Παλιότερα υπήρχε λιγότερος γραμματισμός και περισσότερος λαϊκός πολιτισμός. Σήμερα υπάρχει λιγότερη αγραμματοσύνη και σχεδόν καθόλου λαϊκός πολιτισμός. Ας δούμε κάποιες όψεις αυτής της νέας κατάστασης: κάποιοι φοβούνται ότι ο παραδοσιακός ελληνικός πολιτισμός, η ελληνική ιδιαιτερότητα, ας το πούμε έτσι, χάνεται λόγω της παγκοσμιοποίησης, κυρίως της «φτωχής» πλευράς της, με την έννοια ότι οδηγούνται σε έξοδο μεγάλα τμήματα φτωχών και κυνηγημένων πληθυσμών που αναζητούν καταφύγιο στο Ελ Ντοράντο της Ευρώπης. Είναι όμως εξαιρετικά παρακινδυνευμένο να πει κανείς ότι ο λαϊκός πολιτισμός της φτώχειας, που ήταν όμως πολύ πλούσιος, χάνεται από τη φτώχεια των θυμάτων της παγκοσμιοποίησης.
Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι ο λαϊκός πολιτισμός και οι διάφορες εξελιγμένες εκδοχές του χάνονται από την πλούσια πλευρά της παγκοσμιοποίησης. Χάνονται δηλαδή από ένα πλήρως εμπορευματοποιημένο μοντέλο ζωής το οποίο επιβάλλεται από την κορυφή και όχι από τη βάση. Αν έχει υποστεί μεγάλο και ίσως ανεπανόρθωτο πλήγμα το ελληνικό τραγούδι, για παράδειγμα, αυτό δεν οφείλεται στο ότι επιβλήθηκε το τραγούδι κάποιων νεοαφιχθέντων μεταναστών, αλλά στο ότι τα μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα που επιβάλλουν κουλτούρες αφενός κατέστρεψαν τη βιομηχανία του δίσκου και αφετέρου έστρεψαν τη νεολαία σε εντελώς διαφορετικά μουσικά μονοπάτια. Και αυτό μέσω όλων των μηχανισμών που διαθέτουν οι οποίοι, σήμερα, επιδρούν συντριπτικά: ιδιωτική τηλεόραση, πλατφόρμες, σινεμά, μουσική, βιντεοπαιχνίδια κ.λπ.
Η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες μπήκε με όλο της το είναι στο κυνήγι της ανάπτυξης παραμελώντας την πλευρά του πολιτισμού. Ακόμη και η δεκαετία των διαδοχικών κρίσεων δεν άλλαξε την εμπεδωμένη πλέον αυτή νοοτροπία, αφού, αντίθετα, οδήγησε σε ακόμη πιο ανελέητο κυνήγι κάθε ευκαιρίας ξεπεράσματος της κρίσης, όπως είναι λ.χ. ο τουρισμός. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ούτε στον δημόσιο λόγο των πολιτικών κομμάτων -και αυτό ισχύει οριζόντια- ο πολιτισμός δεν επέχει κεντρική θέση. Αντίθετα, είναι όλο και πιο περιθωριοποιημένος, καθώς η οικονομία έχει γίνει το μοναδικό πεδίο διαλόγου και πολιτικής αντιπαράθεσης.
Ωστόσο, όταν η Ολλανδία πρωταγωνιστούσε στις θάλασσες, γέννησε τέχνη. Και τώρα, μερικούς αιώνες μετά, έχει μείνει ο Ρέμπραντ και όχι η πρωταγωνιστική θέση στις θάλασσες. Κι ας επινόησε, τότε, η Ολλανδία, τη χρηματιστηριακή οικονομία. Από την Ελλάδα ο Καβάφης είναι ο αιώνιος διεθνής πρωταγωνιστής, όχι οι πολιτικοί ή οι τραπεζίτες της εποχής του. Αλλά ας μην ξεχνάμε: ο Καβάφης έδρασε σε διεθνές περιβάλλον, βλέποντας πολύ μπροστά. Και το ελληνικό κέντρο, ένα κέντρο επαρχιακό, έκανε δεκαετίες να τον αναγνωρίσει. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες, συγγραφείς, ποιητές, που φτιάχνουν και εθνική ταυτότητα ακόμη και αν είναι εντελώς διεθνιστές, έχουν απόλυτη ανάγκη τις πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Είτε πρόκειται για τον Καβάφη, είτε για τον Βαγγέλη Παπαθανασίου.
Η Ελλάδα, πάλι, έχει ανάγκη τον πολιτισμό, στον ίδιο βαθμό που έχει ανάγκη το εμπόριο. Εχει ανάγκη και το βάθος, όχι μόνο την επιφάνεια. Τη ματιά και του περιηγητή, όχι μόνο του τουρίστα. Το μέλλον ή θα είναι στοχαστικό και ποιητικό ή δεν θα υπάρξει.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας