Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες τα στοιχεία της για την πορεία του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ, η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα διατήρησε τη δυναμική της κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2022, με το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 7,7% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021 και κατά 1,2% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2021.
Ωστόσο, μια προσεκτική εξέταση των στοιχείων αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό. Καταρχάς, όπως αναφέρεται στην ίδια την έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ, τα αποτελέσματα αυτά «αντανακλούν την επίπτωση στο ΑΕΠ της σταδιακής άρσης των περιοριστικών μέτρων που είχαν τεθεί για τον περιορισμό της πανδημίας COVID-19». Συνεπώς, ένα ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενο, με δεδομένη την καθίζηση που υπέστη η οικονομία τα χρόνια της υγειονομικής κρίσης και τη σταδιακή άρση των μέτρων που ήταν απαραίτητα για τον περιορισμό της. Ωστόσο, το ποσοστό του 7,7% δεν παύει να είναι μεγαλύτερο από τις προβλέψεις, όπως επίσης μεγαλύτερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ένα μέρος της οικονομικής ανάπτυξης οφείλεται σε αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης κατά 8,1%, σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Αυτή η αύξηση ενδεχομένως να φαίνεται παράδοξη σε συνδυασμό με το κύμα ακρίβειας με το οποίο έχουμε έρθει αντιμέτωποι τους τελευταίους μήνες. Ωστόσο, η έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ αναφέρεται σε αύξηση της «καταναλωτικής δαπάνης» και όχι σε αύξηση της «κατανάλωσης».
Επομένως, ενώ η πραγματική κατανάλωση μειώθηκε, η αύξηση των τιμών οδήγησε τεχνητά σε αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης. Κατά συνέπεια, το πραγματικό ποσοστό ανάπτυξης είναι μικρότερο, καθώς το ποσοστό του 7,7% δεν φαίνεται να ενσωματώνει την πλήρη επίδραση του υψηλού πληθωρισμού και της συνακόλουθης συμπίεσης του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος.
Στα θετικά της ελληνικής οικονομίας συγκαταλέγεται η αύξηση στις ακαθάριστες επενδύσεις παγίου, κεφαλαίου κατά 8,7% σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2021 (παρατηρείται, όμως, μείωση σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2022 κατά 1,2%). Παρόλο που ένα μέρος της είναι αναμενόμενο (όπως και προηγουμένως), η αύξηση αυτή υποδηλώνει θετικές εξελίξεις στον χώρο των επενδύσεων. Οι εξελίξεις αυτές συνδέονται με την παρατηρούμενη μείωση της ανεργίας σε σχέση με το 2021 και συμβάλλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη του ΑΕΠ.
Η άνοδος του ΑΕΠ οφείλεται επίσης στις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 20,8% σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Η αύξηση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στις εξαγωγές υπηρεσιών, με τον τουρισμό να παίζει εδώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι εξαγωγές υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 47,4%, ενώ οι εξαγωγές αγαθών μόνο κατά 3,3% σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Η μικρή άνοδος στις εξαγωγές αγαθών συνδέεται με την συνεχιζόμενη αβεβαιότητα και τις διαταραχές σε παγκόσμιο γεωπολιτικό επίπεδο. Δεν παύει όμως να επισημαίνει με έμφαση μια από τις βασικές και ριζωμένες για δεκαετίες παθογένειες της ελληνικής οικονομίας, το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Στον αντίποδα, οι εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 17,5% και οι εισαγωγές υπηρεσιών κατά 9,3% σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2021.
Υπό το πρίσμα της παραπάνω ανάλυσης, γίνεται φανερό ότι το πακέτο μέτρων που εξαγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ είναι αναγκαίο. Οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες πρέπει να στηριχθούν, μέσω της επέκτασης της κοινωνικής πολιτικής, όπως επίσης πρέπει να στηριχθούν μισθωτοί και συνταξιούχοι με μέτρα τα οποία να έχουν πιο μόνιμο χαρακτήρα, όπως ο περιορισμός της φορολογίας και η αύξηση του κατώτατου μισθού. Οι αγρότες και οι επιχειρήσεις, οι οποίοι συμβάλλουν στην αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών, πρέπει να ενισχυθούν και να διευκολυνθούν σε θέματα ενέργειας, ασφαλιστικών εισφορών και γραφειοκρατίας. Τέλος, πρέπει να παρθούν μέτρα εναντίον της «φούσκας» των ενοικίων και της αγοράς κατοικίας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πακέτα αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων έχουν αποφασισθεί και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως στη Γαλλία, την Ιταλία και την Πορτογαλία.
Είναι επίσης αναμενόμενο ότι η αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας θα συνεχιστεί και στο τρίτο τρίμηνο του 2022. Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την κατεύθυνση θα παίξει ο τουρισμός καθώς και οι σταθερές προοπτικές για τις καταναλωτικές δαπάνες κατά τους θερινούς μήνες.
Παρόλα αυτά, τα δύσκολα για την ελληνική οικονομία θα ξεκινήσουν το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και αναμένεται να οξυνθούν εντός του 2023. Η χώρα δεν πρόκειται να μείνει αλώβητη από την ενεργειακή κρίση που πλήττει την Ευρώπη. Επιπλέον, οι μακροοικονομικές προοπτικές δεν είναι ευοίωνες για το επόμενο έτος, παρά τα σημάδια ανθεκτικότητας που κάποιες οικονομίες παρουσιάζουν. Η παγκόσμια ανάπτυξη προβλέπεται ότι θα επιβραδυνθεί, ενώ αρκετές αναλύσεις προβλέπουν ύφεση στην περιοχή της ευρωζώνης.
Η πτώση της ζήτησης θα οδηγήσει σε πιέσεις προς τα κάτω των τιμών των εμπορευμάτων. Ωστόσο, όσο η γεωπολιτική κατάσταση παραμένει τεταμένη, η μείωση του πληθωρισμού θα εξακολουθήσει να είναι αβέβαιη. Με στόχο τον αποπληθωρισμό, οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να οδηγηθούν σε πιο αυστηρές νομισματικές πολιτικές και σε αύξηση των επιτοκίων. Επιπλέον, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες της πανδημίας, πολλές οικονομίες (μεταξύ των οποίων και η Ευρώπη) οδηγήθηκαν στο να τυπώσουν χρήμα για να καλύψουν τα δημοσιονομικά κενά και τα ελλείμματα που δημιουργήθηκαν. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ άπειρον, καθώς η πορεία του αποπληθωρισμού απαιτεί να μην τροφοδοτείται η αγορά με φρέσκο χρήμα σε τέτοιες ποσότητες. Ο συνδυασμός των υψηλών επιτοκίων με την έλλειψη φρέσκου χρήματος θα σημάνει το τέλος του φθηνού δανεισμού, τον οποίο είχαμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια και συνέβαλε στην κοινωνική πολιτική της χώρας.
Γίνεται, επομένως, σαφές ότι η ανάπτυξη που παρατηρήθηκε το τελευταίο τρίμηνο δεν πρέπει να μας εφησυχάζει. Οι προκλήσεις είναι πάρα πολλές και, δυστυχώς, η ελληνική οικονομία δεν είναι όσο ανθεκτική θα έπρεπε. Το τέλος του 2022 και το 2023 θα έρθουν με περισσότερα δημοσιονομικά εμπόδια, τα οποία δεν θα είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν. Τα δύσκολα είναι μπροστά μας.
* Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, ΕΚΠΑ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας