Η κυρία Μέρκελ, όπως όλοι οι σταρ που αποσύρονται από το προσκήνιο, σε λίγο καιρό θα βρεθεί αντιμέτωπη με την υστεροφημία. Σίγουρα θα έχει ισχυρούς συμπαραστάτες, οι οποίοι, όπως επανειλημμένως έχει συμβεί και στο παρελθόν, προτιμούν τις «αγιογραφίες» από τις πιστές αναπαραστάσεις. Δεκαέξι χρόνια στο τιμόνι της ισχυρότερης ευρωπαϊκής χώρας, παρέχουν άφθονο υλικό στους ιστορικούς και στους βιογράφους, για να απαντήσουν σ' ένα απλό ερώτημα: Τελικά, η κυρία Μέρκελ είναι ο αναμορφωτής της Ευρώπης ή ένας σύγχρονος Βίσμαρκ που αναμόρφωσε τη Γερμανία, ώστε να είναι σήμερα ο κυρίαρχος της Ευρώπης;
Το σίγουρο είναι ότι έπειτα από λίγο καιρό, οι περισσότεροι θα έχουν ξεχάσει τις επιπτώσεις των πολιτικών της και αυτά που θα έχουν μείνει στο μυαλό τους είναι η δήλωση που έκανε στην κορύφωση της προσφυγικής κρίσης: «Θα τα καταφέρουμε» (Wir Schaffen das) και η χαρακτηριστική χειρονομία της, γνωστή και ως «το διαμάντι της Μέρκελ», στο οποίο στέκεται με τα χέρια τοποθετημένα σταθερά μπροστά στον θώρακά της, καθώς αντιτείνει τα δάχτυλα των χεριών της.
Εικόνες, θα σκεφτούν κάποιοι. Εικόνες, όμως, που, αν τις συνδέσει κανείς με όσα προηγήθηκαν και με όσα ακολούθησαν, μπορεί να έχει μια σχετικά ασφαλή άποψη για την καγκελάριο.
Ας ξεκινήσουμε με το περίφημο «Θα τα καταφέρουμε». Επιχείρημα ηθικολογικού χαρακτήρα, με στόχο το θυμικό του εσωτερικού της ακροατηρίου. Γερμανική απάντηση που αποκαλύφθηκε, όταν ήλθε η ώρα να αναμετρηθεί με τις ευρωπαϊκές αρχές και εφάρμοσε με κυνισμό πολιτικές, που αντιστρατεύονταν τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη: Σκλήρυνε τη νομοθεσία για το άσυλο στη Γερμανία, στήριξε τη συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας για τη μείωση των μεταναστευτικών εισροών, προχώρησε σε απελάσεις, αρνήθηκε να δεχθεί πρόσφυγες που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα...
Μια στρατηγική απόλυτα συμβατή με την απάντηση που είχε δώσει, όταν αιτιολόγησε «το διαμάντι της Μέρκελ», λέγοντας ότι η χειρονομία τη βοηθά, «επειδή της δίνει κάτι να κάνει με τα χέρια της».
Αν ανατρέξει κάποιος στις αποφάσεις που πήρε στα δεκαέξι χρόνια της θητείας της, θα διαπιστώσει ότι η κυρία Μέρκελ, σε κρίσιμα σταυροδρόμια της ευρωπαϊκής πολιτικής, επέλεξε φαινομενικά ρεαλιστικές, αλλά τελικά λάθος πορείες, που ενίσχυσαν τις υπαρξιακές απειλές για την Ευρώπη. Με την οικονομική ισχύ που κατάφερε να αποκτήσει η Γερμανία, μετέτρεψε την Ε.Ε. σ' ένα εργοστάσιο συμβιβασμών προς όφελός της, αδιαφορώντας για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της στρατηγικής.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι η λαϊκιστική έκρηξη που έχει εξελιχθεί σε μείζονα απειλή για την Ευρώπη, εκδηλώθηκε την περίοδο που η κυρία Μέρκελ οδηγούσε το ευρωπαϊκό καράβι. Οι επιλογές της και κυρίως η αντιμετώπιση των «εταίρων» της, άλλοτε ως «πελατών» και άλλοτε ως «πειραματόζωων», προκάλεσαν την αντίδραση εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρωπαίων που διαπίστωναν, επώδυνα τις περισσότερες φορές, ότι μετατρέπονται σε πιόνια της Γερμανίας και στράφηκαν στους λαϊκιστές. Η «ξεχασμένη» ιστορία των «τραπεζικών διασώσεων», το 2008, είναι ενδεικτική της στρατηγικής αυτής.
Η Μέρκελ ηγήθηκε στις τραπεζικές διασώσεις, περνώντας το γερμανικό νομοσχέδιο σε χρόνο-ρεκόρ από την Ομοσπονδιακή Βουλή˙ αλλά αντιστάθηκε σε μια ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση. Αξιοποίησε την οικονομική παντοδυναμία της Γερμανίας, για να επιβάλει τις ανεξάρτητες εθνικές λύσεις, λέγοντας ότι μια ευρωπαϊκή απάντηση θα αύξανε τον ηθικό κίνδυνο μεταξύ των τραπεζιτών, αν και γνώριζε ότι οδηγούσε τις αδύναμες ευρωπαϊκές οικονομίες σε παρατεταμένη κρίση χρέους. Και όταν ο ευρωπαϊκός Νότος βρέθηκε στη δίνη του χρέους, επέβαλε με το «πιστόλι στον κρόταφο» το οικονομικό μοντέλο της «Ατζέντα 2010», προκειμένου να διευκολύνει την κυριαρχία των γερμανικών οικονομικών συμφερόντων, αν και γνώριζε ότι βυθίζει ανθρώπους στον φαύλο κύκλο της λιτότητας.
Οι επικριτές της την έχουν χαρακτηρίσει ως την πρώτη «μετα-πολιτική» καγκελάριο, που δεν έχει καμία ιδεολογική δέσμευση. Κάποιοι άλλοι την εμφανίζουν ως την πολιτικό που αφοσιώνεται στη διαδικασία, αντί στην ουσία, και που είναι πρόθυμη να υιοθετήσει οποιαδήποτε πολιτική θέση, αρκεί να δίνει την εντύπωση της επάρκειας και της συναίνεσης. Επίσης, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αποδίδουν την επιτυχία της στη μυστηριώδη ικανότητά της να αφήνει τις πολιτικές εξελίξεις και τις συζητήσεις να ακολουθήσουν μια πορεία -και να παίρνει θέση μόνο όταν μπορεί να είναι βέβαιη ότι αυτή η θέση της θα είναι στην πλευρά των νικητών.
Φυσικά, η Ιστορία θα αξιολογήσει αν η κυρία Μέρκελ ήταν Γερμανίδα ή Ευρωπαία πολιτικός. Αυτό, όμως, που μπορούμε να αναγνωρίσουμε είναι ότι κατάφερε σε απειροελάχιστο ιστορικά χρόνο να ανατρέψει το προφίλ της καγκελαρίου που επιβάλλει τη γερμανική Ευρώπη και σήμερα οι περισσότεροι να την αναγνωρίζουν ως την ηγέτιδα της ευρωπαϊκής Γερμανίας.
*Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας