Η απόσπαση και ο διαμελισμός του μνημειακού συνόλου στο αρχαίο σταυροδρόμι των οδών Εγνατία και Βενιζέλου, για να κατασκευαστεί εκεί σταθμός του μετρό Θεσσαλονίκης, φαινόταν ότι -σε κοσμικό, πραγματικό και πολιτικό επίπεδο- στηρίζεται σε μια κυρίαρχη και απροσμάχητη άποψη και απόφαση. Απόφαση η οποία προαναγγέλθηκε, αιφνιδιαστικά, από τον σημερινό πρωθυπουργό της χώρας τον Σεπτέμβριο του 2019, στα εγκαίνια -τότε- της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης. Ισως, για να πονέσει πιο πολύ η καρδιά της πόλης. Η άνωθεν εντολή είχε δοθεί.
Ακολούθησαν «στο άψε σβήσε» νέες «μελέτες» της Αττικό Μετρό Α.Ε., «γνωμοδοτήσεις» του ΚΑΣ (Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου) και «Αποφάσεις» της υπουργού Πολιτισμού. Οι διαφορετικές απόψεις για την αξία των Μνημείων και για την ανάγκη να παραμείνουν απείραχτα στη θέση τους και τα διαφορετικά οράματα για την πόλη άρχισαν να αποτελούν -«δημοκρατικά» και «πολιτισμικά»- μια εντελώς αδύναμη και απαξιωμένη μειονότητα. Οι επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες για μια διαφορετική λύση κατασκευής και λειτουργίας του μετρό και του συγκεκριμένου σταθμού αγνοήθηκαν και λοιδορήθηκαν.
Ολα φάνηκε να διευρύνουν και να εμπεδώνουν δραματικά ένα αγεφύρωτο χάσμα. Ενα χάσμα ανάμεσα σε χώρους και χρόνους αίσθησης και συναίσθησης, γνώσης και επίγνωσης, παιδείας και καλλιέργειας. Και κυρίως, άσμα δυνατοτήτων σχηματισμού διατύπωσης και επιβολής βούλησης, απόψεως και αποφάσεως με μέσα καταναγκασμού, ανάμεσα σε πανίσχυρους έχοντες και κατέχοντες εξουσία και αντικείμενα προς εμπορία, από τη μια μεριά, και σε ανίσχυρους υπηκόους και καταναλωτές ή ιθαγενείς, από την άλλη. Το άλμα πάνω από το χάσμα αυτό, για την ανατροπή του συσχετισμού των δυνάμεων, φαινόταν (και ίσως εξακολουθεί να φαίνεται) απελπιστικά ακατόρθωτο.
Μόνο ο Γιουλ Μπρίνερ ως Τάρας Μπούλμπα θα μπορούσε να κατορθώσει παρόμοιο άλμα, παρασέρνοντας πίσω του μια ολόκληρη στρατιά επαναστατημένων και σκληροτράχηλων Κοζάκων. Μα ο Τάρας Μπούλμπα δεν φαίνεται πια πιθανό να μπορεί να περάσει από δω κάτω. Το χάσμα μοιάζει αγεφύρωτο. Και αυτό το αρχαίο σταυροδρόμι που γνώρισε πολλούς ανθρώπους, από πολλές πολιτείες και χώρες, κι έμαθε εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων τις βουλές και τις γνώμες, κινδυνεύει τώρα να γίνει ένα αδιάβατο και σκοτεινό φαράγγι.
Παρακαλώ, μην κάνετε ανέκδοτο για γέλια το «μετρό-φάντασμα» της Θεσσαλονίκης. Και, κυρίως, μη γελάσετε και μην αδιαφορήσετε για τα αρχαία μνημεία της πόλης μας, για μια πραγματικότητα πολλών αιώνων και πολλών ανθρώπων, που μας κάνει περήφανους. Που μας κάνει αυτό που είμαστε και μας δίνει αυτό που έχουμε. Φανταστείτε να έπαιρναν τη δική σας ιστορία και κληρονομιά. Τον δρόμο του δικού σας Αγιου Δημήτρη ή τη δική σας Εγνατία Οδό. Το δικό σας σταυροδρόμι ανάμεσα στην Αρχαία Ελλάδα, στην Αρχαία Ρώμη, στο Βυζάντιο και στο Αύριο.
Τον δικό σας δρόμο του Βαρδάρη από τον Βορρά προς τον Θερμαϊκό Κόλπο και τον Νότο. Τον δικό σας δρόμο από την Ανατολή προς τη Δύση. Ή αντίστροφα. Τι σημασία έχει; Σημασία έχει ότι ήταν και είναι δρόμος και σταυροδρόμι. Αυτό κάνουν οι δρόμοι και τα σταυροδρόμια. Ενώνουν. Και θα θέλαμε να συνεχίσουν να ενώνουν, όπως έκαναν εδώ και πολλούς αιώνες. Και όχι να χαθούν για πάντα, να ξεχαστούν και να ξεχάσουμε, να απομονωθούμε από όλους και να οδηγηθούμε στον μαρασμό.
Φανταστείτε να έρχονταν να ξηλώσουν το δικό σας χωριό, τη δική σας πόλη, το δικό σας αρχαίο νησί ή βουνό, για να τα «ξαναβάλουν» μετά στη θέση τους. Τίποτα δεν θα ήταν ίδιο. Κι εσείς θα πατούσατε σε κούφιο έδαφος. Σε έδαφος χωρίς ιστορία, χωρίς παρελθόν, χωρίς κληρονομιά. Σκεφτείτε, λοιπόν, τη Θεσσαλονίκη. Σκεφτείτε την πόλη μας. Σκεφτείτε τι θα θέλατε να κάνουμε εμείς για σας, αν βρισκόσασταν στη θέση μας. Αν συνέβαινε το ίδιο στη δική σας πόλη, στο δικό σας χωριό, στο δικό σας νησί, στο δικό σας βουνό, στο δικό σας «σπίτι».
Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι πολεμιστές ή άλογα πολεμιστών για να κάνουν το άλμα που θέλουμε και για να ανατρέψουν τον συσχετισμό δυνάμεων που πληγώνει την πόλη μας και τους πολίτες της. Οι στατιστικές δεν μπορούν να μετρήσουν μυαλά, ψυχές και σώματα ανθρώπων και πολιτών. Κάθε ανθρώπου και κάθε πολίτη, ατομικά. Ούτε τη χαρά ούτε τον πόνο ούτε τις ελπίδες του. Οι δημοσκοπήσεις δεν φτάνουν για να μετρήσουν και να θέσουν σε κίνηση τις αξίες που έχουν τη δύναμη για το άλμα και για την ανατροπή. Τη δύναμη δηλαδή των ανθρώπων.
Και η δύναμη των ανθρώπων που αμύνονται και αγωνίζονται για τις αξίες τους και για τα δικαιώματά τους είναι νόμιμη. Πηγάζει από το πολίτευμά μας, από το Σύνταγμα και από τους νόμους του κράτους μας. Γι’ αυτό και πρέπει να ακουστεί δυνατά, από όλους τους Ελληνες, σαν βροντή, σαν ποδοβολητό που τραντάζει τη γη και την κάνει να τρέμει, σαν σεισμός. Τότε, είναι βέβαιο ότι θ’ ακούσουν κι εμάς εδώ στη Θεσσαλονίκη, την πόλη μας.
¹ Περιλαμβανομένων και των Λακεδαιμονίων, αυτή τη φορά.
* καθηγητής Νομικής ΑΠΘ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας