Η δημοσίευση της νέας μελέτης του καθηγητή κ. Λύτρα αναφορικά με το το πόσοι ασθενείς με Covid έχασαν τη ζωή τους εκτός ΜΕΘ μονοπωλεί –και δίκαια– το ενδιαφέρον της δημόσιας συζήτησης εδώ και λίγες μέρες. Κι ενώ η επιστημονική κριτική είναι μια θεσμοθετημένη διαδικασία στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, όταν αυτή εργαλειοποιείται σε επίπεδο πολιτικής αντιπαράθεσης, αποκτά έναν πολύ «σκοτεινό» χαρακτήρα, γιατί όποιος ελέγχει τα data στην πραγματικότητα ασκεί εξουσία. Γιατί ενόχλησαν τα δεδομένα και η ανάλυσή τους αυτή τη φορά; Διότι αποδόμησαν την πολιτική που ακολούθησε η κυβέρνηση στον τομέα της Δημόσιας Υγείας την περίοδο της πανδημίας. Η κυβέρνηση δεν συμφώνησε με τον τρόπο ανάλυσης και ερμηνείας των δεδομένων ενός δημόσιου οργανισμού όπως είναι ο ΕΟΔΥ από επιστημονική ομάδα και απαγόρευσε την εκ νέου πρόσβαση στον καθηγητή Λύτρα σε αυτά. Κι αυτή η απαγόρευση δεν είναι τίποτα άλλο παρά ακόμα ένα ζήτημα κρίσης της δημοκρατίας.
Ενώ παλαιότερα επικαλούνταν την αυθεντία των επιστημόνων και την πρωτοκαθεδρία της επιστημονικής έρευνας, τώρα έχει ενταθεί μια προβληματική σχέση της ελληνικής κυβέρνησης με τα data και την ερμηνεία τους, επιβεβαιώνοντας έτσι τη δύναμη των αριθμών, όταν αυτοί βγαίνουν από τα εργαστήρια και τα excel και μετατρέπονται σε ευρήματα, όπως συνέβη και στην περίπτωση της νέας αυτής μελέτης Λύτρα. Δεν θα αναφερθώ στο σκάνδαλο των υποκλοπών, γιατί αυτό είναι μια άλλη σημαντική πτυχή της διαχείρισης των δεδομένων των πολιτών, για την οποία έχουν είδη ειπωθεί αρκετά.
Αξίζει όμως να δοθεί έστω και εκ των υστέρων έμφαση στην ίδια τη διαδικασία της απογραφής που διενεργήθηκε το 2021, η οποία έβριθε προβλημάτων, τόσο σε επίπεδο περιεχομένου ερωτηματολογίου όσο και σε επίπεδο πρακτικών θεμάτων της υβριδικής διεξαγωγής της, ως μια από τις πιο σημαντικές διαδικασίες που σχετίζονται με καταγραφή δεδομένων στη χώρα μας. Η ΕΛΣΤΑΤ αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο αποθετήριο επίσημων στοιχείων για μια σειρά δεδομένων και δεικτών, με βάση τους οποίους λαμβάνονται αποφάσεις που αφορούν την ίδια τη διακυβέρνηση της χώρας σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο.
Εν συντομία, ο πλημμελής τρόπος που οργανώθηκε, επικοινωνήθηκε και τελικά υλοποιήθηκε η ίδια η απογραφή κατέδειξε το πόσο λανθασμένα γίνεται η διαχείριση ενός τόσο σημαντικού εργαλείου όπως η καταγραφή δεδομένων τα οποία εν δυνάμει αποκαλύπτουν τάσεις για τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού στην Ελλάδα, δείκτες για τη φτωχοποίηση της κοινωνίας, για τα εισοδήματα, για τη θνητότητα, πληροφορίες για το ποιες περιφέρειες υστερούν αναπτυξιακά κ.ά.
Ολες αυτές οι περιπτώσεις –αν και σε πρώτο επίπεδο ανάγνωσης φαντάζουν ασύνδετες– μια πιο προσεκτική θεώρηση αποκαλύπτει ότι έχουν έναν κοινό άξονα: Οποιος γνωρίζει σήμερα να «διαβάζει» τα δεδομένα κατέχει ίσως μία από τις σημαντικότερες αλλά και πιο «επικίνδυνες» δεξιότητες της εποχής μας. Ωστόσο, βούληση για αποτελεσματικές πολιτικές χρειαζόταν πάντα, ακριβώς επειδή οι αριθμοί μπορούν να επιβεβαιώσουν την επιτυχία ή την αποτυχία τους.
Σε τελική ανάλυση, οι εφαρμόσιμες πολιτικές οφείλουν να έχουν στην καρδιά του σχεδιασμού τους και αριθμούς, δεδομένα, ευρήματα, θωρακίζοντας έτσι τις όποιες προτάσεις εμπεριέχουν και διασφαλίζοντας ότι τα προτεινόμενα εργαλεία και δράσεις θα έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο πρώτα και κύρια για τους πολίτες. Συνεπώς, η συζήτηση πρέπει να γυρίσει πάλι στο ποιοι έχουν την εκτελεστική εξουσία και άρα είναι οι «κλειδοκράτορες» των αριθμών και στην ουσία, στο ποιες είναι οι προϋποθέσεις μιας δημοκρατικής διαχείρισης των δεδομένων, ανεξάρτητα από το ποιος κυβερνά. Ας μιλήσουμε λοιπόν για/με data, ας μιλήσουμε επιτέλους για την ουσία της δημοκρατίας.
*υποψήφια διδάκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου, επιστημονική συνεργάτιδα του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας