Η Zωγραφική είναι διαλογισμός

Η ακρίβεια στην απεικόνιση δε σημαίνει αλήθεια.

Αφηρημένη τέχνη, Abstract art, μη παραστατικότητα, χωρίς εικόνα, ανεικονική, μη αντικειμενικότητα εικονομαχία.

Μπορείς να βλέπεις στα έργα τέχνης περισσότερα απ` αυτά που βλέπεις με τα μάτια σου.

Απόβλητος είναι και αλλοτρία και εβδελυγμένη εκ της των χριστιανών εκκλησίας πάσα εικόνα εκ πάσης ύλης.

Ορισμός: Η Αφηρημένη Τέχνη είναι η μη παραστατική και η μη αντικειμενική τέχνη.

Αξίωμα: Στην Αφηρημένη Τέχνη δεν υπάρχει η πραγματικότητα, η φυσική έκφραση, ο ρεαλισμός. Υπάρχει, και κυριαρχεί, η μη παραστατικότητα,.η άρνηση της αναπαράστασης της πραγματικότητας, του φυσικού κόσμου,

Γενάρχης της Αφηρημένης Τέχνης μπορεί να θεωρηθεί ο Ρώσος Βασίλι Καντίνσκι ( 1866 – 1944). Υποστήριξε ότι ο ρόλος της τέχνης είναι η έρευνα και ανάδειξη του πνευματικού κόσμου, σε αντίθεση με την επιστήμη, που ερευνά τον υλικό κόσμο.

Kazimir Malevich.( 1879 – 1935). Tο πρωτοποριακό έργο και η γραφή του είχαν βαθιά επιρροή στην εξέλιξη. της μη αντικειμενικής τέχνης, της αφηρημένης τέχνης. The Black Square ή Malevich's Black Square ) είναι ένας εμβληματικός πίνακας του Μάλεβιτζ του 1915.

Το έργο αποκαλείται συχνά από κριτικούς, ιστορικούς, επιμελητές και καλλιτέχνες ως το «σημείο μηδέν της ζωγραφικής».

Kazimir Malevich, Μαύρο Τετράγωνο, Μόσχα,1915.

Πάμπλο Πικάσσο: Δεν υπάρχει Αφηρημένη Τέχνη. Ξεκινάς ζωγραφίζοντας κάτι συγκεκριμένο ( ρεαλιστικό, παραστατικό). Μετά μπορείς να αφαιρέσεις κάθε ίχνος ρεαλισμού.

Η άποψη ότι η τέχνη των καλλιτεχνών που πάσχουν από αφηρημάδα λέγεται αφηρημένη τέχνη είναι προφανώς ένα ανέκδοτο, ένα κακόγουστο αστείο.

Χρονολογικά το μοντέρνο αυτό κίνημα της Αφηρημένης τέχνης ανήκει στις αρχές του 20ου αιώνα, όπου εμφανίστηκε η Μοντέρνα Τέχνη ( Modern Art) με τα δεκάδες ανατρεπτικά της κινήματα τα οποία «έκλεισαν» την πόρτα της κλασικής και ακαδημαϊκής έκφρασης και «άνοιξαν» μια παράπλευρη πόρτα που οδηγούσε, μέσω της φιλοσοφίας, της ποίησης, των πολιτικών αναζητήσεων και της ριζικής αμφισβήτησης, σε νέους τρόπους έκφρασης και κινήματα γνωστά ως: Αφαίρεση, φωβισμός, σουρεαλισμός, κυβισμός, συμβολισμός, ντανταϊσμός, αρ νουβό, αρ ντεκό, ζετσεσιονισμός, φουτουρισμός, εξπρεσιονισμός, νεοπλαστικισμός, ορφισμός, μηδενισμός, ρώσικη πρωτοπορία, κονστρουκτιβισμός, Μπάουχάους, αφηρημένος εξπρεσιονισμός, ποπ αρτ, οπ αρτ, νεορεαλισμός, φωτορεαλισμός και πολλά άλλα κινήματα μοντέρνας τέχνης. Έτσι με τα μοντέρνα κινήματα να εναλλάσσονται σχεδόν κάθε χρόνο φτάνουμε στη δεκαετία του 1960 όπου εμφανίζεται η λεγόμενη Σύγχρονη Τέχνη ( Contemporary Art) που έχει ήδη διαβεί την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα.

Να θυμηθούμε εδώ τι σημαίνει η λέξη παραστατικότητα: Αφορά την πιστότητα, την ενάργεια, την καθαρότητα και τον ρεαλισμό που εκφράζεται κάποιος. Λέμε: Είναι πολύ παραστατικός, άρα, πολύ εναργής, πολύ ζωντανός στην έκφραση του. Σχετίζεται άμεσα με παράσταση, με εικόνες ή σχήματα που δείχνουν αυτό που θέλουμε να εκφραστεί. Μιλάμε για καλλιτέχνη της παραστατικής τέχνης και εννοούμε ότι ο καλλιτέχνης αυτός αποδίδει όσα δημιουργεί, με πιστότητα και συγκεκριμένο, σαφή και ρεαλιστικό τρόπο.

Η μη παραστατική τέχνη μας παραπέμπει σε πρακτικές πολλών θρησκειών αλλά και στο Βυζάντιο του 726 ( Λέων ο Τρίτος) όπου απαγορεύτηκαν οι εικόνες κατά την εικονομαχία. Η εικονομαχία ήταν μια προσπάθεια επανόδου στη χριστιανική λατρεία, του θείου, με πνευματικότητα και φιλοσοφικότητα, καθώς και μια πολιτική ανατροπή που στρεφόταν εναντίον των πανίσχυρων μοναστηριών και της μεγάλης εκκλησιαστικής δύναμης. Μετά από αγώνες, που έκαμψαν πολύ την αυτοκρατορία, και κράτησαν 117 χρόνια, οι εικόνες αναστηλώθηκαν το 843, επί Θεοδώρας. Η εικονομαχία επηρέασε αρνητικά την τέχνη αλλά και το κράτος.

-Απόφαση της Εικονομαχικής Εκκλησιαστικής Συνόδου το 754: Ομοφώνως ορίζομεν απόβλητον είναι και αλλοτρίαν και εβδελυγμένην εκ της των χριστιανών εκκλησίας πάσαν εικόνα εκ πάσης ύλης και χρωματουργικής των ζωγράφων κακοτεχνίας πεποιημένην.

-Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα πολλοί καλλιτέχνες ένιωσαν την ανάγκη να δημιουργήσουν ένα νέο είδος τέχνης που θα περιλάμβανε τις θεμελιώδεις αλλαγές που έφερνε η επιστήμη, η τεχνολογία, η φιλοσοφία, η ποίηση, η μουσική, η τεχνολογία, η πολιτική.. Οι πηγές από τις οποίες κάποιοι καλλιτέχνες άντλησαν τα θεωρητικά τους επιχειρήματα ήταν ποικίλες και αντανακλούσαν τις κοινωνικές και πνευματικές ενασχολήσεις τους. Κάπως έτσι γεννήθηκε η Μοντέρνα Τέχνη, ο Μοντερνισμός.

Φιλοσοφικές προσεγγίσεις για την Αφηρημένη Τέχνη.

Προμηθέας: τυφλὰς ἐν αὐτοῖς ἐλπίδας κατῴκισα., Αισχύλου, Προμηθέας Δεσμώτης, 252. Τυφλές ελπίδες δώρισα στους ανθρώπους.

-Πολλές φορές η αφαίρεση, η αφαιρετική διαδικασία, μας οδηγεί σε συμπεράσματα αλλά και αποτελέσματα που είναι σημαντικότερα από την ίδια την πραγματικότητα. Αυτό το παράδοξο συμβαίνει γιατί η αφαίρεση μας επιτρέπει να συλλάβουμε όλα όσα στον άνθρωπο προέρχονται απ` αυτό που βρίσκεται πέρα από το πρωταρχικό του δεδομένο που είναι η ψυχή του, αυτό το απόρθητο «κάστρο» όπου κατοικεί η θεσμοθετημένη κοινωνική του διάσταση, η κοινωνική του δημιουργία, ο λόγος και η τέχνη του.

-Αφηρημένες οντότητες, αφηρημένες έννοιες: Σχετίζονται με την πλατωνική ρεαλιστική οντολογία ( μεταφυσική) των ιδεών και των μορφών, που για τον Πλάτωνα αυτές αποτελούν τις αφηρημένες και μοναδικά πραγματικές οντότητες. Ο Αριστοτέλης απέρριψε την αυθυπόστατη ύπαρξη των αφηρημένων οντοτήτων

Στη σύγχρονη φιλοσοφία οι αφηρημένες έννοιες αποτελούν σημείο αντιπαράθεσης μεταξύ του ορθολογισμού που αποδέχεται τις αφηρημένες οντότητες και του εμπειρισμού που τις απορρίπτει αφού δεν είναι προσιτές στις αισθήσεις.

-Αποδόμηση ( deconstruction). Πρόκειται για την τεκμηρίωση της μη πληρότητας. Φιλοσοφική ή κριτική μέθοδος που υποστηρίζει ότι τα νοήματα, οι μεταφυσικές οντότητες και οι ιεραρχικές αντιθέσεις (όπως μεταξύ των βασικών αρχών σε ένα φιλοσοφικό, λογοτεχνικό ή εικαστικό έργο) καθίστανται πάντα ασταθείς λόγω της εξάρτησής τους από τελικά αυθαίρετα σημαίνοντα.

Ρητά και αποφθέγματα για την τέχνη.

Λεονάρντο Ντα Βίντσι: Ο ζωγράφος έχει το σύμπαν στο μυαλό και στα χέρια του.

William Shakespeare:. Σκοπός της τέχνης είναι να δώσει στη ζωή σχήμα.

Edgar Degas: Η τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις. Τέχνη είναι αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν.

Edgar Degas: Ένας πίνακας χρειάζεται μυστήριο, κάποια ασάφεια, λίγη φαντασία. Αν το νόημα είναι εντελώς ξεκάθαρο οι θεατές βαριούνται.

Ανρί Ματίς: Η ακρίβεια στην απεικόνιση δε σημαίνει αλήθεια.

Ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ στα δύο επόμενα αποφθέγματα επικαλείται την ψυχή και τη φαντασία του καλλιτέχνη στα έργα που δημιουργεί. Είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή προς μία μη παραστατική, μη εικονική τέχνη, μια διαφορετική προσέγγιση της τέχνης ενός καλλιτέχνη που απομακρύνεται από τα στερεότυπα.

Βίνσεντ Βαν Γκογκ: Οι πίνακες έχουν δική τους ζωή που πηγάζει από την ψυχή του καλλιτέχνη.

Βίνσεντ Βαν Γκογκ: Στα τοπία μου υπάρχουν πάντα μέσα τους ίχνη προσώπων.

Πάμπλο Πικάσσο: Ζωγραφίζω όσα σκέπτομαι και όχι όσα βλέπω.

Κίμων Νικολαίδης: Ζωγραφίζω σημαίνει βλέπω σωστά. Μπορείς να βλέπεις στα έργα τέχνης περισσότερα απ` αυτά που βλέπεις με τα μάτια σου.

Νίκος Χουλιαράς ( 1949 – 2015). Η ζωγραφική είναι η αρχή των πάντων, από την εποχή των σπηλαίων, που οι άνθρωπο ζωγράφιζαν ανθρωπάκια και ζωάκια. Η ζωγραφική είναι σαν τα όνειρα που συνεχώς προσπαθείς να φτάσεις κάπου αλλά ποτέ δεν τα καταφέρνεις

Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν: Η φωτογραφία είναι η άμεση αντίδραση. Η ζωγραφική είναι διαλογισμός.

-Στις αρχές του 20ου αιώνα όλα άλλαζαν με ιλιγγιώδη ταχύτητα: κοινωνία, πολιτική, επιστήμη, τεχνολογία, φιλοσοφία, μουσική, κινηματογράφος, επικοινωνίες, ποίηση. Η εικαστική τέχνη δεν έμεινε αδρανής. Άφησε πίσω της το κλασικό και ακαδημαϊκό παρελθόν, έγινε μοντέρνα. Ο κυβισμός και ο φωβισμός αλλά και οι γερμανοί εξπρεσιονιστές άλλαξαν τις σταθερές ράγες της τέχνης προς άλλες άγνωστες, νέες πορείες. Αν ζητήσουμε ένα έργο που συμβολίζει αυτήν την επανάσταση θα καταλήξουμε στο «φιλοσοφικό μπορντέλο» του Πικάσσο τις περίφημες « Δεσποινίδες της Αβινιόν», Les Demoiselles d'Avignon, έργο του 1907.

Στα εικαστικά έργα περιγράφεται η πραγματικότητα, όχι μέσω της μίμησης ή της πιστής αναπαράστασης, αλλά με έναν αντισυμβατικό και αφηρημένο τρόπο που κρατά αμετάβλητες τις εσωτερικές συνιστώσες της. Η ζωγραφική και όλες οι εικαστικές τέχνες, εκφραζόταν πλέον ελεύθερα χωρίς να υποχρεώνονται οι καλλιτέχνες, να επεξηγούν, το πώς και το γιατί λειτουργούν έτσι.

Η εξέλιξη και τελειοποίηση της φωτογραφίας προώθησε την επικράτηση της αφαίρεσης στην τέχνη αφού έγινε περιττή η κάθε ζωγραφική αναπαράσταση λόγω της φωτογραφίας.

1*. Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.

2*. Στη σύγχρονη Μούσα Andrea Schroth.