Εκανε το πρώτο λίμιτ απ στης... φυλακής τα σίδερα

Καμιά φορά μπαίνει και κανένας από αυτούς στη φυλακή… Ο λόγος για τα «golden boys»του τραπεζικού τομέα, και πιο συγκεκριμένα τον πρώην χρηματιστή της ελβετικής UBS και της αμερικανικής Citi, Τομ Χέιζ, που καταδικάστηκε χθες από δικαστήριο του Λονδίνου σε δεκατέσσερα χρόνια φυλακή για τη χειραγώγηση του επιτοκίου Libor.

Ο 35χρονος trader χρηματοπιστωτικών παραγώγων είναι το πρώτο τραπεζικό στέλεχος που μπαίνει στη φυλακή για το γνωστό σκάνδαλο με το στήσιμο του επιτοκίου της διατραπεζικής αγοράς του Λονδίνου, στο οποίο ενεπλάκησαν τουλάχιστον 25 ακόμη χρηματιστές και μερικές από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου.

Τι είναι το Libor

Το Libor αποτελεί το επιτόκιο αναφοράς, το επιτόκιο-κλειδί πάνω στο οποίο βασίζεται μια παγκόσμια αγορά χρηματοπιστωτικών συμβολαίων και χρέους μεγέθους 350 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η αγορά αυτή περιλαμβάνει από φοιτητικά δάνεια έως σύνθετα χρηματοπιστωτικά παράγωγα, όπως αυτά που χειριζόταν ο Χέιζ.

Ο αποκαλούμενος και «Μακιαβέλι του Libor» φέρεται ότι, όταν εργαζόταν για λογαριασμό της UBS, δημιούργησε μια συμμορία 25 ακόμη χρηματιστών –υπαλλήλων τόσο της τράπεζάς του όσο και ανταγωνιστριών της–, οι οποίοι επηρέαζαν ή συμμετείχαν στο πάνελ που δίνει καθημερινά τις τιμές και διαμορφώνει το ύψος του επιτοκίου του Libor.

Η ομάδα αυτή, κατόπιν συνεννόησης, ανεβοκατέβαζε το Libor ανάλογα με τις επενδυτικές θέσεις των μελών της στα παράγωγα και τα άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Τα κέρδη που αποκόμιζαν ήταν τεράστια.

Μια απειροελάχιστη αύξηση του Libor κατά 0,002% θα μπορούσε για παράδειγμα να αποφέρει ημερήσια κέρδη 250.000 δολαρίων σε μια επενδυτική θέση 50 δισ. δολαρίων. Ενδεικτικό είναι ότι το 2008 –τη χρονιά της κατάρρευσης της Lehman Brothers και του παγκόσμιου κραχ– τέτοιου είδους συναλλαγές που βασίζονταν στο Libor έφεραν στη γερμανική Deutsche Bank κέρδη μεγαλύτερα από 500 εκατ. δολάρια.

Ετσι, με αυτό τον τρόπο, ο Χέιζ κατάφερε από απλός χρηματιστής να γίνει μέσα σε ελάχιστα χρόνια πολυεκατομμυριούχος. Στην τράπεζά του έφερε μέσα σε μια τριετία συνολικά έσοδα 260 εκατ. δολαρίων. Η «παραγωγικότητά» του προσέλκυσε μάλιστα το ενδιαφέρον ανταγωνιστών της UBS, όπως οι Lehman Brothers και Goldman Sachs, οι οποίες επιχείρησαν να τον «κλέψουν» από τον ελβετικό κολοσσό και να τον εντάξουν στον «στρατό» τους.

Τον κέρδισε τελικά η Citigroup, μετά την ακύρωση ενός μπόνους 2,5 εκατ. δολαρίων από τη διεύθυνση της UBS. Ομως, λίγους μήνες μετά η διεύθυνση της αμερικανικής τράπεζας τον απέλυσε, καθώς η υπόθεση της χειραγώγησης του Libor είχε αρχίσει να «βρομάει».

Στη διάρκεια της δίκης αποδείχθηκε ότι ο Χέιζ ενεθάρρυνε χρηματιστές να τον βοηθήσουν να επηρεάσει και άλλες τράπεζες στο στήσιμο των τιμών. Επιβράβευε, μάλιστα, αυτούς πληρώνοντάς τους έξτρα προμήθειες μέσω των «συναλλαγών ξεπλύματος». Ενα σύστημα το οποίο έφερνε κέρδη σε κάποιες από τις επενδυτικές θέσεις αυτών και ήταν ισοδύναμο της δωροδοκίας.

Απολογία σοκ

Στην απολογία του ο Χέιζ, που πάσχει από μια μορφή αυτισμού, είπε αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα. Σημείωσε ότι ο ίδιος απλά χρησιμοποιούσε μια πρακτική που ήταν ευρέως διαδεδομένη στον κλάδο της επενδυτικής τραπεζικής. «Με κανένα τρόπο δεν είμαι ο μοναδικός που χειραγωγούσε το Libor στον κόσμο, δεν είναι δυνατόν», είπε χαρακτηριστικά.

Παρομοίασε ακόμη τη χρηματιστηριακή αγορά με την Αγρια Δύση, ένα μέρος δηλαδή όπου δεν υπάρχουν κανόνες και όπου οι σχέσεις βασίζονται στη γενναιόδωρη και πληθωρική ψυχαγωγία. Αυτό το περιβάλλον, όπως είπε, είναι και η αιτία όλων.

Ο Βρετανός χρηματιστής συνελήφθη και ανακρίθηκε από το σώμα δίωξης οικονομικού εγκλήματος και απάτης της Βρετανίας (SFO) τον Δεκέμβριο του 2012, πέντε ολόκληρα χρόνια από τις αρχικές καταγγελίες για τη χειραγώγηση του Libor.

Ως τον Ιανουάριο του 2013, ο Χέιζ δεν αποδεχόταν τις κατηγορίες που του προσάπτονταν. Μπροστά στο ενδεχόμενο έκδοσής του στις ΗΠΑ –όπου το FBI διεξήγε τις δικές του έρευνες για το σκάνδαλο και του είχε προσάψει ήδη τρεις κατηγορίες– αναγκάστηκε να συνεργαστεί τελικά με τις βρετανικές αρχές και να αναγνωρίσει τις απάτες του. Καταδικάστηκε για συνολικά οκτώ κατηγορίες και είναι το πρώτο φυσικό πρόσωπο που πληρώνει για το Libor.

Στο σκάνδαλο ενεπλάκησαν μεταξύ άλλων και τα παρακάτω κορυφαία «ιδρύματα» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού τομέα: Deutsche Bank (Γερμανία), Société Generale (Γαλλία), Royal Bank of Scotland (Βρετανία), JP Morgan (ΗΠΑ), Morgan Stanley (HΠΑ), Citigroup (ΗΠΑ), Barclays (Βρετανία), UBS (Ελβετία), HSBC (Βρετανία), Credit Suisse (Ελβετία).

Οι διοικήσεις τους παρέμειναν στον αφρό, αφού καθάρισαν από τις ευθύνες τους με τη γνωστή μέθοδο του συμβιβασμού και την καταβολή μερικών δισ. δολαρίων.

Αντίθετα, τα κορόιδα –οι φορολογούμενοι πολίτες, που υποχρεώθηκαν να τις διασώσουν με τα χρήματά τους στις δύσκολες στιγμές– συνεχίζουν να βουλιάζουν... Και να γεννούν, βεβαίως, νέους Χέιζ.