιφορτισμένη να επωμιστεί κατά τις επόμενες δεκαετίες το βάρος της αποπληρωμής του δυσθεώρητου δημόσιου χρέους που δημιουργήθηκε και διογκώθηκε χωρίς καν τη δική της υπαιτιότητα. Το ερώτημα είναι πώς θα δικαιολογήσουν στους σημερινούς νέους οι υπέρμαχοι του νεοφιλελευθερισμού, που ευθύνονται για την οικονομική κρίση και την αντιεκπαιδευτική πολιτική, τη ζοφερή επαγγελματική και κοινωνική προοπτική που έχουν δημιουργήσει για τη νέα γενιά και μελλοντική ελπίδα της ελληνικής κοινωνίας.
Είναι πάντως πιθανό η μετά το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών διαφαινόμενη αγωνιστική αφύπνιση των νέων να διατηρηθεί και να μετουσιωθεί σε πολιτική διεκδίκηση έτσι ώστε να αποτελέσει την αφετηρία ανατροπής τού ελληνικής κοπής παρωχημένου νεοφιλελεύθερου αναπτυξιακού προτύπου που ορθώνει διαρκώς εμπόδια στις προσπάθειες οικονομικής και κοινωνικής τους ανέλιξης.
*Ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας