Πλαφόν υψηλού ρίσκου και αβέβαιης αποτελεσματικότητας

Θεωρητικά, από σήμερα, 5η Δεκεμβρίου, τίθεται σε πλήρη ισχύ η απαγόρευση αγοράς και εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου στις χώρες της Ε.Ε. αλλά και η απαγόρευση μεταφοράς του από ευρωπαϊκές ναυτιλιακές και άλλες μεταφορικές επιχειρήσεις σε τρίτες χώρες σε τιμή πάνω από το πλαφόν των 60 δολαρίων το βαρέλι, με βάση την απόφαση στην οποία κατέληξαν ομόφωνα οι «27», το Σάββατο.

Το όριο αυτό τελεί υπό αναθεώρηση, εφόσον κριθεί σκόπιμο, σε δύο μήνες. Το όριο των 60 δολαρίων ανά βαρέλι ρωσικού αργού συμπληρώνεται από την πρόσθετη δικλίδα ασφαλείας, ότι, σε κάθε περίπτωση, το πλαφόν πρέπει να παραμένει τουλάχιστον 5% κάτω από την τιμή του ρωσικού αργού στην παγκόσμια αγορά. Αυτό σημαίνει ότι στην απίθανη -με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα- περίπτωση που η τιμή του πετρελαίου πέσει από τα σημερινά επίπεδα των 80-85 δολ. το βαρέλι στα 60, το ευρωπαϊκό πλαφόν πρέπει να είναι το πολύ 57 δολάρια.

Θεωρητικά, επίσης, το ευρωπαϊκό πλαφόν δεσμεύει, εκτός από τις χώρες της Ε.Ε., και τις χώρες της G7, δηλαδή επιπλέον τις ΗΠΑ, που ήταν και βασικός υποβολέας της πρότασης, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία, τον Καναδά, αλλά και την Αυστραλία, που έχει προστεθεί στον «Συνασπισμό» του πλαφόν (Price Cap Coalition), με διακηρυσσόμενο στόχο να πληγούν τα έσοδα της Ρωσίας, που κατά 40% προέρχονται από τις πωλήσεις πετρελαίου.

«Οι χώρες της G7 και όλα τα κράτη - μέλη της Ε.Ε. έλαβαν μια απόφαση που θα πλήξει ακόμη περισσότερο τα έσοδα της Ρωσίας και θα μειώσει την ικανότητά της να διεξαγάγει πόλεμο στην Ουκρανία. Θα μας βοηθήσει, επίσης, να σταθεροποιήσουμε τις παγκόσμιες τιμές της ενέργειας, ωφελώντας τις χώρες σε όλο τον κόσμο που αντιμετωπίζουν σήμερα υψηλές τιμές πετρελαίου», είπε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοινώνοντας σε πανηγυρικούς τόνους τη συμφωνία των «27».

Το πλαφόν στο ρωσικό πετρέλαιο, όπως και αυτό που εκκρεμεί για το αέριο και αναμένεται να κριθεί στο νέο έκτακτο συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας στις 13/12 ή στη σύνοδο κορυφής μία εβδομάδα μετά, εξελίσσεται σε ένα υψηλού ρίσκου για την Ε.Ε. πείραμα ενεργειακού ψυχρού πολέμου, με άγνωστες επιδράσεις και παρενέργειες στις ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες. Από την πλευρά του εφοπλισμού, και δη του εγχωρίου, επικρίνεται σαρκαστικά η αποτελεσματικότητα του μέτρου. Τον γύρο του κόσμου έκαναν, άλλωστε, μέσω Liberation, οι δηλώσεις του Νίκου Βερνίκου, πως, ως πρόεδρος του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου, τόνιζε μεταξύ άλλων: «Ο μισός πλανήτης αδιαφορεί για το μποϊκοτάζ και δεν επιβάλλει κυρώσεις στη Ρωσία.

Επομένως, οι πλοιοκτήτες θα αναλάβουν τη μεταφορά του πετρελαίου. Ο μαύρος χρυσός θα “αναμιχθεί” με χώρες που δεν υπόκεινται σε κανένα εμπάργκο... Ενώ κανείς στον κόσμο, ούτε καν ο ΟΗΕ, δεν έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τα μίγματα, θα πρέπει να ζητήσουμε από τους Ελληνες εφοπλιστές να μεταμορφωθούν σε Ηρακλή Πουαρό, για να μάθουμε τι ακριβώς μεταφέρουν;» Τα ερωτήματα, με όλο τον κυνισμό τους, ακτινογραφούν τη δυσκολία του εγχειρήματος.

Τι σημαίνει όμως πρακτικά το πλαφόν για τις ναυτιλιακές εταιρείες της Ελλάδας, της Κύπρου και της Μάλτας, που ήταν αυτές που πίεζαν να αποφευχθεί ένα υπερβολικά χαμηλό πλαφόν; Σύμφωνα με όσα περιγράφει η Κομισιόν:

• ■ Πρώτον, εάν ένα πλοίο με σημαία τρίτης χώρας μεταφέρει ρωσικό πετρέλαιο πάνω από το πλαφόν, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα απαγορεύεται να το ασφαλίζουν, να το χρηματοδοτούν, να το συντηρούν ή να το επισκευάζουν για 90 ημέρες μετά την εκφόρτωση του φορτίου.
• ■ Δεύτερον, εάν το σκάφος που παραβιάζει το πλαφόν είναι σημαίας Ε.Ε., θα υφίσταται τις κυρώσεις που απορρέουν από την εθνική νομοθεσία κάθε κράτους-μέλους.
• ■ Τρίτον, οι κυρώσεις της Ε.Ε. ισχύουν εντός της επικράτειάς της, για εταιρείες που έχουν συσταθεί σύμφωνα με το Δίκαιο κράτους - μέλους, συμπεριλαμβανομένων των υποκαταστημάτων τους σε τρίτες χώρες, καθώς και σε πλοία που βρίσκονται στην επικράτεια των κρατών - μελών.
• ■ Τέταρτον, η απαγόρευση θαλάσσιας μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου ισχύει για όλα τα πλοία με σημαία Ε.Ε., καθώς και για τα πλοία που ανήκουν, ναυλώνονται ή χρησιμοποιούνται από εταιρείες ή υπηκόους της Ε.Ε. και τους πράκτορές τους.
• ■ Πέμπτον, αν μπουν κι άλλες χώρες στον «Συνασπισμό του πλαφόν», θα πρέπει να αγοράζουν πετρέλαιο στην ανώτατη τιμή ή κάτω από αυτήν, πράγμα που θα τους επιτρέπει πρόσβαση στην ασφάλιση και άλλες υπηρεσίες που παρέχονται στην Ε.Ε. Σε αντίθετη περίπτωση, θα αποκλείονται από αυτές τις υπηρεσίες.
• ■ Εκτον, το ανώτατο όριο τιμών επιτρέπει στους ευρωπαϊκούς παρόχους υπηρεσιών να στηρίξουν τις αποστολές ρωσικού πετρελαίου σε άλλες χώρες, εφόσον αγοράζονται κάτω από το ανώτατο όριο τιμών. Αυτό σημαίνει ότι οι κύρια ωφελημένοι από αυτό το πετρέλαιο σε χαμηλότερες τιμές θα είναι τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των αναπτυσσόμενων χωρών στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, γεγονός που με τη σειρά του εξυπηρετεί τη σταθερότητα της παγκόσμιας αγοράς.