Τους τελευταίους μήνες έχουν λάβει χώρα ουσιαστικές διπλωματικές εξελίξεις στη γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής με σκοπό την πλήρωση του κενού ισχύος που έχει ανακύψει τις τελευταίες δύο δεκαετίες στην περιοχή. Στο πλαίσιο του γεωπολιτικού αναθεωρητισμού που σημειώνεται κατά τη μεταβατική αυτή περίοδο στην Αν. Μεσόγειο, η Ελλάδα και η Κύπρος καλούνται να λάβουν σημαντικές αποφάσεις για τη μελλοντική τους διπλωματική στρατηγική τις επόμενες δεκαετίες.
Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, και δη από το 1956, το Δόγμα της Τρίαινας σε επίπεδο πληροφοριών και άμυνας μεταξύ του Ισραήλ, της Τουρκίας και του Ιράν είχε χρησιμεύσει ως μη αραβικός φιλο-ισραηλινός άξονας στη μεταβατική περίοδο του Παλαιστινιακού Ζητήματος και τους Αραβο-Ισραηλινούς πολέμους.[1] Στο πλαίσιο της Τρίαινας, το 1958 η Τουρκία και το Ισραήλ υπέγραψαν μυστική συμφωνία συμμαχίας με συνέπειες για το μέλλον της Ενωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Στη σφαίρα επιρροής της Τρίαινας κινούνταν περιοδικά επίσης οι εκάστοτε ελλαδικές κυβερνήσεις, ενώ η Κύπρος του Μακαρίου ώς το 1974 ήταν ο αστάθμητος παράγοντας στην περιοχή. Μετά το 1974 η διαιρεμένη Κύπρος ήρθε πιο κοντά στη σφαίρα επιρροής της Τρίαινας, καθιστώντας ακόμη περισσότερο το Κυπριακό και το Παλαιστινιακό συγκοινωνούντα δοχεία.
Το 1979 το Δόγμα της Τρίαινας επλήγη σφοδρά από την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν που μετέτρεψε την Τεχεράνη από σύμμαχο σε αντίπαλο του Τελ Αβίβ. Ωστόσο κατόπιν η Τρίαινα εξακολουθούσε να λειτουργεί με ραχοκοκαλιά τις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις. Η άνοδος όμως του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία τις τελευταίες δύο δεκαετίες σταδιακά έχει απομακρύνει την Αγκυρα από το Τελ Αβίβ με αποκορύφωμα το διπλωματικό επεισόδιο Ερντογάν - Πέρες στο Νταβός (2009) και την υπόθεση του Μαβί Μαρμαρά (2010) - και τα δύο έχοντα άμεση σχέση με το Παλαιστινιακό Ζήτημα. Η ισλαμοποίηση της γεωπολιτικής θεώρησης της Τουρκίας έχει ανησυχήσει το Τελ Αβίβ με αποτέλεσμα η τουρκο-ισραηλινή συμμαχία να είναι πλέον εύθραυστη, αν και σε οικονομικό επίπεδο κυμαίνεται ακόμη σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα.
Η σύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν με το Τελ Αβίβ, η ενίσχυση των στρατιωτικών σχέσεων της Ελλάδας και της Κύπρου με τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ σε πρωτόγνωρο βαθμό και η σύμπηξη της Ομάδας Φιλίας στην Αθήνα (11.2.2021) με τη συμμετοχή της Ελλάδας, της Κύπρου, της Γαλλίας, της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Σαουδικής Αραβίας και του Μπαχρέιν συντείνουν στην αντίληψη ότι ένας νέος φιλοαμερικανικός και φιλοϊσραηλινός γεωπολιτικός άξονας δημιουργείται στην Αν. Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή απέναντι στην αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας. Αυτός ο άξονας δεν περιορίζεται μόνο στον ενεργειακό τομέα αλλά έχει σημαντικές στρατιωτικές προεκτάσεις, όπως την εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο τη Υεμένης με τη συμφωνία αποστολής συστοιχίας Πάτριοτ στη Σ. Αραβία κ.λπ.
Εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι η Ομάδα Φιλίας έχει την τάση να αντικαταστήσει την Τρίαινα σε περίπτωση που η Τουρκία απομακρυνθεί περισσότερο από το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, παρότι, επί του παρόντος, η Ουάσινγκτον και το Τελ Αβίβ δεν αποτελούν μέλη της Ομάδας Φιλίας. Στην Αθήνα και τη Λευκωσία υπάρχει η πεποίθηση ότι η Φιλία έχει τη δυναμική να εξελιχθεί σε γεωπολιτικό άξονα στον οποίο η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν την προοπτική να αποτελέσουν σημαντικούς παράγοντες στο γεωπολιτικό παιχνίδι της Αν. Μεσογείου. Απομένει να δούμε κατά πόσο αυτή η ετερογενής από άποψη συμφερόντων ομάδα κρατών θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην πράξη στις γεωπολιτικές προσδοκίες των σχεδιαστών αυτής της πρωτοβουλίας.
[1] Γιοσί Αλφέρ, «Η ξεχασμένη κληρονομιά της “Τρίαινας”. Οταν συνεργάστηκαν το Ιράν, το Ισραήλ και η Τουρκία», Foreign Affairs, ελληνική έκδοση, 13.5.2015. http://www.foreignaffairs.gr/articles/70320/yossi-alpher/i-ksexasmeni-klironomia-tis-%C2%ABtriainas%C2%BB?page=show
* Δρ., ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας