Επιστροφή στο παρελθόν μέσω... Ελληνικού

Μία από τις αιτίες που η ελληνική οικονομία σύρθηκε στα Μνημόνια ήταν το μοντέλο ανάπτυξης που διαχρονικά και υπερκομματικά οι πολιτικές της ηγεσίες επέλεξαν να ακολουθήσουν.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 μέχρι και το 2008, η «ατμομηχανή» της οικοδομής έσερνε την ελληνική οικονομία, η οποία ταυτόχρονα βίωνε τη σμίκρυνση της γεωργίας και τη συρρίκνωση μιας ελαφριάς βιομηχανίας που είχε χτιστεί για να καλύψει –αρχικά– τις ανάγκες της εσωτερικής κατανάλωσης και με υλικά τις «προνομιακές σχέσεις» κάποιων βιομηχάνων με το πολιτικό σύστημα που τους εξασφάλιζαν προνομιακά δάνεια, προστασία από τον διεθνή ανταγωνισμό και φτηνό κόστος εργασίας. Η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας κατεδάφισε τα χτισμένα πάνω στην άμμο οικοδομήματα και όταν ήρθαν τα Μνημόνια το μόνο που είχε απομείνει ήταν τα ερείπια της οικοδομής.

Πάνω στα ερείπια αυτά και με κράχτη την «εξωστρέφεια», οι μνημονιακές κυβερνήσεις ξεκίνησαν να χτίζουν το νέο αφήγημα για την οικονομία, το οποίο καθημερινά αποδεικνύεται τόσο παλιό όσο οι οικοδομές της εποχής του Χαλκού. Οι κυβερνήσεις με τον τρόπο αυτόν εγκλώβισαν –για ακόμα μία φορά– τους Ελληνες σε ένα αμφιβόλου ανθεκτικότητας και αντοχής κλάδο της οικονομικής δραστηριότητας: τον τουρισμό.

Βαδίζοντας πάνω στα χνάρια των πολιτικών τους προγόνων των δεκαετιών του 1960 και 1970 που είχαν χρίσει τους εργολάβους «εθνικούς ευεργέτες», οι σύγχρονοι πολιτικοί ανέδειξαν τις πολυεθνικές του τουρισμού σε «σωτήρες», τους τουριστικούς πράκτορες σε «οσίους», τους ξενοδόχους σε «αγίους» και όλα τα υπόλοιπα γρανάζια (από καφετζήδες μέχρι πουλμανατζήδες), που συμπλήρωναν την τουριστική βιομηχανία, σε «αγγέλους». Και αφού το πολιτικό σύστημα ολοκλήρωσε το «νέο» αφήγημά του, έπεισε τους Ελληνες να πανηγυρίζουν για τα στίφη των Γερμανών οικοδόμων που έλιαζαν τα κορμιά τους στις ελληνικές θάλασσες.

Η καραντίνα, τα κλειστά αεροδρόμια και τα δεμένα στους μόλους κρουαζιερόπλοια, σαν σύγχρονοι εικονοκλάστες αποδομούν το αφήγημά τους, δικαιώνοντας όλους εκείνους που προειδοποιούσαν ότι η εξάρτηση της οικονομίας από μία δραστηριότητα είναι «ρώσικη ρουλέτα»: τραβάς τη σκανδάλη και δεν ξέρεις αν στη θαλάμη βρίσκεται η θανατηφόρα σφαίρα.

Η παρουσία του κ. Μητσοτάκη με το κίτρινο γιλεκάκι εμπρός από τα ερείπια των κτιρίων του παλιού αεροδρόμιου στο Ελληνικό έδειξε ότι, όταν ο κορονοϊός παρέδιδε «μαθήματα», οι ελληνικές πολιτικές ηγεσίες «έπαιζαν με τα κινητά τους τηλέφωνα».

«Γκρεμίζοντας τα άχρηστα κτίρια του παλιού αεροδρομίου βάζουμε τα θεμέλια για το νέο Ελληνικό. Ενα από τα μεγαλύτερα, ίσως το μεγαλύτερο έργο στη Μεσόγειο... ένα έργο που θα συμβολίζει τη νέα Ελλάδα, όπως πιστεύω ότι όλοι την οραματιζόμαστε», δήλωσε ο πρωθυπουργός.

Ομως ούτε τα κίτρινα γιλέκα ούτε οι κάσκες ούτε οι μπουλντόζες ούτε τα ερείπια μπορούν να κουκουλώσουν την αλήθεια. Η επένδυση της Lamda του κ. Λάτση και των συνεταίρων του δεν είναι άλμα στο μέλλον, αλλά επιβίβαση στην ταχεία που μας γυρνάει στο ματωμένο παρελθόν. Γιατί η «νέα Ελλάδα» που επαινεί ο πρωθυπουργός είναι το παιδί που γεννήθηκε από το σμίξιμο της οικοδομής με τον τουρισμό. Με τις ευλογίες του πολιτικού συστήματος, στο Ελληνικό γεννιέται μια σύγχρονη Ατη** που σύντομα θα απλωθεί σε ολόκληρη την οικονομία, προετοιμάζοντας τον επόμενο όλεθρο.

