Ο ατελείωτος κύκλος της διαφθοράς

Τα «χρυσά διαβατήρια» του Σαουδάραβα με το δωρεάν ταξίδι στις Σεϊχέλες, φίλου και γείτονα του προέδρου Ν. Αναστασιάδη στη Λεμεσό, και η «εξπρές» έκδοση διαβατηρίων σε Ρώσους ολιγάρχες, με κατευθείαν ανάμιξη υπουργού, τράνταξαν ξανά το Προεδρικό μέσα στην προσωρινή ηρεμία των διακοπών του Αυγούστου. Δεν είναι πια αναμόχλευση παλιάς ιστορίας του Al Jazeera για να ταξινομηθεί από τον Ν. Αναστασιάδη ως στοχευμένη για να πλήξει την Κύπρο. Κανείς δεν τον πιστεύει. Ούτε πρόκειται για μία ακόμα αποκάλυψη του διεθνούς δημοσιογραφικού δικτύου OCCRP κατά της διαφθοράς που θα περιφρονηθεί από τα πλείστα εγχώρια ΜΜΕ. Πλέον το αντίθετο συμβαίνει. Ολα μπαίνουν κάτω από τη δημόσια κριτική σε βάρος του Ν. Αναστασιάδη γιατί εξαιτίας ενός αποχωρούντος προέδρου, οι συνέπειες γίνονται οδυνηρές για τη φήμη της Κύπρου.

Σφοδρή κριτική

Στο εσωτερικό της Κύπρου, η σφοδρή κριτική των ΜΜΕ δείχνει ότι κανείς πλέον δεν θέλει να χρεωθεί το πέπλο συγκάλυψης της κυβέρνησης Ν. Αναστασιάδη στο θέμα με τα «χρυσά διαβατήρια». Πόσο μάλιστα, όταν στο επίκεντρο των αποκαλύψεων είναι ο ίδιος ο Κύπριος πρόεδρος, για τον οποίο η κοινή γνώμη έγινε απαιτητική. Οι πολίτες έχουν αποκρυσταλλώσει τη γνώμη τους και έχουν ταυτίσει τον τρόπο που άσκησε την προεδρία του με την εξυπηρέτηση προσωπικών του συμφερόντων. Τώρα όλοι αντιλαμβάνονται ότι η υπόθεση του λεγόμενου Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (ΚΕΠ) έναντι πολιτογραφήσεων, μια βιομηχανία έως και 9 δισ. ευρώ με άγνωστη κατάληξη των κερδών, είναι η πιο βασική αιτία που εξαναγκάζει τον Ν. Αναστασιάδη να τερματίσει την πολιτική σταδιοδρομία του. Κι αυτό θα συμβεί σε 18 μήνες.

Τι μπορεί να κάνει ένας αποχωρών πρόεδρος με τέτοιο μητρώο; Πολλές από τις ενέργειές του θέλουν να καταδείξουν ότι διατηρεί τον έλεγχο της εξουσίας. Τις πλείστες φορές, όμως, η προσπάθεια αποπροσανατολισμού γίνεται τόσο προφανής που προκαλεί την κοινή γνώμη. Στο κυβερνητικό κόμμα, τον ΔΗΣΥ, δεν υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι να τον υπερασπιστούν. Το οικονομικό κατεστημένο πίσω από τα «χρυσά διαβατήρια» έχει αποτραβηχτεί και μια πλειάδα διορισμένων αξιωματούχων κάνει το ελάχιστο και από υποχρέωση.

Ο Ν. Αναστασιάδης αντιδρά με μια μικρή ομάδα συνεργατών στο Προεδρικό και αυτό φαίνεται από τις νέες αποκαλύψεις Al Jazeera και OCCRP. Με γραπτές ανακοινώσεις πήραν εντολές να κλείνουν όσο πιο γρήγορα γίνεται τη ζημιά που υφίσταται επικοινωνιακά για να μην τον αφήσουν να εκτεθεί προσωπικά. Αν τύχει να βρεθεί μπροστά σε κανέναν δημοσιογράφο…

Το… καταργηθέν ΚΕΠ

Με αυτό το κριτήριο, εξέδωσε ανακοίνωση η «προεδρία» (9/11) αιτιολογώντας τον νέο διεθνή διασυρμό για τον τρόπο χορήγησης «χρυσών διαβατηρίων», την ανάμιξη του προέδρου και υπουργού του: «[όλα] οφείλονταν στα κενά, τις αδυναμίες ή και παραλείψεις εποπτικού ελέγχου του επενδυτικού προγράμματος που έχει ήδη οριστικά καταργηθεί». Η κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη έχει μόνη άμυνα τα εσωτερικά νομικά μέσα που εξετάζουν το σκάνδαλο.

Πρόκειται όμως για διαδικασίες και πρόσωπα που έχει ο ίδιος διορίσει, με περιορισμένους όρους εντολής και περιορισμένο κύρος (Επιτροπή Νικολάτου, Ερευνα ΜΟΚΑΣ, Ερευνα Καλογήρου, Εκθέσεις Γενικού Ελεγκτή κοκ.). Εχοντας υπ’ όψιν ανάλογες ερευνητικές επιτροπές, οι Κύπριοι πολίτες αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητά τους και αυτό φαίνεται σε κάθε δημοσκόπηση. Σίγουρα ο Ν. Αναστασιάδης δεν πείθει ούτε διεθνώς, αφού καμία από τις έρευνες αυτές μέχρι στιγμής δεν κρίνεται επί της ουσίας επαρκής.

Ασχέτως αν έφερε στο φως αβίαστα τα γεγονότα: λ.χ. ο μαζικός χαρακτήρας χορήγησης των «χρυσών διαβατηρίων», οι αδιαφανείς διαδικασίες, οι άνωθεν παρεμβάσεις για «επίσπευση», η σύγκρουση συμφέροντος που προκύπτει από την ανάμιξη των δικηγορικών γραφείων Ν. Αναστασιάδη και άλλων μελών του υπουργικού και βουλευτών, ο ρόλος Δ. Συλλούρη, Χ. Τζιοβάννη και αρχιεπισκόπου κοκ.

Το Δικαστήριο Ε.Ε.

Ο Ν. Αναστασιάδης γνωρίζει πολύ καλά ότι οι συνέπειες για την Κύπρο, ενδεχομένως και τον ίδιο προσωπικά, κρίνονται έξω από το εθνικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Οι υποθέσεις των «χρυσών διαβατηρίων» πήραν τον δρόμο τους, σύντομα θα αχθούν και κάποια στιγμή θα κριθούν ενώπιον του Δικαστηρίου Ε.Ε. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προχωρήσει (9/6/21) στο δεύτερο και τελευταίο στάδιο πριν από τη δικαστική δίωξη της Κύπρου, εκδίδοντας «αιτιολογημένη γνώμη» για την παραχώρηση «χρυσών ευρωπαϊκών διαβατηρίων» σε περίπου 6.700 πρόσωπα.

Το κατηγορητήριο: χωρίς φυσικό δεσμό και χωρίς ουσιαστικό έλεγχο κατά τρόπο έθεσε σε κίνδυνο την ασφάλεια των υπόλοιπων Ευρωπαίων, εκμεταλλευόμενη μάλιστα ένα κορυφαίο ενωσιακό επίτευγμα (ευρωπαϊκό διαβατήριο). Μάλιστα, ένας από τους λόγους που σέρνεται η Κύπρος στο Δικαστήριο είναι το γεγονός ότι παρά τη δήθεν εξαγγελία τερματισμού του ΚΕΠ (13/10/2020) η κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη εξακολουθούσε να λαμβάνει αιτήσεις μέχρι την 1η/11/2020, ενώ συνέχισε να εξετάζει άλλες 700 που υποβλήθηκαν το 2020.

Καμία από τις «εξηγήσεις» που έχει καταθέσει η κυβέρνηση στην Επιτροπή δεν θεωρήθηκε ικανοποιητική και ας έχει επιστρατεύσει διεθνείς νομικούς οίκους για να υπερασπιστεί, μεταξύ άλλων, το «κυριαρχικό δικαίωμά» της να εκδίδει διαβατήρια. Πόσο ακόμα όταν το ΚΕΠ καλά κρατεί και η βιομηχανία του κλειστού κυκλώματος επωφελουμένων συνεχίζει απρόσκοπτα το έργο της.

Ο «χαριστικός» ΦΠΑ

Ο έλεγχος που υφίσταται η κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη από την Ε.Ε. έχει επεκταθεί με την ετοιμασία και δεύτερης υπόθεσης για να αχθεί στο Δικαστήριο για τη βιομηχανία «χρυσών διαβατηρίων». Τώρα βρίσκεται στο α’ στάδιο (Ιούνιος 2021, διαδικασία επί παραβάσει). Η Ευρωπαϊκή Γενική Εισαγγελία που επιλαμβάνεται θεμάτων απάτης σε βάρος της Ε.Ε. έχει εντοπίσει –όπως και ο Γενικός Ελεγκτής της Κύπρου– κραυγαλέα παρατυπία σε σχέση με την επιβολή ΦΠΑ.

Για έναν παράδοξο λόγο, η εθνική υπηρεσία ΦΠΑ καθοδηγήθηκε πολιτικά και εν γνώσει του υπουργείου Οικονομικών για να προσφέρει παράνομα «ελάφρυνση» στους επίδοξους επενδυτές έναντι διαβατηρίου για την αγορά πολυτελών επαύλεων και διαμερισμάτων σε πύργους. Τους χρέωνε κατά το δοκούν, ιδίως μετά το 2016, με το κοινωνικό κριτήριο του 5% αντί 19%, θεωρώντας ότι πρόκειται για «πρώτη κατοικία». Στη σχετική ρύθμιση στον κυπριακό νόμο, «εξαφανίστηκε» η πρόνοια για 5% μόνο για κατοικίες 200 τ.μ. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία φαίνεται να έχει στοιχεία και για τα πολιτικά πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν αλλά και για τους μεγαλοεπιχειρηματίες πίσω από αυτούς.

Το μείζον ζήτημα είναι τι αφήνει πίσω του ο Ν. Αναστασιάδης. Στον χώρο της Ε.Ε., η πολιτική αξιοπιστία της Κύπρου είναι στην πλέον δυσμενή θέση από ποτέ. Η έξαρση της βιομηχανίας «χρυσών διαβατηρίων» (τέλη 2016 και μετά) και ο «χαριστικός» ΦΠΑ συνέπεσαν με τη ραγδαία επιδείνωση έως και τη διάλυση των προοπτικών επίλυσης του Κυπριακού (Κραν Μοντανά). Η χρονική σύμπτωση προκαλεί συνειρμούς, όπως και το γεγονός ότι σταδιακά στελέχη του ΔΗΣΥ με κάποια πολιτική βαρύτητα σιωπούν ή απομακρύνθηκαν από την κυβέρνηση.

Ο Ν. Αναστασιάδης θεωρεί ότι βγαίνει κερδισμένος από την καταφυγή στον εθνολαϊκισμό γιατί συγκρατεί δίπλα του τους ακροδεξιούς (ΕΛΑΜ) και αντι-ομοσπονδιακές παρατάξεις (ΕΔΕΚ), ακόμα τμήμα της αντιπολίτευσης (ΔΗΚΟ) με ανάλογη ρητορική στο Κυπριακό. «Τον περασμένο Μάιο κατά τις βουλευτικές εκλογές, πήραν την απάντηση του κυπριακού λαού», ισχυρίστηκε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Μ. Πελεκάνος για να αποφύγει τα επίμαχα των σκανδάλων. Στην πραγματικότητα, όμως, το Προεδρικό μόλις διασώζεται. Μέχρι την επόμενη… έκρηξη για τη διαφθορά των διαβατηρίων.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου