Πριν από λίγο καιρό έπεσε το μάτι μου στη λέξη «sportswashing». Δεν την ήξερα. Ψάχνοντας ανακάλυψα ότι πρόκειται για μια γλωσσοπλαστική κατασκευή τόσο σημαντική, ώστε το 2021 το Νορβηγικό Συμβούλιο Γλωσσών την επέλεξε ως λέξη της χρονιάς. Επέμεινα και ανακάλυψα ένα κείμενο του Ζιλ Μπόικοφ, καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Pacific του Ορεγκον και συγγραφέα του βιβλίου «NOlympians: Inside the Fight Against Capitalist Mega-Sports» (σ.σ. αναφέρεται στην άνοδο του ακτιβισμού κατά των Ολυμπιακών Αγώνων και τη φθίνουσα δημοτικότητα της φιλοξενίας τους), που αναφερόταν στο «sportswashing».
Οταν άρχισα να το διαβάζω, συνειδητοποίησα ότι τελικά η λέξη αυτή περιγράφει ένα «πλυντήριο» που οι ηγέτες, αξιοποιώντας αθλητικές διοργανώσεις και επιτυχίες, ξεπλένουν τις αυταρχικές πρακτικές και αποπροσανατολίζουν τους ανθρώπους από τα πραγματικά προβλήματα που τους απασχολούν. Σύμφωνα με τον Μπόικοφ, στα «αθλητικά πλυντήρια» όχι μόνο οι αυταρχικοί, αλλά και οι δημοκρατικά εκλεγμένοι ηγέτες χρησιμοποιούν -πραγματικά ή κατασκευασμένα- μεγάλα αθλητικά γεγονότα για να τονώσουν το εθνικό κύρος, να καλλιεργήσουν την αίσθηση οικονομικής ή πολιτικής προόδου, να ξεπλύνουν τη λεκιασμένη φήμη τους, να αποσπούν την προσοχή των πολιτών ώστε να μην αντιδρούν στις πολιτικές που στοχεύουν στην εξόφθαλμη στήριξη του πλούτου και να περιορίζουν τις αντιδράσεις της κοινωνίας στις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, στην περιθωριοποίηση των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού και στη συστηματική και επιστημονικά οργανωμένη καταστολή των διαφωνούντων...
Αναζητώντας την προέλευση της λέξης «sportswashing» διαπίστωσα ότι πρωτοεμφανίστηκε το 2015, λίγο πριν από τους Ευρωπαϊκούς Αγώνες που έγιναν στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, σε ένα δελτίο Τύπου για την εκστρατεία «Sport for Rights» στο οποίο η υπέρμαχος των ανθρώπινων δικαιωμάτων, Rebecca Vincent, κατήγγειλε τις κατασταλτικές προσπάθειες του Ilham Aliyev. Σύμφωνα με τον ορισμό που έδωσε η ακτιβίστρια, με τη λέξη αυτή περιέγραφε την «προσπάθεια των πολιτικών ελίτ να αξιοποιήσουν μεγάλα αθλητικά γεγονότα για να αποσπάσουν την προσοχή των ανθρώπων από τις κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων».
Η λέξη αυτή μου ήλθε στο μυαλό την Κυριακή, όταν συνήλθα από την έκσταση του καθηλωτικού τελικού του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Οι αποθεωτικές περιγραφές των τηλεπαρουσιαστών, από τις οποίες απουσίασαν οι αναφορές στους χιλιάδες εργάτες που σκοτώθηκαν για να χτιστούν τα στάδια και οι παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, με βοήθησαν να συνειδητοποιήσω ότι τελικά ο νικητής του Παγκοσμίου Κυπέλλου δεν ήταν ούτε η Αργεντινή, ούτε ο Mbappe, ούτε ο Messi, αλλά το Κατάρ. Οι πάμπλουτοι σεΐχηδες που κατάφεραν με το «sportswashing» να εξαγοράσουν τη λήθη των πολλών, τους επαίνους των ιθυνόντων του ποδοσφαίρου και τον φθόνο των πολιτικών από όλο τον κόσμο για την επιτυχία τους να «ξεπλυθούν» από όσα τους καταλογίζουν τα τελευταία δέκα χρόνια ακτιβιστές ανθρώπινων δικαιωμάτων, έγκριτα ΜΜΕ και όσοι εξακολουθούν να πιστεύουν στην αξία της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Παγκόσμιο Κύπελο του Κατάρ αντιπροσωπεύει πολλά περισσότερα από μια μπάλα και μερικούς καλοπληρωμένους «μονομάχους» που τρέχουν γύρω της. Στο Κατάρ οι πολιτικοί ηγέτες, αυταρχικοί και δημοκρατικοί, είδαν την αποδοτικότητα της επένδυσης σε μεγάλα αθλητικά γεγονότα. Στο Κατάρ ο πλούτος και η πολιτική διαπίστωσαν ότι το μόνο που χρειάζεται για να αποσπάσουν την προσοχή των ανθρώπων από τα εγκλήματα και τα ψέματά είναι... δισεκατομμύρια. Στο Κατάρ η πολιτική ιστορία άλλαξε σελίδα και ο κόσμος επέστρεψε στην εποχή του «sportswashing», όπου όλα έχουν... τιμοκατάλογο. Υπερβολές; Το Παγκόσμιο Κύπελλο βοήθησε τη Γαλλία, την Ιταλία και τις ΗΠΑ να αυξήσουν τις συνεχείς πωλήσεις όπλων στο Κατάρ. Το Παγκόσμιο Κύπελλο βοήθησε επίσης το Κατάρ να σταθεροποιήσει τις σχέσεις του με τους περιφερειακούς αντιπάλους. Το 2017 το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διέκοψαν τους δεσμούς τους με το Κατάρ -που ονομάστηκε «αποκλεισμός του Ραμαζανιού»-, αλλά το τουρνουά βοήθησε ο «αποκλεισμός» να γίνει μια μακρινή, θολή ανάμνηση. Μετά την Κυριακή οι σεΐχηδες βεβαιώθηκαν ότι με το κατάλληλο τίμημα μπορούν να αποκτήσουν τα πάντα, ακόμα και το δικαίωμα να φιλοξενήσουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μετά την Κυριακή οι πολιτικές ελίτ σιγουρεύτηκαν ότι με το κατάλληλο τίμημα μπορούν να χειραγωγήσουν, να απαλείψουν και να διαστρεβλώσουν τα πάντα. Μετά την Κυριακή όλοι οι υπόλοιποι μπορούν να αισθάνονται αβέβαιοι για το μέλλον της δημοκρατίας.
Για όλους αυτούς τους λόγους στο Κατάρ δεν νίκησαν ο Μέσι και οι συμπαίκτες του, αλλά οι ελίτ του πλούτου και της πολιτικής που επιβεβαίωσαν ότι όλα έχουν την... τιμή τους.
*Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας