1. Μετά την Ουκρανία, η Ευρώπη είναι το βασικό θύμα της ρωσικής εισβολής: οι κυρώσεις την πλήττουν βαρύτατα, ενώ έχει μπροστά της έναν δύσκολο ενεργειακά χειμώνα που μαζί με τον καλπάζοντα πληθωρισμό απειλούν τη συνοχή των ευρωπαϊκών κοινωνιών και δημιουργούν φόβους για περαιτέρω άνοδο του λαϊκισμού.
2. Η αποτελεσματικότητα των κυρώσεων είναι αμφιλεγόμενη: οι κυρώσεις πλήττουν την οικονομία, ενισχύουν όμως παράλληλα το έλεγχο αυταρχικών καθεστώτων πάνω στον πληθυσμό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Ρωσία στράφηκε για την πώληση του φυσικού αερίου στις αγορές της Κίνας και Ινδίας, όπου παρά τις μεγάλες εκπτώσεις πέτυχε έσοδα αντίστοιχα με αυτά από τις πωλήσεις στη Δύση.
3. Οσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος καθίσταται σαφές ότι τα συμφέροντα της Ε.Ε. και των ΗΠΑ αποκλίνουν. Οι ΗΠΑ είναι μεταξύ των κερδισμένων. Αρχικά, η Ουάσινγκτον πέτυχε να συνειδητοποιήσουν οι Ευρωπαίοι την αναγκαιότητα αύξησης των στρατιωτικών δαπανών, πάγιο αίτημα των ΗΠΑ. Παράλληλα, ο βασικός αντίπαλός τους, η Κίνα, υπέστη πλήγμα στο μεγαλύτερο επενδυτικό της σχέδιο, το Belt and Road Initiative, δεδομένου ότι η επίγεια συνιστώσα περνά μέσα από την εμπόλεμη Ουκρανία. Τέλος, η χώρα είναι ενεργειακά ανεξάρτητη, μια και η επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου όχι μόνο της εξασφάλισε επάρκεια αλλά και εξαγωγική δυνατότητα.
4. Ο πόλεμος άνοιξε παλιές πληγές στην Ευρώπη: ο φόβος για πυρηνική σύγκρουση, η τάση στρατιωτικοποίησης, η εκτόξευση του πληθωρισμού έρχονται από το παρελθόν πιο απειλητικά από ποτέ. Ολα αυτά αυξάνουν τις κοινωνικές ανισότητες στα κράτη-μέλη και πλήττουν κυρίως τους πιο ευάλωτους.
5. Ακόμη κι αν τελειώσει ο πόλεμος, μπροστά μας έχουμε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο πιο επικίνδυνο και πιο αβέβαιο. Ορισμένοι μιλούν για ένοπλη ειρήνη που θα εξαρτηθεί από τη στρατιωτική ισορροπία των μερών σε ένα πλαίσιο κλιμακούμενης στρατιωτικοποίησης. Ο στόχος μιας παγκόσμιας τάξης βασισμένης σε κανόνες φαντάζει πλέον μακρινός.
6. Η φιλοδοξία της Ε.Ε. για στρατηγική αυτονομία δείχνει να απομακρύνεται. Το ΝΑΤΟ αποκτά και πάλι λόγο ύπαρξης ως ο μόνος οργανισμός που μπορεί να παράσχει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας. Το ΝΑΤΟ επιστρέφει δυναμικά και μαζί του οι ΗΠΑ εμφανίζονται ως το «Αναγκαίο έθνος» (όρος της Μ. Ολμπράιτ) για ακόμη μία φορά στην Ευρώπη.
7. Η Ε.Ε. είναι υποχρεωμένη, για να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση, την επισιτιστική αβεβαιότητα αλλά και τις αυξημένες στρατιωτικές ανάγκες, να προχωρήσει σε μεγαλύτερη ολοκλήρωση. Η ανάγκη εξορθολογισμού των στρατιωτικών δαπανών, ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας αλλά και η ενεργειακή κρίση θα υποχρεώσει την Ενωση να προχωρήσει στην εμβάθυνση που χρόνια έχει αποφύγει. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα είναι στρατηγικά αυτόνομη: τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. συνεχίζουν να στρέφονται για την ασφάλειά τους προς τον ατλαντικό σύμμαχο. Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα σε μια κατάσταση στρατηγικής εξάρτησης, τόσο ενεργειακά όσο και στρατιωτικά.
8. Αν και η Ε.Ε. παρουσιάζει μια εικόνα ενότητας, βλέπουμε να δημιουργείται ένας άξονας των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών με τον οποίο συντάσσονται η Σουηδία και η Φινλανδία, που πρόκειται να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, ο οποίος θα δίνει τον τόνο στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική κατά το επόμενο διάστημα. Ο άξονας αυτός δίνει απόλυτη προτεραιότητα στην ομπρέλα ασφάλειας του ΝΑΤΟ. Πλέον, η ελευθερία κινήσεων της Γαλλίας και της Γερμανίας στην εξωτερική πολιτική προβλέπεται να μειωθεί σημαντικά.
9. Σήμερα βλέπουμε ότι η αμερικανική πλευρά δεν εργάζεται για το τέλος της σύγκρουσης, αλλά μάλλον για το τέλος του Πούτιν. Η ανακοίνωση του G7, ενώ αναφέρεται στην ανάγκη διπλωματικής λύσης, προτείνει την πλήρη αποχώρηση της Ρωσίας από την Ουκρανία, πολεμικές αποζημιώσεις στο Κίεβο και δυνατότητα της Ουκρανίας να υπογράψει συμφωνίες ασφάλειας με Δυτικούς εταίρους. Ουσιαστικά δεν πρόκειται για διπλωματική λύση, που σημαίνει αμοιβαίες υποχωρήσεις, αλλά για πλήρη παράδοση της Μόσχας. Ενα τέτοιο σενάριο δεν είναι πιθανό.
10. Ενας αναλυτής έγραφε πριν από λίγες μέρες ότι διαπραγματεύσεις ζητά εκείνος που ηττάται. Σήμερα είμαστε σε μια κατάσταση που η Ρωσία δεν μπορεί να κερδίσει και η Ουκρανία δεν μπορεί να ηττηθεί. Επειδή δεν μπορούμε σαν υπνοβάτες να προχωράει η κρίση σε περαιτέρω κλιμάκωση με άγνωστα αποτελέσματα, η διπλωματία –και μάλιστα η ευρωπαϊκή διπλωματία– πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία για μια βιώσιμη ειρήνη. Πρέπει να ξαναρχίσουν αμέσως εντατικές προσπάθειες για κατάπαυση πυρός και επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Στην περίπτωση αυτή, δε, ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας.
* Αναπληρώτρια καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, μέλος Δ.Σ. του ΙΔΙΣ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας