Αν σταθούμε λίγο στη μεγάλη εικόνα θα διαπιστώσουμε ορισμένα επαναλαμβανόμενα μοτίβα.
Πρώτον, η παγκοσμιοποίηση έχει καλές όψεις· όμως, για ομαλές περιόδους. Αντίθετα, σε ταραγμένους καιρούς σίγουρα δεν λειτουργεί υπέρ της επίλυσης παγκόσμιων προβλημάτων. Π.χ., το χάσμα μεταξύ πλούτου και φτώχειας διευρύνεται, ακόμα και στον αναπτυγμένο κόσμο.
Δεύτερον, οι υποσχέσεις των παγκόσμιων οικονομικών και πολυμερών διεθνών οργανισμών βρίσκονται σε πλήρη αναντιστοιχία με τη θεοποίηση της αποτελεσματικότητάς τους. Ενώ ιδρύθηκαν στη βάση μιας κρίσιμης και απλής κεϊνσιανής ιδέας, δηλαδή της προαγωγής της διεθνούς σταθερότητας και της θεραπείας των εγνωσμένων ατελειών των αγορών, παραδόξως πώς, για δεκαετίες λειτουργούν τελείως αντίθετα, υπερασπιζόμενοι την υπεροχή των αγορών με καταστροφικές συνέπειες για ορισμένες εθνικές οικονομίες και, κυρίως, για την παγκόσμια οικονομία.
Τρίτον, στην πράξη διαπιστώνεται μια αντίστροφη σχέση μεταξύ ρητορικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα και του πραγματικού σεβασμού τους. Με άλλα λόγια, η διατύπωση των κοινωνικών δικαιωμάτων είναι εύκολη, ενώ η προστασία τους είναι δύσκολη. Τέλος (αλλά όχι τελευταίο), υπάρχει ένα βολικό δυτικό «εμείς». Αυτό το «εμείς», ενώ εντοπίζει αποκλίσεις, ανωτερότητες και κουσούρια ανά τον κόσμο και δείχνει να νοιάζεται για τα παγκόσμια προβλήματα, ουδέποτε αναγνώρισε τον εαυτό του ως ιστορικό μέρος των προβλημάτων. Στην πράξη το δυτικό «εμείς» στον 20ό αιώνα εκφράστηκε από τη ρητορική των ΗΠΑ που -μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο- συμπεριέλαβε και την ψυχροπολεμική Ευρώπη. Στην Ευρώπη, η Ενωση ήταν τόσο αμερικανική όσο είναι η Coca-Cola, το «Ισλαμικό κράτος» στο Ιράκ και τη Συρία και οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν.
Μόλις στις μέρες μας γίνεται αντιληπτό ότι η Ενωση είναι αποκλειστικά και μόνον υπόθεση των μεμονωμένων κρατών-μελών· ότι έχει χαθεί το «εμείς» του Μονέ. Στην πραγματικότητα η Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες καλούνταν να ικανοποιήσει τις ιδέες και τις ανάγκες των Ηνωμένων Πολιτειών και να δώσει μια αύρα διεθνούς νομιμοποίησης στο μείγμα ιδεαλιστικής (το «καλό» έναντι του «κακού») και ρεαλιστικής πολιτικής (δεν υπάρχουν σταθερές φιλίες ή έχθρες, αλλά τα συμφέροντά μας), ανεξάρτητα αν έτσι ακύρωνε κάθε έννοια της ένωσης, της αλληλεγγύης, της ειρήνης ή και του ανθρωπισμού. Η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει τον κόσμο σαν μια αρένα για «τα συμφέροντά μας». Ενώ, όμως, οι Αμερικανοί έχουν το σφυρί και βλέπουν παντού καρφιά, οι Ευρωπαίοι δίχως κοινά συμφέροντα πέραν της ενιαίας αγοράς, έχουν την ψευδαίσθηση των αγαθοεργών εκπολιτιστών και του Διαφωτισμού.
Πού οδηγούν αυτά τα, περίπου, έμμονα μοτίβα; Οδηγούν σε στρεβλώσεις αληθειών και πραγματικών ιστοριών. Οδηγούν σε ειδωλολατρίες και όχι σε ανάληψη πολιτικών που λύνουν προβλήματα. Επιπλέον, οδηγούν σε μεροληπτικές κατανοήσεις του κόσμου. Ως προς το τελευταίο, είναι καταγεγραμμένο πλήθος συναρπαστικών και διαφωτιστικών κοινωνικών γεγονότων.
Οι Ευρωπαίοι έκλεψαν το χρυσάφι του Νέου Κόσμου· αφάνισαν δίχως έλεος τους πολιτισμούς των Ινδιάνων. Χρησιμοποίησαν το χρυσάφι και το ασήμι της γης αυτής για να καλύψουν τα έξοδα της Αυτοκρατορίας και του εμπορίου τους. Στην Ασία κατέστρεψαν τους πλέον καλλιεργημένους λαούς· προσπάθησαν να μετατρέψουν τους Κινέζους σε πρεζόνια, σε λαό οπιομανών και, στη συνέχεια, δίχως ίχνος αυτοκριτικής, ανέπεμψαν αυτοεπαίνους για τον πλούτο τους, τα τεχνικά τους επιτεύγματα, την εκπολιτιστική αποστολή τους και την πνευματικότητά τους.
Προκειμένου να κατανοηθεί η ιστορία από την πλευρά των θεωριών, αλλά και οι οικονομικές και πολιτικές θεωρίες από την πλευρά της ιστορίας, προκειμένου να φανούν οι αρετές αλλά και… οι ειδωλολατρίες του κόσμου μας, οφείλουμε να δούμε όχι μόνον τη μακρά ιστορία της παγκόσμιας ανάπτυξης και προόδου με βάση την κατά εποχή και κατά γεωγραφία επιχειρηματικότητα, την τεχνολογία, τους κοινωνικούς θεσμούς και την κουλτούρα. Επίσης, οφείλουμε έναν γενναίο διαχωρισμό μεταξύ καπιταλιστικής οικονομίας και οικονομίας των καπιταλιστών. Οφείλουμε να κάνουμε προβλέψεις όχι μόνο για το πώς θα ανασχεθούν τα κύματα της προσφυγιάς και της δυστυχίας· όχι μόνον για το πώς θα κυμανθεί το ΑΕΠ ή ο πλούτος μας. Οφείλουμε εξίσου προβλέψεις για το πώς θα κυμανθούν η φτώχεια και η απελπισία του ανήμπορου άλλου.
Για να γίνουν όλα αυτά θα πρέπει μακροπρόθεσμα να αλλάξει η ζυγαριά ειδωλολατρίας και πολιτικών. Βέβαια ο Κέινς, ευφυώς, είχε σημειώσει δύο σοβαρά εμπόδια. Η δυσκολία, έλεγε, δεν βρίσκεται στις νέες ιδέες αλλά στην αποκόλληση από τις παλιές. Δεύτερον και, σημαντικότερο, στο πολύ πολύ μακροχρόνιο διάστημα, όλοι μας θα είμαστε μακαρίτες. Προς στιγμήν, το μόνο παρήγορο είναι ότι δεν χρειάζεται να είναι κάποιος μελλοντολόγος για να ξέρει ότι τα μετανεωτερικά αρπακτικά και οι ειδωλολάτρες δεν μπορούν να κρυφτούν από την ιστορία που, αφελώς, πιστεύουν ότι ελέγχουν.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας