Το πενηντάρικο

Είμαι πολύ θυμωμένος -ή μάλλον είμαι εξοργισμένος- και θα σας το περιγράψω με μια αληθινή ιστορία. Η δουλειά στα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης της δεκαετίας του ’50 ήταν σκληρή και δύσκολη. Ο πατέρας μου, ο Απόστολος Καλδάρας, που δούλευε σε ένα από αυτά, έφευγε από το σπίτι στις 8 το βράδυ και γυρνούσε στις 8 το πρωί, με τη συγκοινωνία. Οι συνθήκες δύσκολες, οι απαιτήσεις πολλές και το μεροκάματο πενιχρό.

Ενα βράδυ εμφανίστηκε από νωρίς στο μαγαζί ένας γνωστός του, ένα πατριωτάκι του, και ζήτησε από τον Απόστολο ένα κατοστάρικο, γιατί ήταν άφραγκος και είχε φέρει το κορίτσι του μαζί για να το κεράσει. Ηξερε ότι ο φίλος του δεν θα τον αφήσει έτσι. Το κατοστάρικο ήταν ολόκληρο το μεροκάματο, αλλά ο πατέρας μου του το έδωσε. Εκείνος χαρούμενος, παρήγγειλε μερικές μπύρες ξοδεύοντας το ένα πενηντάρικο.

Στη μέση του προγράμματος, ο φίλος μερακλώθηκε και σηκώθηκε να χορέψει στην πίστα. Αλλά όχι οποιοδήποτε τραγούδι, ήθελε την παραγγελιά του. Βγάζει λοιπόν το πενηντάρικο από τα ρέστα του κατοστάρικου, πλησιάζει τον Απόστολο, του το πετάει στο μέτωπο και με περίσσιο αυτάρεσκο καμάρι τού δίνει την παραγγελιά. Ο Καλδάρας χαμήλωσε το κεφάλι και μ’ ένα πικρό χαμόγελο ξεκίνησε να παίζει την εισαγωγή... Το πρωί, στο σπίτι, θα τον περιμένει η οικογένειά του.

Γι’ αυτό είμαι θυμωμένος. Η ιστορία αυτή δεν είναι ένα τυχαίο παράδειγμα μιας μακρινής εποχής, αλλά μια διαχρονική εμπειρία για όλους εμάς. Γιατί από τότε δεν άλλαξαν πολλά. Πάντα κάποιο τσαλακωμένο πενηντάρικο θα αιωρείται ανάμεσά μας. Γιατί θεωρείτε τους δημιουργούς, τους συνθέτες, τους στιχουργούς, τους μουσικούς, τους καλλιτέχνες γενικότερα, σαν διασκεδαστές, σαν εργαζόμενους β' κατηγορίας, που σπούδασαν, που εργάζονται, που εμπνέονται, που υπάρχουν για τη δική σας αυτονόητη διασκέδαση. Κι αν τους χειροκροτήσετε, θα πρέπει να σας κάνουν το κέφι και -γιατί όχι;- δωρεάν. Γεννιόμαστε και είμαστε βουτηγμένοι στην ανασφάλεια της Τέχνης, της αποδοχής, της επιβίωσης.

Γιατί θέλετε να μας επαινείτε και να μας απαξιώνετε παράλληλα. Θέλετε να σας δίνουμε κουράγιο, χαρά, κέφι, ακόμη και τα ερωτικά σας λόγια, την ίδια σας την αλήθεια που δεν μπορέσατε ποτέ να εκφράσετε, αλλά με την ίδια ευκολία μάς γυρνάτε την πλάτη μέχρι τουλάχιστον να πεθάνουμε για να μιλήσετε για «φτωχότερο πολιτισμό». Γιατί θέλετε να ανοίγετε καταστήματα, επιχειρήσεις, ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, παίζοντας τα τραγούδια μας να προσελκύετε πελάτες, να κερδίζετε, ακόμη και να καμαρώνετε, αλλά χωρίς να αναγνωρίζετε τα δικά μας δικαιώματα, αγνοώντας ότι συνυπάρχετε με εμάς.

Είμαι θυμωμένος, γιατί στον τόπο που γέννησε τις Τέχνες, στον τόπο που το τραγούδι συνυπάρχει με την ιστορία του, τη γλώσσα, με την καθημερινότητά σας, αλλά και τα όνειρά σας, αντιμετωπίζετε τον καλλιτέχνη, τον δημιουργό, ως ένα αναλώσιμο προϊόν, με την αξίωση να ανταποκριθεί στο δανεικό σας πενηντάρικο. Δοκιμάστε όμως να ζήσετε μία μέρα χωρίς μουσική στο σπίτι σας, στις τηλεοράσεις σας, στα ραδιόφωνα, στους χώρους που θα πάτε να διασκεδάσετε, στη συντροφιά σας. Δεν θέλετε, δεν μπορείτε να ζήσετε χωρίς μουσική, αλλά πιστεύετε ότι μπορείτε χωρίς μουσικούς.

Σας έχω λοιπόν ένα νέο. Δεν υπάρχει μουσική χωρίς μουσικούς, χωρίς συνθέτες και στιχουργούς. Δεν μπορείτε να εκφραστείτε, να τραγουδήσετε, να χορέψετε, να επαναστατήσετε, να ερωτευτείτε χωρίς το δικό μας τραγούδι. Αυτή τη φορά, λοιπόν, δεν θα ζητήσω τίποτα από τους κυβερνώντες, δεν θα μιλήσω για την οικονομική κρίση που έρχεται επειδή για εμάς είναι ήδη πριν πολλά χρόνια εδώ. Ομως, στη μνήμη του πατέρα μου και του κάθε πατέρα μου συνθέτη, που πάσχιζε τόσα χρόνια, που ήταν και παραμένει δίπλα σας τόσα χρόνια, θα ζητήσω από εσάς τον σεβασμό στο έργο μας.

Μη μας πετάτε λοιπόν στα μούτρα το πενηντάρικο, γιατί εμείς σας το δώσαμε, εμείς σας το δανείσαμε.

* συνθέτης