Το παιχνίδι της ειμαρμένης

Τελικά, το θέμα των υποκλοπών καλά κρατεί. Και καλώς κρατεί γιατί, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι τιμητικό για κανέναν να έχει ωτακουστή πρωθυπουργό που -μεταξύ των λοιπών καθηκόντων του- σπαταλά πολιτικό κεφάλαιο για φάμπρικες από non papers, οδηγίες, επιχειρήματα και πιέσεις, προκειμένου να πείσει τους οπαδούς του ότι δεν είναι ωτακουστής. Τι γίνεται, λοιπόν, με το «Κυριάκος Gate»; Τα ερωτήματα «γιατί ζητήθηκαν οι υποκλοπές των συνομιλιών των συγκεκριμένων πολιτών», «από ποιον ζητήθηκαν οι συγκεκριμένες υποκλοπές» και «ποιος έχει την πολιτική ευθύνη για τις υποκλοπές» έχουν διαφοροποιημένη ποιότητα. Ανεξάρτητα από το ότι δεν πρόκειται να απαντηθούν, οι περισσότεροι (περιλαμβανομένων των συνταγματολόγων και των νομικών) συγκλίνουν στην άποψη πως ό,τι έγινε ήταν, μάλλον, μια παραβίαση δικαιωμάτων που προστατεύει το Σύνταγμα. Για όσους αγαπούν τις δημοσκοπήσεις, οι πολίτες είναι πεπεισμένοι, στην πλειοψηφία τους, ότι την ευθύνη για το σκάνδαλο των υποκλοπών την φέρουν ο κ. πρωθυπουργός και το περιβάλλον Μαξίμου.

Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι, ενώ π.χ. ο Θανάσης Κουκάκης αναγνώριζε τις συνομιλίες που του είχαν υποκλέψει έξω από το σχολείο του παιδιού του, ο πρόεδρος της Βουλής υποχρεώνει τα μέλη της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας να μη φέρουν μαζί τους τα κινητά τους τηλέφωνα, για να μην υπάρξουν διαρροές και παραβίαση του απορρήτου. Αλήθεια, ο πρόεδρος της Βουλής δεν εμπιστεύεται τα μέλη της Βουλής ή -με άλλα λόγια- τι άλλο μπορεί να φοβάται το μέγαρο Μαξίμου από την Επιτροπή Θεσμών;

Ο δημόσιος διάλογος περί διαφθοράς και διαφάνειας είναι προσχηματικός. Το «όλα στο φως» είναι πέπλο συσκότισης και συγκάλυψης. Αυτή τη στιγμή, αυτό που προσβάλλει περισσότερο το εξασθενημένο κοινωνικό σώμα είναι η πίεση που δέχεται - μέσω της διαρκούς επίκλησης της ηθικής, παιδαγωγικής και σωφρονιστικής ύλης, χωρίς συγκεκριμένους εθνικούς στρατηγικούς στόχους. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις μετέφεραν την πίεση του χρέους (για να αποσείσουν δικές τους ευθύνες) προς τα μεσαία και κατώτερα στρώματα, με αποτέλεσμα τα τελευταία να επωμιστούν σχεδόν το σύνολο του κόστους προσαρμογής που ξεβράστηκε σε μια συγκυρία πολλαπλών, επάλληλων και σοβαρών κρίσεων (με κορυφαίες την πανδημική και την ενεργειακή). Το τελευταίο κυβερνητικό οχυρό, σήμερα, είναι η σταθερότητα της χώρας με την επίκληση θεωριών συνωμοσίας. Βέβαια το ορατό αποτέλεσμα είναι η καχυποψία, η αποσταθεροποίηση και η αβεβαιότητα μαζί με την αύξηση του χρέους, του νεποτισμού και της διαφθοράς.

Η πλέον αντιδραστική και αυταρχική «θεσμική» ανθρωπογεωγραφία των υποκλοπών επιθυμεί τη συγκάλυψη. Είναι ο μόνος τρόπος για να μη θιγούν κεκτημένα συμφέροντα και το δρομολογημένο πλιάτσικο του δημόσιου ταμείου. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ταυτίζοντας τη σταθερότητα της χώρας με τη δική της μακροημέρευση, τάσσεται σήμερα υπέρ αυτής της διαδικασίας, υλοποιώντας το χειρότερο σενάριο των φθινουσών προσδοκιών σε οικονομικό και κοινωνικό αλλά και σε ατομικό και οικογενειακό ορίζοντα - με αναδρομικό χαρακτήρα.

Οι νέοι να βρίσκονται με κομμένα φτερά και οι ονειροπόλοι και αισιόδοξοι του χθες να ενοχοποιούνται, γενικευτικά, έως ότου παραδεχθούν ότι το όνειρο για μια καλύτερη ζωή ήταν ένα είδος αμαρτίας που όχι μόνον θα πρέπει να εγκαταλειφθεί αλλά, επίσης, να εξαγνιστεί, να αποκηρυχθεί ή, επιτέλους, να πληρωθεί με όρους ηγεμονίας. Με τους λοιπούς να είναι αόρατοι: άνεργοι, έξω από την παραγωγή και την κοινωνία∙ να ζουν από τη φιλανθρωπία των φίλων και των συγγενών. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ύβρις από το να απονομιμοποιείται ιδεολογικά, κοινωνικά και πολιτικά ό,τι μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν επιθυμητή και νόμιμη προσδοκία. Με την κυβερνητική μάλιστα ερμηνεία ότι το όνειρο μιας δυνητικά καλύτερης ζωής συνέβαλε στη σημερινή κοινωνική παρακμή και κατάπτωση.

Για όλο το προηγούμενο διάστημα, υπό τον καταιγιστικό ρυθμό των ατελείωτων «μεταρρυθμίσεων», η Ελλάδα επιστρέφει στην παγίωση του πτωχοπροδρομισμού, της ψωροκώσταινας, της απεριόριστης πολιτικής ψευδολογίας και του φθίνοντος διαθέσιμου εισοδήματος. Οι πραγματικοί υπεύθυνοι, αξιωματικά-κληρονομικά εγκαταστημένοι στις θέσεις της εξουσίας, του οκαζιονισμού, του χρήματος και των προνομίων συνεχίζουν να διδάσκουν επικοινωνιακά-μιντιακά το παιχνίδι της ειμαρμένης: «Αυτή είναι η μοίρα σας. Δεν ξεφεύγετε από τη δύναμη που σας υποτάσσει στη θέλησή της». Το αρχαίο ρήμα «μείρομαι» (παίρνω το μερίδιο που μου αναλογεί) αγγίζει εδώ το σαφές περιεχόμενο της εθνικής οπισθοδρόμησης.

Αλλά να το πούμε κι αλλιώς. Σήμερα -υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι ειλικρινής με τον εαυτό του- κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι με τις εκλογές και τη λύση που θα δώσει ο «λαός» θα τελειώσουν και τα βάσανα του «λαού». Ο «λαός» δεν δίνει πάντα τις καλύτερες λύσεις στα προβλήματά του. Ως προς τη σήψη της κυβέρνησης, ο Όργουελ ήταν ξεκάθαρος: «Ο λαός που εκλέγει διεφθαρμένους… δεν είναι θύμα. Είναι συνεργός τους».