Οι ουρανοξύστες, το καζίνο, τα εμπορικά κέντρα, τα διαμερίσματα των πλουσίων, οι μαρίνες, τα φαγάδικα που προορίζονται για τους τουρίστες –εσωτερικού και εξωτερικού–, για τα οποία συναίνεσε η προηγούμενη κυβέρνηση και η τωρινή υλοποιεί, είναι το πιστοποιητικό γέννησης του –γερασμένου που με συνεχή λίφτινγκ πλασάρεται ως νέο–αναπτυξιακού δόγματος της ελληνικής οικονομίας.

Το σόου του κ. Μητσοτάκη στο Ελληνικό δεν είναι απόδειξη επιτυχίας, αλλά σιωπηλή παραδοχή της αποτυχίας του πολιτικού συστήματος να διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος. Οποιον και αν ρωτήσεις θα παραδεχτεί ότι για το σημερινό χάλι της χώρας και για την οικονομική και κοινωνική υποβάθμιση των περισσότερων πολιτών της ευθύνεται η οικονομία της οικοδομής και του τουρισμού. Και τι είναι το Ελληνικό; Κατασκευές που απευθύνονται σε τουρίστες. Και οι θέσεις εργασίας; Κακοπληρωμένες δουλειές γκρουπιέρηδων, πωλητών, εργατών, καθαριστριών, υπαλλήλων εταιρειών καθαρισμού και φύλαξης που θα εξαϋλωθούν στην πρώτη αναποδιά στο όνομα της επόμενης κρίσης. Θέσεις εργασίας ανάλογες με εκείνες που σήμερα χάνονται λόγω του κορονοϊού και που είναι η απόδειξη της απόστασης που χωρίζει την κατάρρευση από τη θριαμβολογία. Και είναι σίγουρο ότι το «μεγαλύτερο έργο της Μεσογείου», όπως παρουσίασε ο κ. Μητσοτάκης το Ελληνικό, είναι εξίσου –αν όχι περισσότερο– ευάλωτο στην επόμενη «πανδημία». Και τότε στα χιλιάδες στρέμματα της «επένδυσης» αντί για ευρώ, θα κυκλοφορούν... αράχνες.

Για να μην αδικούμε τον πρωθυπουργό, ανάλογη οπτική έχει και το σύνολο σχεδόν της αντιπολίτευσης. Το αντιλαμβάνεσαι από την απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ στους κομπασμούς του πρωθυπουργού. Ούτε λέξη για το αδιέξοδο αναπτυξιακό όραμα, αλλά παράθεση επιχειρημάτων που εστιάζουν στο κατά πόσο οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες διευκολύνουν την ολοκλήρωση της επένδυσης!

Τα Μνημόνια και ο κορονοϊός βύθισαν τη χώρα ακόμα περισσότερο στην εξάρτηση και τη μιζέρια. Αλλά ακόμα και η καταστροφή θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως ευκαιρία για μια νέα πορεία που θα αποτρέψει στο μέλλον τέτοιες περιπέτειες. Ομως, το πολιτικό σύστημα όχι μόνο εθελοτυφλεί αλλά προσπαθεί να επιβάλει μια αναπτυξιακή ομερτά, μακιγιάροντας την καταστροφή για να την εμφανίσει σαν πρόοδο. Η επιστροφή στην οικοδομή και στον τουρισμό σε βιομηχανική κλίμακα δεν είναι πρόοδος αλλά οπισθοδρόμηση.

Οι φιέστες και οι πομπώδεις δηλώσεις δεν μπορούν να κρύψουν την αλήθεια: την Παρασκευή στο Ελληνικό δεν κατεδαφίστηκαν κτίρια αλλά η ελπίδα ότι η δεκαετής τραγωδία που έζησε η χώρα δεν θα επαναληφθεί. Το πολιτικό σύστημα αποδείχθηκε ότι δεν διαθέτει την ευθυκρισία, την ειλικρίνεια και τη ωριμότητα να παραδεχτεί τα λάθη του και έτσι μας γύρισε πίσω στη δεκαετία του 1960, όταν οι τότε κυβερνήσεις με τα μπετονένια εκτρώματα των εργολάβων «εξωράιζαν» την Αθήνα, για να υποδεχθεί τουρίστες.

*Δημοσιογράφος, συγγραφέας

** Στην Ιλιάδα, η Ατη ήταν κόρη του Δία που έφερνε τον όλεθρο σε όλους