Η δολοφονία Σουλεϊμανί από αμερικανικό πύραυλο, στις 3 Ιανουαρίου, στο διεθνές αεροδρόμιο της Βαγδάτης, έχει προκαλέσει –λογικό είναι αυτό– έντονες συζητήσεις για το ενδεχόμενο έκρηξης πολέμου στη Μέση Ανατολή και πολλά ερωτήματα για την αντίδραση της Τεχεράνης. Για να μπορέσει κανείς να εξετάσει σε βάθος την κατάσταση, πρέπει να κατανοήσει τον ρόλο του Σουλεϊμανί.
Ο Κασέμ Σουλεϊμανί ήταν ο επικεφαλής του κλάδου ειδικών διεθνών επιχειρήσεων και αντικατασκοπίας των Φρουρών της Επανάστασης (της Δύναμης Κουντς). Αυτή την εποχή, και πριν από τον θάνατο του Σουλεϊμανί, η Δύναμη Κουντς είχε επικεντρώσει τις επιχειρησιακές δραστηριότητές της στο εσωτερικό του Ιράκ. Και αυτό γιατί, για συγκεκριμένους λόγους, στον Λίβανο ο ρόλος της ήταν καθαρά συμβουλευτικός, στη Συρία η αποστολή της θεωρείται ότι έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό επιτευχθεί (με την ανακατάληψη του συνόλου σχεδόν της χώρας από τις δυνάμεις του Ασαντ) και στην Υεμένη η ανάμειξη του Ιράν, επίσης για πολύ συγκεκριμένους λόγους, δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι ούτε φανερή ούτε να χαρακτηρίζεται από τη δέσμευση που υπάρχει στις άλλες περιπτώσεις.
Ο Σουλεϊμανί και η Δύναμη Κουντς είχαν αναλάβει την αντιμετώπιση των διαδηλώσεων στο Ιράκ, που είχαν φθάσει να λάβουν τη μορφή ανοιχτής εξέγερσης εναντίον της ενδημικής στο πολιτικό σύστημα της χώρας διαφθοράς. Οι διαδηλωτές στρέφονταν κατά της παρουσίας όλων των ξένων δυνάμεων στη χώρα – δηλαδή, τόσο κατά των Αμερικανών όσο και κατά των Ιρανών. Η δολοφονία του στρατηγού μπορεί να σημαίνει την άμεση επικέντρωση του λαϊκού θυμού σε έναν από τους δύο ξένους παράγοντες (ΗΠΑ και Ιράν), υπεύθυνους για την αδυναμία της χώρας να οικοδομήσει πραγματικά αυτοδύναμες δομές εξασφάλισης αληθινής δημοκρατίας και ισονομίας (δηλαδή, στις ΗΠΑ), αφήνει όμως, συγχρόνως, και ένα δυσαναπλήρωτο κενό, που μπορεί να έχει συνέπειες στην επιχειρησιακή αυτονομία της Δύναμης Κουντς και στον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης στο Ιράκ από τους Ιρανούς.
Βραχυπρόθεσμα, όμως, η δολοφονία λύνει τα χέρια των σιιτών ηγετών (και κυρίως του Αγιατολάχ Σιστανί): πολύ γρήγορα, οι Αμερικανοί δεν θα μπορούν να κάνουν τίποτε περισσότερο από το να αποχωρήσουν πλήρως, και με ντροπιαστικό τρόπο, από τη χώρα, 17 χρόνια μετά τη στρατιωτική κατάληψή της και την «απελευθέρωσή» της από τον Σαντάμ Χουσέιν.
Η δολοφονία σίγουρα θα έχει συνέπειες και στο εσωτερικό του Ιράν. Βραχυπρόθεσμα, τουλάχιστον, οι συνέπειες θα είναι, και πάλι, ευεργετικές για την κυβέρνηση της Τεχεράνης. Είναι γνωστό ότι το αμέσως προηγούμενο της δολοφονίας διάστημα είχαν ξεσπάσει διαδηλώσεις στην Τεχεράνη και σε μεγάλες πόλεις της χώρας, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν με εξαιρετική, κανείς μπορεί να πει ακόμη και με ασυνήθιστη για το Ιράν, βαναυσότητα. Η κρατική καταστολή και μάλιστα αμέσως πριν από τις βουλευτικές εκλογές του 2020 και εν μέσω της τεράστιας οικονομικής κρίσης που σαρώνει τη χώρα (και που, για πολλούς, χρεώνεται στους μεγαλοϊδεατισμούς της κυβερνώσας ελίτ), θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλες περιπέτειες. Ομως, δεν υπάρχει τίποτε που να μπορεί να συσπειρώσει την κοινωνία στη συγκεκριμένη χώρα περισσότερο από τον συνδυασμό δυο στοιχείων που απλόχερα χάρισαν οι Αμερικανοί με τη δολοφονία Σουλεϊμανί: το πένθος και η αίσθηση της αδικίας.
Βεβαίως, από την άλλη πλευρά, η εξόντωση του στρατηγού, που ήταν την ίδια στιγμή ο δεύτερος ισχυρότερος μετά τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ παράγοντας άσκησης αληθινής εξουσίας στη χώρα και ο κύριος ενδιάμεσος μεταξύ των στρατοπέδων μετριοπαθών και ακραίων, σημαίνει συγχρόνως την έναρξη ενός αγώνα αλληλοεξόντωσης για την άσκηση επιρροής στον 80χρονο ανώτατο ηγέτη. Σημαίνει, επίσης, αναπόδραστα, την έναρξη μιας περιόδου ενδοσκόπησης και ξεκαθαρίσματος λογαριασμών στο εσωτερικό των ίδιων των μυστικών υπηρεσιών της χώρας.
Τέλος, σε σχέση με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, η δολοφονία Σουλεϊμανί κινδυνεύει να αναδείξει και να αναγάγει το Ιράν σε πυλώνα σταθερότητας στη Μέση Ανατολή. Ηδη, εδώ και καιρό, και ασχέτως των εσωτερικών της προβλημάτων, η Τεχεράνη καταφέρνει να υπερέχει όλων των ανταγωνιστών της στην προβολή της ήρεμης και με αυτογνωσία ισχύος. Μετά το καλοκαίρι, γίνεται όλο και πιο εδραία η πεποίθηση στις μεγαλύτερες και μικρότερες δυνάμεις της περιοχής ότι ποτέ δεν θα μπορέσει να υπάρξει ειρήνη και σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, αν από την εξίσωση απουσιάζει ο παράγων Ιράν. Αυτό είναι σίγουρα κάτι που έχουν κατανοήσει οι χώρες του Κόλπου και κάτι που αρχίζει να αντιλαμβάνεται ακόμη και η Σαουδική Αραβία. Συγχρόνως, το Ιράν παίζει με εξαιρετικό τρόπο το παιχνίδι της συνεχούς προβολής ασύμμετρων απειλών, ένα παιχνίδι σκιών που πάντοτε, σχεδόν, εκθέτει τους αντιπάλους της, οδηγώντας τους (όπως στην περίπτωση Σουλεϊμανί) σε παγίδες. Αυτό σημαίνει ότι το Ιράν θα αποφύγει, σχεδόν σίγουρα, και πάλι μια άμεση αντιπαράθεση ή μια όξυνση της κατάστασης τέτοιου μεγέθους, που να το αναγκάζει να φύγει από τον φυσικό του χώρο: τη σκιά.
*Αναπληρωτής καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας