Ολλανδο-γερμανικό «ναι» στο ερντογανικό Σύνταγμα;

Η απόφαση της ολλανδικής αλλά και της γερμανικής κυβέρνησης να απαγορεύσουν την προεκλογική εκστρατεία των στελεχών της ερντογανικής κυβέρνησης στο έδαφός τους μάλλον συμφέρει τον Τούρκο ηγέτη στην πορεία προς το δημοψήφισμα.

Πλατιά κοινωνικά στρώματα θρησκευόμενων, συντηρητικών Τούρκων εντός και εκτός Τουρκίας αντιλαμβάνονται τις αποφάσεις αυτές ως μία ακόμη απόδειξη ότι η Ευρώπη δεν επιθυμεί την Τουρκία στους κόλπους της, δεν τη θεωρεί ισότιμη αλλά μια ασιατική χώρα, με πολιτικές και κοινωνικές «ιδιορρυθμίες» που θα πρέπει να νουθετείται ή στην αντίθετη περίπτωση να εκβάλλεται από την ευρωπαϊκή λέσχη.

Η ερντογανική προπαγάνδα, ειδικευμένη εδώ και καιρό στον να εκμεταλλεύεται στο έπακρο την εικόνα της Τουρκίας ως θύματος συνωμοσιών της Δύσης, θα τρίβει τα χέρια της.

Η Ακροδεξιά των Γκρίζων Λύκων θα ενσωματωθεί ακόμη πιο εύκολα στον νέο «ισλαμοκεμαλισμό» του Ερντογάν και θα συμπλεύσει με μεγαλύτερο φανατισμό στην υποστήριξη του «ναι» στο ερντογανικό Σύνταγμα.

Η «κεμαλική» αντιπολίτευση, από την άλλη πλευρά, έχει τεράστια δυσκολία να αντιμετωπίσει τη νέα κατάσταση. Είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένη να υποστηρίξει ασθμαίνουσα την ερντογανική αντιπαράθεση με τη Χάγη και το Βερολίνο, όσο και αν αυτό μειώνει την επιρροή της στους Τούρκους ψηφοφόρους.

Και βέβαια αυτές οι απαγορεύσεις δίνουν στο ερντογανικό καθεστώς επιχειρηματολογία για ακόμη μεγαλύτερη καταστολή κατά των αντιφρονούντων χαρακτηρίζοντάς τους «πράκτορες» των Δυτικών και των Ευρωπαίων που θέλουν να ταπεινώσουν την Τουρκία.

Οι κυβερνήσεις της Ολλανδίας και της Γερμανίας κατανοούν ότι αυτή η πολιτική ευνοεί την προεκλογική εκστρατεία του Ερντογάν, αλλά θεωρούν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή.

Η Ολλανδία βρίσκεται στο μέσον μιας προεκλογικής εκστρατείας, ενώ στη Γερμανία έχει ξεκινήσει μια παρατεταμένη προεκλογική μάχη.

Και στις δύο χώρες τα βασικά κυβερνητικά κόμματα της Κεντροδεξιάς χάνουν ψηφοφόρους προς τα ακροδεξιά, ξενοφοβικά και ισλαμοφοβικά κόμματα.

Θεωρούν λοιπόν ότι η μετακίνησή τους δεξιότερα, η υιοθέτηση της ισλαμοφοβικής ατζέντας θα «επαναπατρίσει» τους αποσκιρτήσαντες ψηφοφόρους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι απαγορεύσεις των προεκλογικών συγκεντρώσεων των Τούρκων υπουργών γίνονται στο όνομα του κινδύνου για τη δημόσια τάξη και την κοινωνική ειρήνη από το ερντογανικό πολιτικό Ισλάμ, όπως ακριβώς το θέτουν οι ακροδεξιοί.

Δεν απαγορεύουν τις συγκεντρώσεις αυτές στο όνομα της προστασίας των δημοκρατικών δικαιωμάτων στην Τουρκία, κάτι που θα ενίσχυε τις δημοκρατικές δυνάμεις στον αγώνα τους κατά του ερντογανικού καθεστώτος.

Δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται πραγματικά για το τι συμβαίνει στην Τουρκία. Κάνουν και πάλι το λάθος να θεωρούν ότι τα τουρκικά, τα μεσανατολικά και τα διεθνή προβλήματα μπορούν να μείνουν έξω από τις δυτικές κοινωνίες αν αυτές αρνηθούν την προσγείωση κάποιων αεροσκαφών ή αν αποκλείσουν ένα προξενείο.

Οι σχέσεις του ερντογανικού καθεστώτος με αυτό που ονομάζουμε Δύση, τις ΗΠΑ και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν είναι καλές.

Ομως και οι δύο πλευρές θα αποφύγουν την πραγματική σύγκρουση στον τομέα της οικονομίας, στη συμφωνία με το προσφυγικό και σε βασικά γεωπολιτικά ζητήματα (Συρία, Ιράν, Ανατολική Μεσόγειο).

Η τουρκική οικονομία είναι σε επικίνδυνη πτώση. Ο Ερντογάν είναι απρόβλεπτος και η Τουρκία σε μια επικίνδυνη και νευρική μετάβαση, αλλά δεν υπάρχει εναλλακτικός παίκτης για να την αντικαταστήσει.

Η Ε.Ε. πρέπει να βρει άλλα «εργαλεία» για να συνομιλήσει με την Αγκυρα, γιατί η «ενταξιακή διαδικασία» έχει εδώ και καιρό χάσει την όποια πειθώ είχε την προηγούμενη δεκαετία.

Οι αποφάσεις της Ολλανδίας και της Γερμανίας φανερώνουν περισσότερο αμηχανία παρά μια νέα στρατηγική.

*Αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, www.cemmis.edu.gr