Οταν το παρελθόν επιστρέφει ως παρόν

Η Ελένη Αρβελέρ στη συνομιλία της με τον Θανάση Λάλα μάς υπενθύμισε πως ο Braudel είχε πει ότι «το παρελθόν δεν είναι ποτέ παρελθόν». Διότι, όπως μας εξηγεί η ίδια, υπάρχει μια υπόγεια, λαθραία κίνηση η οποία κάνει τη νοοτροπία να μας ακολουθεί για πάντα. Με άλλα λόγια, κληρονομείται η νοοτροπία;

Ο Γουσταύος Λε Μπον έλεγε ότι «το παρελθόν δεν πεθαίνει ποτέ. Ζει μέσα μας και αποτελεί τον πιο σίγουρο οδηγό της συμπεριφοράς των ατόμων και των λαών. Η ψυχή των ζωντανών είναι καμωμένη βασικά από το πνεύμα των νεκρών».

Ετσι, λοιπόν, όταν ψηφίζεις σήμερα τον έναν πόλο του μεταπολιτευτικού δικομματισμού, τη Ν.Δ., που συμμετείχε, με όχημα τις πελατειακές σχέσεις, στην κατάρρευση της οικονομίας και υπερθεματίζεις και ανακαλείς με την ψήφο σου στην εξουσία μια παλιά πολιτική δυναστεία συνδεδεμένη με αυτό το παρελθόν, τότε είναι ολοφάνερο ότι η εκλογική σου συμπεριφορά αποτελεί έκφραση του παρελθόντος και έχεις εναποθέσει τις ελπίδες σου στην αναβίωση των πελατειακών σχέσεων, διότι νιώθεις ότι εκεί μόνον μπορείς να ελπίζεις σύμφωνα με όσα άκουγες από τους γονείς σου και τους δίδαξε η μεταπολιτευτική περίοδος, άσχετα αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης που ψήφισες σου υπόσχεται ανάπτυξη και θέσεις εργασίας.

Αυτό είναι ακόμη πιο φανερό στις φοιτητικές εκλογές στα ΑΕΙ - ΤΕΙ, όπου κάθε χρόνο επικρατεί με μεγάλη διαφορά η ΔΑΠ - ΝΔΦΚ, παρ' όλο που η Ν.Δ. ως πόλος του δικομματισμού συνέβαλε τα μέγιστα στα εργασιακά αδιέξοδα της νεολαίας και στη φυγή της στα ξένα.

Ποιες ουσιαστικές αλλαγές μπορεί να σηματοδοτήσει η αυτοδυναμία της Ν.Δ.; «Ο κοινοβουλευτισμός, μας λέει ο Αλέν Μπαντιού συνομιλώντας με τον Μαρσέλ Γκοσέ, βασίζεται στην αρχή της εναλλαγής στην κυβέρνηση και επομένως στην αναγκαία εκτόνωση των κοινωνικών εντάσεων και συγκρούσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο τα κόμματα έχουν αποδεχθεί να παραδίδουν ειρηνικά την εξουσία το ένα στο άλλο. Αυτό σημαίνει όμως ότι δεν έχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους, ότι υιοθετούν το ίδιο, σε γενικές γραμμές, μοντέλο ανάπτυξης και κοινωνικής οργάνωσης».

Για να συνεχίσει: «Οταν ξεσπούν οικονομικές ή και πολιτικές κρίσεις, επιστρατεύονται τα μεγάλα λόγια, ώστε να φαίνεται ότι το κεφάλαιο θα πληρώσει επίσης, ότι δεν θα βγει αλώβητο από όσα συμβαίνουν. Το “κυβερνητικό” κόμμα που βρισκόταν στην αντιπολίτευση έρχεται τότε στα πράγματα, διακηρύσσοντας μάλιστα ότι είναι αποφασισμένο να μεταρρυθμίσει σε βάθος το σύστημα. Ωστόσο, οι διακηρύξεις αυτές καταλήγουν κατά κανόνα σε ορισμένα δευτερεύουσας σημασίας μέτρα προσαρμογής, καθώς μοναδικό μέλημα των κυβερνώντων παραμένει πάντα να μην αλλάξει τίποτα σε ό,τι αφορά την κυριαρχία του κεφαλαίου».

