Η υποκρισία ΔΝΤ και πιστωτών

«Πρέπει να γίνει σαφές ότι το διακύβευμα σήμερα δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη μείωση του ελληνικού χρέους έναντι μεγαλύτερης λιτότητας. Το σημαντικότερο ζήτημα σήμερα είναι ότι χρειάζεται μείωση του ελληνικού χρέους -πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που προτείνει το ΔΝΤ- προκειμένου να αποφευχθεί μια ακόμη μεγαλύτερη μείωσή του αργότερα. Μια τέτοια επιλογή είναι εξίσου συμφέρουσα για τους πιστωτές όσο και για τους Ελληνες», τονίζει ο οικονομολόγος Ασόκα Μόντι από τις σελίδες του γνωστού ευρωπαϊκού think tank Bruegel.

Σε μια από τις πλέον καυστικές -αλλά και ουσιώδεις- κριτικές που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες για τον ρόλο του ΔΝΤ και την έκθεση διαχείρισης του ελληνικού χρέους, η οποία διέρρευσε παραμονές του δημοψηφίσματος, ο Μόντι τονίζει ότι η έκθεση του ΔΝΤ είναι μεν σημαντική επειδή αποκαλύπτει την κακοπιστία των πιστωτών στις διαπραγματεύσεις τους με την Ελλάδα, είναι όμως ανειλικρινής αφού εμμένει στις ίδιες αντιπαραγωγικές συνταγές της λιτότητας που δεν δίνουν οριστική λύση.

«Για μήνες μια ομίχλη επιτράπηκε να πλανάται πάνω από το ερώτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους» γράφει ο Ασόκα, που μεταξύ άλλων διετέλεσε και ανώτερο στέλεχος του ΔΝΤ, επικεφαλής του τμήματος ερευνών και του ευρωπαϊκού τμήματος του Ταμείου. «Ο χρόνος δημοσιοποίησης της έκθεση του ΔΝΤ», σημειώνει, «δείχνει ότι δεν υπήρχε πρόθεση να επιτραπεί μια σοβαρή ανάλυση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους». Δημοσιεύματα του ξένου Τύπου αποκάλυψαν ότι οι ευρωπαϊκές αρχές προσπάθησαν σκληρά για να αποκρύψουν αυτήν την έκθεση, αλλά και ότι το ίδιο το ΔΝΤ έως και πριν από λίγες ημέρες είχε συνταυτιστεί με αυτές.

Αποτέλεσμα ήταν όλο το βάρος της προσαρμογής να πέσει στους Ελληνες πριν καν υπάρξει σκέψη για ελάφρυνσή του. Αυτό στηρίχτηκε σε μια αθεμελίωτη οικονομική λογική και στη σκόπιμη απουσία της ανάλυσης του ΔΝΤ από τις διαπραγματεύσεις. Αρκετοί λένε ότι οι Ελληνες ωφελήθηκαν από τα χαμηλά επιτόκια και την επιμήκυνση της αποπληρωμής των χρεών που τους προσφέρθηκαν νωρίτερα. Κατά συνέπεια δεν χρειαζόταν ελάφρυνση. Τώρα όμως το ΔΝΤ καθιστά σαφές ότι αν μια χώρα οφείλει να καταβάλει το 4% του ΑΕΠ κάθε χρόνο για τα επόμενα 40 χρόνια και αυτή η χώρα έχει φτωχές προοπτικές ανάπτυξης. Επειδή ακριβώς η αποπληρωμή αυτού του χρέους θα χαμηλώσει την ανάπτυξη, τότε το χρέος δεν είναι διαχειρίσιμο. Αν όμως αυτή η έκθεση είχε δημοσιοποιηθεί νωρίτερα ο τόνος της δημόσιας συζήτησης και τα άξεστα στερεότυπα των ΜΜΕ για τους Ελληνες και την κυβέρνησή τους θα ήταν πιο ισορροπημένα, με μεγαλύτερη καθαρότητα προς τις ελληνικές θέσεις.

Το πρόβλημα με την έκθεση του ΔΝΤ είναι όμως πιο σοβαρό. Το Ταμείο επιρρίπτει στην έκθεσή του με επιμονή τις ευθύνες της αποτυχίας στους Ελληνες, ενώ αποφεύγει να διερωτηθεί αν οι πιστωτές έκαναν κακή διάγνωση στον Ελληνα ασθενή συνεχίζοντας να ζημιώνουν την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Τα συνεχόμενα λάθη των πιστωτών έχουν τεκμηριωθεί απόλυτα ακόμη και από το προσωπικό του ΔΝΤ. Το να συνεχίζει κάποιος να αποκρύπτει σκοπίμως τα λάθη του παρελθόντος είναι μια πράξη κακοπιστίας. Η επανάληψη αυτών των λαθών στις μελλοντικές προβλέψεις όμως για το βάρος του ελληνικού χρέους αποτελεί μια εσκεμμένη κατάχρηση της εμπιστοσύνης που η διεθνής κοινότητα προσέφερε σε έναν οργανισμό που έχει συσταθεί για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων όλων των εθνών.

Ετσι αν τα τελευταία νούμερα του ΔΝΤ έχουν ανασκευαστεί σωστά, τότε το βάρος του ελληνικού χρέους είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι παρουσιάζεται, αφού τα μέτρα πολιτικής που προτείνονται για τη μείωσή του θα κάνουν τα πράγματα χειρότερα.

Αποπληθωριστικός κύκλος

Για να στηρίξει τα λεγόμενα του ο Ασόκα Μόντι επικαλέστηκε τις διαπιστώσεις του Αμερικανού οικονομολόγου Ιρβινγκ Φίσερ το 1933 -μεσούσης της Μεγάλης Υφεσης στις ΗΠΑ- ότι «όσο περισσότερα οι οφειλέτες πληρώνουν τόσο πιο πολλά οφείλουν».

«Θυμηθείτε», τονίζει ο Μόντι, «ότι οι τιμές στην Ελλάδα υποχωρούν εδώ και δύο χρόνια. Από τη στιγμή που οι υποχρεώσεις αποπληρωμής του χρέους δεν αλλάζουν όταν οι επιχειρήσεις πουλούν σε χαμηλότερες τιμές ή όταν οι μισθοί υποχωρούν, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά πνίγονται για να αποπληρώσουν τα χρέη τους σε αυτό το αποπληθωριστικό περιβάλλον.

»Επένδυση και κατανάλωση συγκρατούνται, η κυβέρνηση έχει λιγότερα έσοδα και η αποπληρωμή του χρέους γίνεται δυσκολότερη. Εάν επιβληθεί δημοσιονομική λιτότητα σε ένα τέτοιο αποπληθωριστικό περιβάλλον, οι τιμές και οι μισθοί θα υποχωρήσουν ταχύτερα καθιστώντας ακόμη δυσκολότερη την αποπληρωμή του χρέους. Αυτός είναι ο αποπληθωριστικός κύκλος του Φίσερ. Η Ελλάδα βρίσκεται σε έναν τέτοιο κύκλο. Το ιατρικό ισοδύναμο είναι η κατάσταση ενός πολυτραυματία: Η ροή του αίματος δεν σταματά από μόνη της. Με τη λιτότητα είναι σαν να ζητάμε από τον ασθενή να τρέξει γύρω από το τετράγωνο για να μας αποδείξει την καλή του πίστη!».

Ο Μόντι αποδεικνύει ότι όλα αυτά συνέβησαν επακριβώς στην ελληνική περίπτωση, αποδεικνύοντας ότι περαιτέρω λιτότητα είναι αντιπαραγωγική σε μια οικονομία που ταλανίζεται από ύφεση. Επί πλέον ενίσταται για τη λύση που το Ταμείο προτείνει στην ανάλυσή του, ότι δηλαδή επειδή οι Ελληνες δεν είναι ικανοί να έχουν πρωτογενές πλεόνασμα 4,5% του ΑΕΠ θα έπρεπε να έχουν 3,5%. Η πρόταση δεν επαρκεί για τη λύση του προβλήματος καθιστώντας την έκθεση του ΔΝΤ ανειλικρινή.