Κοινωνική λύση για «κόκκινα» δάνεια και πλειστηριασμούς

Με τον Σαμαρά, νοικάρης

Με τον ΣΥΡΙΖΑ, νοικοκύρης

Αυτή είναι η δέσμευση για την αποτροπή της απώλειας της πρώτης κατοικίας και της έξωσης που απειλούν τους εξαθλιωμένους δανειολήπτες. Είμαστε στην αρχή του 2015, ενός χρόνου που σηματοδοτεί πολλά για το μέλλον της χώρας.

Μέσα στον πυρετό της προεκλογικής περιόδου και στους συνεχείς διαξιφισμούς των αντιπολιτευόμενων υποψηφίων -τους οποίους (διαξιφισμούς) παρακολουθούν όλοι στα ΜΜΕ-, δεν είναι δυνατόν να αντιληφθούν όλοι ποια είναι τα ψέματα και ποιες οι αλήθειες.

Ας παίξουμε το παιχνίδι «αλήθεια ή ψέμα»:

Ο ισχυρισμός ότι η κυβέρνηση των Σαμαρά - Βενιζέλου έσωσε τη χώρα από τη χρεοκοπία είναι μεγάλο ψέμα. Η αλήθεια είναι ότι βύθισαν τον λαό στην πιο τρομακτική εξαθλίωση, με την ανεργία στο 27%, την αύξηση της φτώχειας στο 35% του πληθυσμού, τη σωρευτική ύφεση 2010-2013 κατά 20,4%, τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος πάνω από 30%, τη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 23%, τη μείωση δαπανών για επενδύσεις 2010-2013 κατά 51%, το κλείσιμο εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων, την εσωτερική υποτίμηση σε φοβερά επίπεδα. Το δημόσιο χρέος έχει εκτιναχθεί περίπου στο 175% του ΑΕΠ και το ιδιωτικό χρέος πλησιάζει το ΑΕΠ της χώρας.

Ακόμη, η ίδια κυβέρνηση δηλώνει ότι θα βγάλει τη χώρα από το Μνημόνιο (άλλο ένα ψέμα), αλλά ταυτόχρονα παραδέχεται ότι θα υπάρξει συμφωνία για την προληπτική γραμμή στήριξης με προϋποθέσεις που ήδη έχουν συμφωνηθεί με το περίφημο mail του Χαρδούβελη.

Οι προϋποθέσεις αυτές είναι εξοντωτικές και θα προκαλέσουν βαθύτερη ύφεση και εξαθλίωση, κινεζοποίηση του Ελληνα εργαζόμενου και το χειρότερο είναι ότι έτσι χάνεται κάθε ελπίδα για ανάκαμψη της χειμαζόμενης κοινωνίας.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η μείωση των δημόσιων εσόδων, η αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών σε Δημόσιο, τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία και η περαιτέρω ύφεση της ελληνικής οικονομίας.

Για την αύξηση των «κόκκινων» δανείων αποδίδονται οι ευθύνες στον λαό, που τον ενοχοποιούν για ανεξέλεγκτη χρήση των τραπεζικών δανείων. Αλλο ένα μεγάλο ψέμα!

Ας δούμε ποια είναι η αλήθεια:

Το ιδιωτικό χρέος αποτελεί θεμελιώδη παράμετρο μιας φιλελεύθερης οικονομίας. Χωρίς το ιδιωτικό χρέος δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη, σύμφωνα με τους όρους του φιλελευθερισμού.

Οι Ελληνες, λόγω της αδύναμης, πληθωριστικής δραχμής, ξεκίνησαν αργά τον δανεισμό. Παλαιότερα το καθεστώς του τραπεζικού δανεισμού είχε πολλούς περιορισμούς, με υψηλά επιτόκια που άγγιζαν το 20% και γι' αυτό στα δάνεια μπορούσαν να φτάσουν λίγοι. Μετά, ξαφνικά, άρχισαν οι εκθέσεις τραπεζών, που θεωρούσαν ότι υπάρχει περιθώριο αύξησης του τραπεζικού δανεισμού επομένως και περιθώριο ανάπτυξης – έτσι το ονόμαζαν.

Στη συνέχεια, η Τράπεζα της Ελλάδος απελευθέρωσε τα όρια για καταναλωτικά δάνεια και κατάργησε αρκετούς από τους περιοριστικούς όρους δανεισμού των τραπεζών. Ετσι, λοιπόν, η πολιτική των τραπεζών, η πολιτική της Τράπεζας της Ελλάδος και η πολιτική των κυβερνήσεων έδωσαν την καθοριστική κατεύθυνση στην οικονομία.

Τα ποσοστά ιδιωτικού χρέους πλησίασαν αυτά των δυτικών αναπτυγμένων κοινωνιών, χωρίς όμως ποτέ να τα φτάσουν. Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα έχει ποσοστό χρέους των νοικοκυριών μικρότερο από τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών, σύμφωνα με τις μελέτες του OECD (βλέπετε γράφημα). Αυτό σημαίνει ότι δεν έπεσαν πολλοί Ελληνες στην παγίδα του δανεισμού, παρά τις σειρήνες των τραπεζών. Αδικα λοιπόν ενοχοποιούνται οι Ελληνες πολίτες.

Ενα από τα κύρια προβλήματα-απειλές που αντιμετωπίζουν σήμερα οι δανειολήπτες είναι η απελευθέρωση των πλειστηριασμών.

Οπως έχει αναφερθεί επανειλημμένα, από την 1η Ιανουαρίου 2015 σταματά η προστασία των ακινήτων από τους πλειστηριασμούς και οι δανειολήπτες, που αδυνατούν να πληρώσουν, κινδυνεύουν κυριολεκτικά να πεταχτούν έξω από τα σπίτια τους.

Το υπουργείο Ανάπτυξης δεν προχώρησε σε παράταση της μεταβατικής διάταξης για την αναστολή των πλειστηριασμών υπό προϋποθέσεις, όπως προβλέπει ο νόμος 4224/2013, και λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2014. Οι δανειολήπτες, για να μη βρεθούν στον δρόμο, μπορούν είτε να υποβάλουν αίτηση για υπαγωγή στον νόμο Κατσέλη είτε να «συνεργαστούν» με τις τράπεζες· να τεθούν δηλαδή απόλυτα στο έλεος της τραπεζικής αναλγησίας. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας, θα πρέπει να οριστούν από τις τράπεζες ως «συνεργάσιμοι δανειολήπτες» για να μπορούν να ενταχθούν στα προγράμματα ρύθμισης, τα οποία θα επιλέξουν αποκλειστικά μόνο οι τράπεζες. Ποια είναι αυτά τα προγράμματα;

Εχουν αναφερθεί αναλυτικά στον κώδικα δεοντολογίας που θέσπισε η Τράπεζα της Ελλάδος και είναι: εθελοντική παράδοση του ενυπόθηκου ακινήτου, μετατροπή σε χρηματοδοτική μίσθωση, μεταβίβαση του ακινήτου στην τράπεζα και ενοικίασή του από τον δανειολήπτη, μεταβίβαση του ακινήτου σε άλλο ίδρυμα ή κρατική εταιρεία διαχείρισης ακινήτων.

Ολα τα παραπάνω κρύβονται κάτω από την ωραιοποιημένη ονομασία «ενεργητική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων».

Στην πραγματικότητα, η ενεργητική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων θα καταστήσει τον σημερινό ιδιοκτήτη ενοικιαστή του σπιτιού του, καταργώντας σταδιακά την έννοια της ιδιοκτησίας και αντικαθιστώντας την με την έννοια της ιδιοχρησίας.

Η λογική των κυβερνώντων και τραπεζιτών είναι ότι το σπίτι που δεν έχει ξεχρεωθεί πλήρως από την τράπεζα δεν είναι ιδιοκτησία του δανειολήπτη. Αυτό ανεξαρτήτως του ποσού που μπορεί να έχει ήδη αποπληρωθεί και, βέβαια, ανεξαρτήτως του αν πληρώνονται συνεχώς τα αιματηρά χαράτσια-ΕΝΦΙΑ από τον δανειολήπτη.

Ειδικότερα, αυτό που θα γίνει στην πράξη μετά τη μεταβίβαση των «κόκκινων» στεγαστικών σε κοινοπραξίες ελληνικών τραπεζών και ξένων funds είναι ότι η ιδιοκτησία του ακινήτου, για το οποίο έχει συναφθεί το δάνειο, θα περνάει στην κυριότητα της ειδικής αυτής εταιρείας στην οποία ο υπόχρεος δανειολήπτης θα μεταβιβάσει με συμβολαιογραφική πράξη το ακίνητο. Στη συνέχεια η εταιρεία θα του εκμισθώνει το ακίνητο και αυτός θα μένει μέσα στο σπίτι, καταβάλλοντας μηνιαίο ενοίκιο, που θα συμφωνηθεί από τις δύο πλευρές, σε αντικατάσταση της δόσης του δανείου, που δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει. Η εταιρεία θα μπορεί να αναζητήσει, βέβαια, αγοραστή για το ακίνητο, αν κρίνει πως είναι προς το συμφέρον της, και στο πλαίσιο αυτό θα μπορεί να το πουλήσει. Ο πρώην δανειολήπτης-νυν ενοικιαστής χάνει τη στέγη του και θα πρέπει να αναζητήσει άλλη κατοικία. Σε όλη αυτή τη διαδικασία, ο δανειολήπτης δεν έχει πλέον καμία σχέση με την τράπεζα από την οποία είχε λάβει το δάνειο. Πέραν αυτών, φαίνεται ότι δεν απασχολεί κανέναν το γεγονός ότι ο δανειολήπτης που δεν μπορεί να πληρώσει τη δόση του, πρακτικά δεν μπορεί να πληρώσει ούτε το ενοίκιο, με αποτέλεσμα να πεταχτεί έξω από το σπίτι του το συντομότερο και με συνοπτικές διαδικασίες.

