Για την επιβολή φόρων αποφασίζει τελικά η ΑΑΔE ή το Κοινοβούλιο;

Μια απόφαση την οποία εξέδωσε στις 15/3/2023 το Β’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο, λόγω της σημασίας της υπόθεσης, συνεδρίασε σε μείζονα επταμελή σύνθεση μετά από αίτηση ακυρώσεως, την οποία άσκησα τον Νοέμβριο του 2022.

Και αυτό γιατί κυρίως η σχετική ειδησεογραφία στηρίχθηκε σε αποσπασματική παρουσίαση της παραπάνω απόφασης του ΣτΕ από μερίδα των ΜΜΕ, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η εσφαλμένη εντύπωση στην κοινή γνώμη της χώρας ότι οι ευρωβουλευτές απαλλάσσονται δήθεν από την καταβολή φόρων για την ευρωβουλευτική αποζημίωση που λαμβάνουν.

Ποιος αποφασίζει για την επιβολή φόρων;

Η απόφαση, όμως, του ΣτΕ είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς αυτό το οποίο διαμηνύει είναι ότι μόνο με την ψήφιση τυπικού νόμου από την ίδια τη Βουλή είναι νόμιμη η επιβολή οποιουδήποτε φόρου. Ετσι, φόροι οι οποίοι επιβάλλονται από τη φορολογική διοίκηση χωρίς την ψήφιση νόμου και εν προκειμένω φόροι που επιβάλλονται από την ΑΑΔΕ και μάλιστα με εγκύκλιο (η οποία δεν πήρε καν ΦΕΚ) δεν είναι νόμιμοι και για τον λόγο αυτόν η σχετική Πράξη της ΑΑΔΕ είναι ακυρωτέα.

Η απόφαση του ΣτΕ εδράζεται στο Σύνταγμα, στο άρθρο 78 παρ. 1, το οποίο καθορίζει ρητά ότι «κανένας φόρος δεν επιβάλλεται ούτε εισπράττεται χωρίς τυπικό νόμο που καθορίζει το υποκείμενο της φορολογίας και το εισόδημα, το είδος της περιουσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τις κατηγορίες τους, στις οποίες αναφέρεται ο φόρος».

Πρόκειται για την πεμπτουσία του φορολογικού συστήματος όχι μόνο της Ελλάδας αλλά όλων των δυτικών δημοκρατιών. Οι ρίζες του πάνε πίσω, στο 1689, όταν με τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων (Bill of Rights), μετά την ένδοξη επανάσταση στην Αγγλία, περιορίστηκε το αυθαίρετο δικαίωμα του Βασιλιά να επιβάλλει φόρους, καθώς οι πολίτες είχαν πλέον το δικαίωμα να μην πληρώνουν φόρους που επιβάλλονταν χωρίς την έγκριση της Βουλής. Στη συνέχεια, το δικαίωμα αυτό εκφράστηκε με το γνωστό σύνθημα της Αμερικανικής Επανάστασης «no taxation without representation» (καμία φορολόγηση χωρίς αντιπροσώπευση).

Αντί, λοιπόν, τα διάφορα δημοσιεύματα να επιβραβεύσουν το ίδιο το ΣτΕ για τη δίκαιη απόφασή του να βγάλει «κόκκινη κάρτα» στην ΑΑΔΕ, η οποία, ως ανεξάρτητη φορολογική αρχή, επιχείρησε (με εγκύκλιο που δεν είχε πάρει καν ΦΕΚ) να επιβάλει διπλή φορολογία και μάλιστα χωρίς σχετικό νόμο, τελικά δέχεται πυρά, γιατί δήθεν αποφάσισε τη φορολογική ασυλία των ευρωβουλευτών!

Και όλα αυτά σε μια χώρα στην οποία ο ελληνικός λαός στενάζει από την υπερφορολόγηση, η οποία πολλές φορές στηρίζεται σε διαχρονικές, αυθαίρετες νομοτεχνικές πρακτικές της φορολογικής αρχής. Και με την ΑΑΔΕ, άλλωστε, να είναι γνήσιο τέκνο της τρόικας, μιας και επιβλήθηκε από τα μνημόνια η ανεξαρτησία της ακόμη και από το υπουργείο Οικονομικών.

Οπως επισήμανα κατά την εκδίκαση της υπόθεσης ενώπιον του ΣτΕ, όπου παραστάθηκα ως δικηγόρος, οι ευρωβουλευτές για τη μηνιαία βουλευτική αποζημίωση, την οποία λαμβάνουν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, φορολογούνται από την Ε.Ε. κάθε μήνα στην πηγή με συντελεστή περίπου 25%. Η επισήμανση αυτή αποσιωπήθηκε επιμελώς από τα διάφορα επικριτικά για την απόφαση του ΣτΕ δημοσιεύματα.

Ο φόρος αυτός αποτελεί έσοδο του προϋπολογισμού της Ε.Ε. και τελικά καταλήγει στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών, μέσω των ευρωπαϊκών επιχορηγήσεων που λαμβάνει κάθε έτος η χώρα μας. Αυτό, άλλωστε, έχει διακηρύξει πανηγυρικά το ίδιο το υπουργείο Οικονομικών στις 15/7/2013 με δελτίο Τύπου, στο οποίο επισήμανε ότι «το ποσό του ευρωπαϊκού φόρου αποδίδεται στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. επ’ ωφελεία των κρατών-μελών της, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας».

Οι Ελληνες ευρωβουλευτές, λοιπόν, φορολογούνται κανονικά για τη βουλευτική αποζημίωση που λαμβάνουν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (και όχι βέβαια από το ελληνικό κράτος) και ο φόρος που πληρώνουν καταλήγει στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών ως έσοδο, το οποίο μάλιστα καταγράφεται στον προϋπολογισμό με τον τίτλο «Απολήψεις από Ε.Ε.». Για τα επίμαχα έτη 2016-2019, τα καθαρά έσοδα της Ελλάδας από την Ε.Ε., τα οποία εμφανίζονται υπό τον τίτλο «Ταμειακό αποτέλεσμα» ήταν 4,377 δισ. ευρώ για το 2016, για το 2017 ήταν 2,561 δισ. ευρώ, για το 2018 ήταν 2,587 δισ. ευρώ και για το 2019 ήταν 2,484 δισ. ευρώ. Εκεί περιλαμβάνεται και φόρος των ευρωβουλευτών.

Επομένως, δεν μπορεί η ίδια φορολογική δικαιοδοσία, εν προκειμένω η Ελλάδα και δη μέσω της ΑΑΔΕ, να φορολογήσει το ίδιο εισόδημα δύο φορές, γιατί αυτό συνιστά καραμπινάτη διπλή φορολόγηση, η οποία όχι μόνο αντίκειται στη φορολογική δικαιοσύνη, αλλά απαγορεύεται ρητά και από την ίδια την Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το καθεστώς της ευρωβουλευτικής αποζημίωσης.

Επιπλέον, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το ποσό της αποζημίωσης των ευρωβουλευτών δηλώνεται κανονικά στις ετήσιες φορολογικές δηλώσεις ως εισόδημα αλλοδαπής προέλευσης από διεθνείς οργανισμούς και αντιμετωπίζεται φορολογικά σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, στα δε οικεία εκκαθαριστικά σημειώματα το ετήσιο ποσό της ευρωβουλευτικής αποζημίωσης εμφανίζεται στα αυτοτελώς φορολογούμενα ποσά.

Αυτά, λοιπόν, σε σχέση με την ουσία της απόφασης του ΣτΕ, η οποία δέχθηκε έντονη κριτική, χωρίς ίσως να έχει γίνει αντιληπτό ότι με αυτήν έκλεισε ο δρόμος για τη φορολόγηση των πολιτών από την ΑΑΔΕ με εγκυκλίους και χωρίς καν την ψήφιση σχετικού φορολογικού νόμου από τη Βουλή.

*Καθηγητής Θεσμών της Ε.Ε. στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην ευρωβουλευτής