Οι δηλώσεις όμως που ολοφάνερα εμπαίζουν και παραπλανούν τους πολίτες είναι αυτές για τη «σκληρή δουλειά» που τους περιμένει, ότι «θα σηκώσουν τα μανίκια και θα πέσουν με τα μούτρα στη δουλειά». Δηλαδή, δεν δούλευαν οι απερχόμενοι ή οι παλαιότεροι;

Είναι δυνατόν να είσαι υπουργός, υφυπουργός, γενικός γραμματέας υπουργείου, διευθύνων σύμβουλος ή γενικός διευθυντής υπουργείου, ΔΕΚΟ κ.ο.κ. και να τίθεται τέτοιο θέμα;

Οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες που συσσωρεύονται σε αυτές τις θέσεις είναι τόσες που πραγματικά ο υπόλογος ασφυκτιά. Το ζήτημα που τίθεται, λοιπόν, δεν είναι η δουλειά που είναι αυτονόητη για τα μέλη κάθε κυβέρνησης, αλλά το αποτέλεσμα που παράγει.

Ποια συμφέροντα υπηρετεί; Τα συμφέροντα της μεγάλης μάζας των εργαζομένων που βλέπει τα παιδιά του να ξενιτεύονται, των ανέργων ή τα συμφέροντα των ολίγων που εκφράζονται από τη Ν.Δ. παραδοσιακά;

Και η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά δούλεψε σκληρά, αλλά εκείνο που θυμάμαι από τη θητεία της είναι το δεύτερο μνημόνιο και το γεγονός ότι πριν πλήρωνα για συγκεκριμένα φάρμακα συμμετοχή ως ασφαλισμένος 25% και σήμερα από 65-80%. Και οι κυβερνήσεις του δικομματισμού επί δεκαετίες δούλεψαν σκληρά, αλλά στο τέλος μάς κληροδότησαν τα τρία μνημόνια. Μάλιστα η κυβερνητική περίοδος που άρχισε μόλις τώρα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τους ταξικούς συσχετισμούς.

Να υπενθυμίσουμε ό,τι ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ σημείωνε στο «Αίνιγμα του κεφαλαίου» για τις περιόδους των κρίσεων: «Οι κρίσεις είναι, τρόπον τινά, οι παράλογοι εκλογικευτές ενός πάντοτε ασταθούς καπιταλισμού. Πρέπει πάντα να διερωτώμεθα τι είναι αυτό που εκλογικεύεται στην προκειμένη περίπτωση και ποια κατεύθυνση ακολουθούν οι εκλογικεύσεις, διότι αυτές είναι που θα καθορίσουν όχι μόνο τον τρόπο εξόδου μας από την κρίση, αλλά και τον μελλοντικό χαρακτήρα του καπιταλισμού. Σε περιόδους κρίσης υπάρχουν πάντα επιλογές. Το ποια θα προτιμηθεί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ισορροπία των ταξικών δυνάμεων…».

Με άλλα λόγια, αν η έξοδος από την κρίση θα ακολουθήσει την προοδευτική ή τη συντηρητική κατεύθυνση εξαρτάται από τους συσχετισμούς των ταξικών δυνάμεων, γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό να αποκρουστεί μια νέα νεοφιλελεύθερη επιδρομή. Και για έναν πρόσθετο σημαντικό λόγο: Διότι, όπως γράφει πάλι ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ: «Ο τρόπος εξόδου από μια κρίση εμπεριέχει τους σπόρους των μελλοντικών κρίσεων».

*πολιτικός μηχανικός