Το μέτρο αυτό είναι ένα καίριο χτύπημα για τους αδύνατους οικονομικά δανειολήπτες (άνεργους, ή αυτούς που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας), ενώ οι κοινώς λεγόμενοι «μπαταχτσήδες» θα το αποφύγουν, αφού έχουν λεφτά να πληρώσουν και θα δικαιούνται και την έκπτωση που θα καθοριστεί.

Οπως σημειώνουν οι τραπεζίτες, οι αλλαγές στη στεγαστική αγορά μέσω της ενεργητικής διαχείρισης των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων θα καταργήσουν στην ουσία την ιδιοκτησία και την κληρονομιά στα ακίνητα.

Οι οργανισμοί που ετοιμάζονται ήδη να υπογράψουν συμφωνίες με τις ελληνικές τράπεζες είναι εξειδικευμένοι και δοκιμασμένοι σε αυτές τις τακτικές από άλλες χώρες, όπως π.χ. την Ισπανία, που οι εξώσεις και οι κατασχέσεις σπιτιών έχουν πλήξει μεγάλο αριθμό δανειοληπτών.

Ο εφιάλτης της άλωσης της κατοικίας είναι ήδη ορατός και η εκμετάλλευση των δανειοληπτών ακόμη μεγαλύτερη.

Εκτός αυτού, ισχύει και η ηλεκτρονική κατάσχεση, χωρίς ειδοποίηση, από τραπεζικούς λογαριασμούς μισθοδοσίας, συντάξεων και καταθέσεων, χωρίς καμία διάκριση. Αναρωτιέται κάποιος πώς μπορούν να κάνουν δημόσιες δηλώσεις οι Σαμαράς - Βενιζέλος, ότι με τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση θα κουρευτούν οι καταθέσεις, ενώ εκείνοι έχουν ήδη βάλει χέρι στους λογαριασμούς Ταμιευτηρίου και δεν αφήνουν υπόλοιπο ούτε ένα ευρώ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δεσμευτεί για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους, τη νέα σεισάχθεια, που είναι η θεσμοθέτηση και εφαρμογή ενός απλού, αποτελεσματικού, διαφανούς και κοινωνικά δίκαιου προγράμματος ρύθμισης των «κόκκινων» δανείων, το οποίο θα ανακουφίζει πραγματικά τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, δίνοντας προτεραιότητα στην προστασία των πιο αδύναμων οικονομικά δανειοληπτών και όσων έχουν πληγεί από την κρίση, προς όφελος της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας.

Στόχος είναι η αναπροσαρμογή των δανείων στη σημερινή οικονομική κατάσταση των δανειοληπτών και στην αντικειμενική δυνατότητά τους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Το πρόγραμμα ρύθμισης θα είναι προσαρμοσμένο στην πραγματική οικονομική δυνατότητα και στις ανάγκες διαβίωσης των πολιτών, έτσι ώστε η εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων να γίνεται από το περίσσευμα και όχι από το υστέρημα του οικογενειακού εισοδήματος.

Ενδεικτικά προβλέπονται και τα εξής:

•Ολική διαγραφή χρεών για τις περιπτώσεις αντικειμενικής μόνιμης αδυναμίας αποπληρωμής, δηλαδή για χρέη που δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να αποπληρωθούν, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, όπως για ευπαθείς ομάδες, που αδυνατούν να προσποριστούν τα στοιχειώδη του βίου.

•Προστασία της πρώτης και μόνης κατοικίας από πλειστηριασμούς.

•Απαγόρευση σε πιστωτικούς Οργανισμούς ή στην Εταιρεία, προς την οποία έχει εκχωρηθεί η απαίτηση, ή στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων να καταγγείλουν τη σύμβαση δανείου, να εκδώσουν διαταγές πληρωμής και να προβούν σε οποιαδήποτε πράξη αναγκαστικής είσπραξης ή εκτέλεσης των επίδικων απαιτήσεών τους, μέχρι να ολοκληρωθεί η θεσμοθέτηση του πλαισίου ρύθμισης των «κόκκινων» δανείων.

•Απαγόρευση τηλεφωνικών οχλήσεων από εισπρακτικές εταιρείες.

•Μη επιβάρυνση οφειλής με τόκους υπερημερίας.

•Μείωση των επιτοκίων.

Για τα χρέη ιδιωτών άμεσο μέτρο είναι η προστασία της πρώτης (μόνης) κατοικίας από τους πλειστηριασμούς και η απαγόρευση πώλησης των «κόκκινων» δανείων από τις τράπεζες.

Μόνο με αυτά τα μέτρα θα επανέλθει στον ελληνικό λαό η ελπίδα ανάκαμψης και ο Ελληνας θα παραμείνει νοικοκύρης και όχι νοικάρης στο σπίτι του.

*Μέλος γραμματείας του τμήματος Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