Είμαστε όλοι Charlie; Η υποκρισία σε όλο της το μεγαλείο. Η αντιμετώπιση του διαφορετικού από τις δημοκρατίες της Δύσης, η κυριαρχία του φόβου ως μόνης συνιστώσας για τη συναίνεση, η εμπέδωση της κατάστασης εξαίρεσης είναι σημάδια μιας δομικής κρίσης.
Είναι βαθιά η κρίση του μοντέλου που κυριαρχούσε στη Δύση όλη αυτή την περίοδο και είναι συνολική, σε όλα τα στάδια αναπαραγωγής της εξουσιαστικής δομής. Άλλωστε, πολύ καλά θυμούνται όσοι απορούν για τη μη ενσωμάτωση των νέων των γαλλικών προαστίων, ότι ο Σαρκοζί είχε προτάξει απέναντι στην εξέγερση των προαστίων τον νόμο με τον οποίο η Γαλλία είχε αντιμετωπίσει τον πόλεμο της Αλγερίας.
Το να πούμε στη σημερινή εποχή ότι κατανοούμε την κίνηση της πραγματικότητας είναι για όλους σαφώς υπερφίαλο. Δεν είναι τόσο η ταχύτητα εναλλαγής των γεγονότων, ούτε η έντασή τους, είναι ότι τα περισσότερα στέκουν μακριά από τα γνωστά εννοιολογικά πλαίσια που είχαμε συνηθίσει.
Το έθνος-κράτος σε κρίση
Η ευκολία με την οποία ξεσπούν εμφύλιοι, η τεράστια έντασή τους, δείχνουν ότι η έννοια του έθνους κράτους βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Μετα την αποκάλυψη της Γερουσίας των ΗΠΑ για τα βασανιστήρια, έχουμε μια σαφή εικόνα της διάλυσης του νομικού καθεστώτος του μεταπολέμου και μια διαρκή επέκταση της κατάστασης εξαίρεσης σε όλο και πιο εκτεταμένες περιοχές της καθημερινότητας.
Πού το βλέπουμε αυτό; Στην ευκολία με την οποία το κράτος δολοφονεί ή -ας το πούμε και αλλιώς- αδιαφορεί για την ανθρώπινη ζωή. Οι δολοφονίες στην Αμερική έχουν αρχίσει να παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας, η δολοφονία του Γάλλου ακτιβιστή, δεν θα μιλήσω για Γάζα κτλ. Η αντίδραση των θεσμών στη Γαλλία είναι ενδεικτική της κρίσης. Τα τανκς στους δρόμους.
Υπάρχει διαφορετική απάντηση; Ναι.
Διαφορετική απάντηση
Μέσα μας βαθιά νιώθουμε τη δύναμη της συνήθειας, που μας βάζει σε μια ανακουφιστική διάθεση. Ομως μέσα σε όλα αυτά που συμβαίνουν είναι φανερό ότι αναδύεται έντονη και η διάθεση της άρνησης του υπάρχοντος. Πώς μπορεί να αντέξει αυτή η κοινωνία του Λόγου, του ορθολογισμού και της διαρκούς προόδου την αλήθεια που αντιπροσωπεύει η βεβαιότητα ότι η επόμενη γενιά θα ζήσει χειρότερα από την προηγούμενη; Πώς μπορεί να σηκώσει το βάρος ότι η δημοκρατία, που τόσο εκθείαζε, μετατρέπεται σε σύγχρονο ολοκληρωτισμό;
Χωρίς τις βεβαιότητες που καταρρέουν, το τοπίο είναι τόσο θολό που η ανασφάλεια και ο φόβος γίνονται το μόνο συναίσθημα που η εξουσία προάγει ελπίζοντας στην αναπαραγωγή της. Αυτό όμως μας φτάνει; Καθώς διαλύεται και η ευκολία με την οποία τοποθετούσαμε τον εαυτό μας απέναντι στη φύση, ως κυρίαρχοι, είναι φανερό ότι όλες οι σημασίες είναι πλέον και πάλι στο τραπέζι του διαλόγου, ενός διαλόγου δύσκολου και βίαιου, απολύτως απαραίτητου όμως για να βρεθεί η διέξοδος προς το καινούργιο, μακριά από την αναγκαιότητα της αυθεντίας του κράτους.
Επαναπροσδιορισμός της έννοιας του «κοινού αγαθού»
Η αρχή της συνειδητοποίησης ότι η λέξη δημόσιο δεν ταυτίζεται με το κρατικό και ότι απέχει πάρα πολύ από την ιδιωτική διαχείριση είναι η αρχή των διαρκών συγκρούσεων για τον επαναπροσδιορισμό των κοινών αγαθών ως αυτό που είναι, κοινών δηλαδή. Το φως, το νερό, ο αέρας, η πλατεία, δεν τους ανήκουν και η νομική τους διάσταση πρέπει να επαναπροσδιοριστεί, διότι τα κοινά αυτά μπορούν να συγκροτήσουν τις κοινότητες που έρχονται, την αίσθηση του αυτοπροσδιορισμού και τη διεύρυνση της έννοιας της αλληλεγγύης, ώστε να περιλαμβάνει το σύνολο των όρων της ζωής.
Η κρίση αντιπροσώπευσης δεν επιδέχεται φτιασιδώματα, διότι είναι δομική. Δεν υπάρχουν αξονικοί ανταγωνισμοί ανάμεσα σε δύο παρατάξεις, ο άλλος κόσμος που θα ήταν εφικτός δεν έχει σκιαγραφηθεί και, κυρίως, δεν μπορεί να συντελεστεί χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τους νέους κοινωνικούς όρους συγκρότησης του σήμερα. Εκεί όμως, βαθιά στον κοινωνικό ιστό, διακρίνονται μικρότερες αντιθέσεις μέσα σε μια βαλλόμενη καθημερινότητα, όπου η εξουσία και ο βάρβαρος πολιτισμός που εκκολάπτεται αμφισβητούνται και μετριάζεται η επίδρασή τους, από πρακτικές αλληλοβοήθειας, εξισωτικές λογικές, νέες συσσωματώσεις.
Υπάρχει, πέραν του βαθιά αντιδραστικού τοπίου, μια αυτόνομη και πλουραλιστική δυνατότητα ανασυγκρότησης από τα κάτω, που θα μπορούσε σιγά σιγά να οριοθετήσει νέα συλλογικά υποκείμενα. Τέτοιες διαδικασίες ήδη βλέπουμε στις διάσπαρτες εναλλακτικές κοινωνικές κατασκευές εξισωτικής αυτοδιεύθυνσης και στον διάλογο για τη σχέση του ατόμου και της κοινωνίας με τα κοινά.
«'Οχι» στον πολιτισμό του φόβου
Σε όλα αυτά όμως πρέπει να μπορέσουμε να αμφισβητήσουμε τον πολιτισμό του φόβου. Επιτακτικό προς αυτό είναι να απαιτήσει η κοινωνία το οριστικό τέλος των τρομονόμων, να αντιληφθεί ότι οι αντιμεταναστευτικοί νόμοι δημιουργούν ζώνες όπου ζουν άνθρωποι χωρίς προστασία, χωρίς κανένα δικαίωμα, να καταργηθούν οι νόμοι που επιτρέπουν στα δικαστήρια να απαγορεύουν απεργίες, να λειτουργήσει επεκτείνοντας τους θεσμούς του ασύλου σε όσο περισσότερους χώρους και τόσα άλλα, που θα απαγορεύουν στην εξουσία να δρα ως αυθεντία.
Η αναγνώριση ότι η λέξη άνθρωπος έχει χάσει τη διαφωτιστική της ερμηνεία δεν είναι αρκετή. Το θέμα δεν είναι να αντιλαμβανόμαστε τα κενά, αλλά να απαντήσουμε στο ερώτημα: Τι θα τα καλύψει; Η δυνατότητα της ελευθερίας να παράγει τους υλικούς όρους της διαβίωσης είναι μια κρίσιμη παράμετρος του σήμερα, η οποία γίνεται ορατή σε διάφορα εγχειρήματα αυτοοργάνωσης και αυτονομίας: αυτά δεν μπορούν να εκχωρηθούν σε κανέναν, αποτελούν τις ορατές διόδους απεγκλωβισμού από την κρίση του σήμερα.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας