Νομάδες

Η λέξη επανήλθε στην επικαιρότητα με αφορμή την αμερικανική ταινία «Η χώρα των νομάδων» (Κλόι Ζάο). Ενα φιλμ αποφλοιωμένο από διαλόγους, μόνο τα απαραίτητα λόγια. Το ημίφως, η υποβλητική ταινία που υπογράμμιζε τη μοναξιά, τη διάλυση των κοινωνικών σχέσεων, πρωτίστως της ζωής των ανθρώπων. Ενα έργο για την απουσία κοινωνικής πολιτικής. Ατομα που αναζητούσαν τρυφερότητα ζώντας σε τροχόσπιτα, σ’ έναν διαρκή αγώνα με τον εαυτό τους και το σκληρό τοπίο.

Είδα την ταινία σε θερινό κινηματογράφο, δίπλα από την Κηφισίας. Στην οθόνη η αποστεωμένη μορφή της πρωταγωνίστριας, με φόντο το σκληρό, το άξενο τοπίο. Και από τη λεωφόρο εισέβαλλε απρόσκλητος ο ήχος της κίνησης, μεγεθύνοντας το αίσθημα της αξενίας.

Η λέξη δεν είναι καινούρια. Στην περίοδο της τροφοσυλλογής, χιλιάδες χρόνια πριν, ο (ημι)-νομαδισμός ήταν ο βασικός τρόπος ζωής. Οι άνθρωποι μετακινούνταν από τόπο σε τόπο αναζητώντας τροφή έτοιμη. Ωστόσο, ο όρος απεικονίζει μια κοινωνική και οικονομική οργάνωση, που έφτασε, κάποιες φορές, ώς και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Αναφέρεται στην κτηνοτροφία και στη μετακίνησή της, κυρίως, από τα βουνά στον κάμπο και αντίστροφα κάθε εξάμηνο. Στην εποχή μας ο τρόπος αυτός πνέει τα λοίσθια. Δυστυχώς, προκαλεί το ενδιαφέρον ως επιβίωμα μιας άλλης εποχής, που μας γυρίζει την πλάτη.

Ομως, ο νομαδισμός αποκτά καινούρια γνωρίσματα. Μετασχηματίζεται. Ως παρενέργεια των γεωστρατηγικών αλλαγών. Τα τελευταία χρόνια, είναι τα καραβάνια των προσφύγων και των μεταναστών. Σχηματίζουν ένα ατέλειωτο, ανθρώπινο κομβόι, αναζητώντας τη Γη της δικής τους Επαγγελίας, που συνήθως είναι ο δυτικός κόσμος. Αντιμετωπίζοντας την επιφύλαξη, αν όχι την εχθρότητα των ντόπιων. Που τους φορτώνουν όλες τις αναποδιές.

Ομως, οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν δημιουργήσει καινούριους νομάδες. Ενα φαινόμενο που θα ενταθεί με τον καιρό. Νέοι άνθρωποι θα βρεθούν άνεργοι, άστεγοι, σε μια διαρκή κίνηση στους δρόμους. Να συμπληρώνουν ωράριο από τη μια επιχείρηση στην άλλη, από το απόγευμα ώς το βράδυ έξω από το σπίτι, μακριά από όσα τους αρέσουν και τους μαλακώνουν την ψυχή.

Νομάδες έχουν γίνει ήδη οι νεότερες γενιές εκπαιδευτικών. Δεν έχουν σταθερή βάση. Παλιότερα οι κτηνοτρόφοι προγραμμάτιζαν τον τόπο εγκατάστασης του κοπαδιού τους νοικιάζοντας λιβάδια. Οι εκπαιδευτικοί είναι στη διάθεση των πινάκων του υπουργείου Παιδείας και των κριτηρίων που κάθε φορά εφαρμόζονται. Κάθε χρονιά μαζεύουν το νοικοκυριό τους και μετακινούνται εκεί που τους όρισαν. Και κάθε φορά οι ίδιες κινήσεις. Κάθε φθινόπωρο φορτώνουν το νοικοκυριό. Το κομπολόι του εκπαιδευτικού τους νομαδισμού αποκτά πολλές χάντρες. Ζουν με την ελπίδα. Κάτι θα γίνει και θα αποκτήσουν μόνιμο επαγγελματικό οίκο.

Ομως, όσα γίνονται με το εργασιακό θα μεγαλώσουν κάθε είδους νομαδισμό. Ισως οι εταιρείες τροχόσπιτων αρχίσουν να κάνουν διαφημίσεις.